Van, Çatak’ta 18 yıl önce öldürülen ve kemikleri toplu mezarda bırakılanlarla ilgili davada mahkeme, “Şırnak Valiliğinden bölgede yasal veya gayri yasal mezarlığın bulunup bulunmadığının sorulmasına” karar verdi.
Van’ın Çatak ilçesinde 18 yıl önce öldürülen ve toplu mezara gömülenlerin ailelerinin başvurusu üzerine açılan davada mahkeme, Şırnak Valiliğinden mezar yeri sordu. Avukat Turan Ece, “Kemiklerin tamamına yakını Hakkari Şırnak Van üçgeninde bulunan, Şırnak’ın Beytüşşebap ilçesi sınırları içindeki Faraşin yaylasındaki toplu mezarda bulunuyor” demişti.
Çatak Sulh Hukuk Mahkemesinde dün ikinci duruşması görülen davada, Hâkim Ertuğrul Koçak, bu bölgede toplu mezar olup olmadığının valiliğe sorulmasına ilişkin verdiği kararda şöyle dedi: “Şırnak Valiliğine yazılacak müzekkere ile Şırnak ile Beytüşebap ilçesi Faraşin yaylasında yasal veya gayri yasal mezarlığın bulunup bulunmadığının sorulmasına.” Çatak’ta yapılan bir kazıda bulunan bazı kemikler ise adli emanette.
Tanıklar duruşmaya çağrılamamış
Duruşmaya, yakınlarının kemiklerini almak isteyen davacılar Mustafa Mağlaz, Melek Avcı Tekin Gültekin, Beşir Apakhan ve avukatları katıldı.
Mahkemenin tanıklar Naci Orhan ve Sadullah Eren hakkında yazılan ve gönderilmesine karar verdiği talimatların ise dosyada kaldığı, açık adresleri bulunmadığı için gönderilmediği fark edildi.
Ailelerin avukatı Ece, toplu mezarın bulunduğu Faraşin Yaylasına hava operasyonu yapıldığını, bölgeyle ilgili Genel Kurmay Başkanlığı ve Hava Kuvvetleri Komutanlığından bilgi istenmesi gerektiğini söyledi.
Mahkeme, Şırnak Valiliğiyle ilgili kararının yanı sıra tanıkların açık adresinin bildirilmesine ve talimat yazılmasına karar verdi.
Bir sonraki duruşma 19 Temmuz 2016'da saat 13:30’da görülecek.
Yargılama beş yılda başladı
Davanın görülmesine Çatak Sulh Hukuk Mahkemesinde devam edilmesi öncesinde, dosya önce Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) götürüldü, oradan çıkan kararın ardından Çatak Asliye Hukuk Mahkemesine yollandı. Sulh Hukuk Mahkemesinin de iki yıllık yargılama sonra görevsizlik kararı vermesiyle Yargıtay’a giden dosya tekrar aynı mahkemeye gönderildi.
Bu süreç yaklaşık beş yıl sürdü.
Ne olmuştu?
12 Ekim 1998'de Van Çatak'a bağlı Kayaboğazı köyü Görentaş yaylasında TSK ile PKK arasında çıkan çatışmada resmi kaynaklara göre 22, PKK'ya göre 27 gerilla yaşamını yitirdi. Gerillaların cenazeleri ailelerine teslim edilmedi.
Temmuz 2011'de Çatak'ta toplu mezar bulunduğu haberini alan aileler, kendi çocuklarının da orada olabileceğini düşünerek İnsan Hakları Derneği Van Şubesi'ne başvurdu.
İHD'li avukatlar Çatak Cumhuriyet Başsavcılığı'na başvurarak, "toplu mezarın açılması, DNA testinin yapılması ve kemiklerin yakınlarına teslim edilmesini" istedi.
Çatak Cumhuriyet Başsavcılığı 24 Ağustos 2011'de "kovuşturmaya yer olmadığına" ve "taleplerinin hukuk mahkemesi yetkisinde olduğuna" karar verdi. Erciş Ağır Ceza Mahkemesi de kararı onadı. Olay Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) taşındı. AİHM, 20 Mart 2013'teki yazısında, kapatılan dosyanın hukuk mahkemesine taşınıp taşınmadığını sordu.
AİHM'in bu yazısı üzerine Avukat Ece, Çatak Asliye Ceza Mahkemesine başvuru yaptı, mahkeme ise dosyaya Sulh Hukuk Mahkemesinin bakmasına karar verdi. Ece de Çatak Sulh Hukuk Mahkemesi'ne 26 Nisan 2013'te başvuru yaptı, dava açıldı, ilk duruşma 14 Mayıs 2014'te görüldü.
21 Ağustos 2014'te bölgede keşif yapıldı, bazı kemiklere ulaşıldı. Elde edilen bulgular Adli Tıp Kurumu'na gönderildi, Adli Tıp kemiklerle ilgili kimliklendirme yapılamadığını belirterek kemikleri geri gönderdi.
Çatak Sulh Hukuk Mahkemesi’nde görülen davanın 29 Eylül 2015’te görülen 10. duruşmasında, mahkeme “yetkisiz olduğuna” karar verdi. Dosya Çatak Asliye Ceza Mahkemesine gönderildi.
13 Kasım 2015’te Çatak Cumhuriyet Başsavcılığı’na tekrar suç duyurusu yapıldı. Suç duyurusuna, “zamanaşımı dolduğu gerekçesiyle” kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildi.
Takipsizlik kararına, 28 Aralık 2015’te Van Nöbetçi Sulh Ceza Hâkimliği’nden itiraz edildi. Van 1.Sulh Ceza Hâkimliği bu itirazı da reddetti. Bunun üzerine 22 Şubat 2016’da Anayasa Mahkemesine başvuru yapıldı.
