Mahfi Eğilmez*
Aslında bu yazının başlığı sosyal bilimlerle ilgilenenlere öneriler olmalıydı. Çünkü burada yapacağım öneriler iktisatçı adayları kadar, sosyoloji, psikoloji, siyaset bilimi, maliye, finans hatta edebiyat gibi dallarda yetişenler için de geçerli. Bu tür yazılar genellikle kitap ve makale önerileriyle dolu olur. Ben bu kez öyle yapmayacağım. Kitap önerilerimi zaten ara sıra yazıyorum. Bu kez yaşamdan öğrenilmesi gereken bilgilerin edinilmesi için öneriler yapacağım. Çünkü Antoine de Saint Exupery’nin[1] çok sevdiğim sözünde ifade ettiği gibi: “Yaşam, kitapların öğrettiğinden fazlasını öğretir bize.”
Öncelikle kendinize bir günlük gösterge izleme tablosu yapın. Bu tabloda TÜFE, ÜFE, Dolar kuru, Euro kuru, BIST 100 Endeksi, altının ons fiyatı (USD), altının gram fiyatı (TL) gibi güncel göstergelere yer verin. Bir de günlük olarak CDS primini yazın. CDS primi size Türkiye’nin risklerinde artış olup olmadığını anlık olarak gösterir. Bu göstergelerin yılbaşındaki değerlerini yazın tablonuza. Yanındaki sütuna her sabah o güne başlangıç değerini yazın. Bu değerleri birçok siteden bulabilirsiniz (mesela Bloomberg HT sitesinde var.)
Oturduğunuz semtte pazar kuruluyorsa en az ayda bir mutlaka bu pazara gidin, alış veriş yapın, pazarcılarla dost olmayı ve sohbet etmeyi deneyin. Alış veriş yapanların söylediklerine kulak kabartın. Pazarcılara fiyatların niçin arttığını ya da fiyatı düşen mal varsa niçin düştüğünü sorun. Belli başlı malların fiyatlarını ve pazarcıların fiyatlar hakkında söylediklerini bir deftere not edin. Bir yıl sonra aynı mallarda fiyatların nereye geldiğine ve benzer olayların tekrar edip etmediğine bakın. Etmiyorsa yine pazarcılara bunun nedenini sorun. Pazarcının marketteki tezgâhtardan en önemli farkı malı hem alan hem de satan kişi olmasıdır. O nedenle malın gelişini de gidişini de bilir. Oysa marketteki tezgâhtar oranın çalışanıdır. Malın gelişini tam olarak bilmeyebilir.
Bulunduğunuz semtte çarşı varsa arada bir çarşıyı gezin. Esnafla konuşun. Onların piyasa, fiyatlar, alış veriş hacmi konusundaki görüşlerini dinleyin. Kiralarını öğrenin, Kullandıkları girdilerde artış var mı yok mu öğrenin. Mesela semtinizde eğer varsa kuyumcuya girin, altın fiyatlarını sorun, altın alış verişinin canlı olup olmadığını sorun. Semtinizde varsa esnaf lokantasına ayda bir iki kez gidip öğle yemeğini orada yiyin. Sahibinin ve garsonun gide gele sizi tanıdığından emin olduktan sonra yemek fiyatları, kira, elektrik ve diğer giderler gibi konularda sohbet ederek birçok konuda bilgi alabilirsiniz. Yalnız bunları yaparken sanki anket yapıyor gibi ya da denetliyormuş gibi sormayın. Önce birkaç kez uğrayıp sohbet ederek ahbaplık kurun. Aksi takdirde size istediğiniz bilgileri vermezler, hatta sinirlenebilirler. Ama dost olursanız her türlü bilgiyi alabilirsiniz.
Eve döndüğünüzde bu bilgileri defterinize tarih koyarak not edin. Bu değerlerdeki günlük değişimleri CDS primindeki değişimle karşılaştırın. Risk artışının değerler üzerindeki etkisini ölçmeye çalışın.
Pazar ve çarşı, e-ticaret ve ekonomi siteleri karşısında eski önemini kaybetse de hala önemlidir. Birçok konuda kafanızda tam yerine oturmayan arz – talep işleyişini, istisnaları, farklılıkları yerli yerine oturtmanıza yardımcı olur.
____________________________________________
[1] Antoine de Saint Exupery, Fransız pilot ve yazar. Dünyanın en beğenilen kitapları sıralamasında genellikle ilk sırada yer verilen Küçük Prens kitabının yazarı. Diğer eserleri arasında Gece Uçuşu, Kale, İnsanların Dünyası, Savaş Pilotu, Güney Postası sayılabilir.
* Bu yazı Mahfiegilmez.com'dan alınmıştır
