KURŞUN İYONLARIYLA YAPILAN DENEYLER İLK SONUÇLARINI VERDİ CENEVRE (A.A)

-KURŞUN İYONLARIYLA YAPILAN DENEYLER İLK SONUÇLARINI VERDİ CENEVRE (A.A) - 26.11.2010 - İsviçre'deki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'nde (Cern) kurşun iyonlarıyla yapılan çarpışma deneylerinde, Büyük Patlama'dan (Big Bang) hemen sonra ortaya çıkmış olabilecek ''kuark-gluon plazması''nın varlığına dair kanıt unsurları sağlayacak ilk veriler elde edildi. Cern'den yapılan açıklamada, Cenevre'de yerin altındaki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nda (BHÇ) 2009'dan beri protonlar ve kurşun iyonlarıyla (elektronlarından arındırılmış kurşun atomları) Evren'in Big Bang'den sonraki koşullarını yaratmaya yönelik deneylerin sürdüğü belirtildi. BHÇ'de kurşun iyonlarıyla yapılan ve üç haftayı aşkın süren üç deneyin, Evren'in ilk anlarında muhtemelen oluşmuş olabilecek böyle bir madde konusunda yeni bilgiler sağladığı belirtilen açıklamada, ATLAS ve CMS deneylerinde ''tepkimenin boğulması'' (jet quenching) adı verilen olayın ilk kez doğrudan gözlendiği kaydedildi. Atlas deneyinin koordinatörü fizikçi Daniel Fournier, İsviçre-Fransa sınırında yerin 100 metre altında ve 27 km uzunluğundaki tünelde BHÇ ile yapılan deneylerde kurşun iyonlarıyla çarpışmalarda gözlemlenenin, ''az çok simetrik kuark çiftleri yerine, tamamen sönük bir kuark'' olduğunu belirterek, ''Bu tepkime boğulması, kuark ile çok yüksek sıcaklıktaki madde arasında çok güçlü bir etkileşim olduğunu gösteriyor'' dedi. Fournier, bunun varlığına dair kanıt ortaya çıkan maddenin yeni bir hali ''kuark-gluonlar plazması'' olduğunu belirtti. Bilim adamı, böyle bir plazmanın varlığına dair kanıtların BHÇ'de elde edilecek başka sonuçlarla da desteklenmesi gerektiğini söyledi. Bu sonuçlar daha sonra Evren'in ilk anlarının evrimiyle ilgili teori modelleriyle karşılaştırılacak. Bilim adamları uzun bir süredir, Evren'in Big Bang'den bir mikro saniye sonra dev bir kuark-gluon plazması aşamasından geçtiğini düşünüyorlar.   Cern'de kurşun iyonlarıyla çarpıştırma deneylerine 5 Kasımda başlayan bilim adamları, bu deneyleri 6 Aralıka kadar sürdürecek. Daha sonra çalışmalar Şubat'a kadar tatil edilecek.