Dünyanın dev oyuncak markalarına ürün sağlayan Çin'de 3 bin 631 oyuncak üreticisinden yüzde 52,7 kriz kurbanı oldu 2008 ilk yedi ayında iflas bayrağını çektiler.
Amerikan bankalarında yatırım yapan Çinli finans kuruluşlarının kaybıyla Amerikan tüketicisinin talebinin düşmesinin, Çin malına yönelik talebi de azaltması açık etkiler arasında sıralandı.
Gizli etkiler arasında ise Amerikan dolarının devalüe olmasının Çin'in ekonomisinin üç ana motoru olan yatırım, ihracat ve tüketime baskı oluşturması gösteriliyordu. Aradan fazla zaman geçmemesine rağmen, küresel finans krizinin Çin ekonomisi üzerindeki etkilerini gizli veya açık diye sınıflandırmanın doğru olmadığı, hatta gizli sanılan etkilerin Çin toplumunun şu andaki en açık gerçeği haline geldiği söylenebilir.
Çin'in en büyük sanayi merkezlerinden biri olan Guangzhou'da her gün onbinlerce kişi şehrin garından evlerine dönüyor.
Bazı ekonomistler, Çin'de 130 milyon köylünün mevsimlik işçiler olarak şehirlere çalışmaya gittiğini ve bu kesimin resmi makamlarca açıklanan yüzde 4'lük işsizlik oranına dahil olmadığını ileri sürüyor.
İlk ipuçlarını Kanton Fuarı verdi
Guangzhou şehri geçen ay, yılda iki kez düzenlenen ve 51 yıllık geçmişe sahip olan Kanton Fuarı'na ev sahipliği yaptı. Ülkenin en büyük ticaret fuarı olan Kanton Fuarı, "Çin mallarına yönelik küresel talebin barometresi" olarak niteleniyor. Küresel krizin dünyayı sarstığı günlerde düzenlenen fuar, krizin Çin'e etkileri konusunda da ipuçları verdi.
Öncelikle katılımcı sayısı resmi rakamlara göre geçen fuara oranla yüzde 8 düştü, bu son 30 yılda görülen ilk düşüş oldu. Benzer durum fuarda imzalanan sözleşme tutarında görüldü. Organizasyon komitesine göre, imzalanan sözleşme tutarı yine bir önceki fuara göre yüzde 16 azaldı.
Çin'den ihracat yapan Ming Dynasty'nin Türk Genel Müdürü Sadi Kaymaz, "fuara katılımın azlığının yanı sıra Avrupalı ve Amerikalıların az olmasının ve ziyaretçiler arasında Rus ve Arapların çokluğunun dikkat çektiğini" belirtti.
Kaymaz, "fuara çalıştıkları fabrikaların çoğunluğunun katılmadığını, bunun nedeninin de talep beklentisinin düşük olması olduğunu" söyledi.
Aynı günlerde, yine Guangdong eyaletinde çarpıcı bir gelişme yaşandı. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki dev oyuncak markaları Mattel ve Disney'i üreten Smart Union adlı Çinli şirket, 6 bin işçisinin işine son verdi. Dongguan'da faaliyet gösteren şirketin işçilerin işlerine son verme nedeninin ABD'deki mali kriz olduğu açıklandı.
İşçi maliyetleri yüzde 12 arttı
Çinli şirketin yetkilisi Şü Şiaofang, genelde ABD pazarına bağlı üretim yaptıklarını, ABD'deki mali kriz nedeniyle siparişlerin azaldığını ve bu nedenle bu kararı aldıklarını söyledi.
Çin parası Yuan’ın dolar karşısında değerlenmesi, işçilik maliyetleri ve hammadde fiyatlarının artmasının da bu kararda etkili olduğunu ifade eden Şü, bu yılbaşında yürürlüğe giren yeni iş yasasının işçi maliyetlerini yüzde 12 artırdığını belirtti.
Çin basınındaki haberlerde, bu kişilerin dünya çapındaki "finansal tsunaminin son kurbanları" olduğu ifadesi kullanıldı. Bu arada Dongguan'da bin kadar oyuncak işçisi, son iki aydır maaşlarını alamadıkları gerekçesiyle hükümet binası önünde toplandı.
Çin'de ihracata yönelik faaliyet gösteren 3 bin 631 oyuncak üreticisi bulunuyor. Resmi Xinhua haber ajansı, "bunların yüzde 52,7’sinin 2008'in ilk 7 ayında iflas ettiğini" duyurdu. İflas edenlerin küçük çaplı ve yıllık ihracatları 100 bin dolardan az olan işletmeler olduğu kaydedildi.
İstihdam ve talep artırıcı projelere teşvik
Bu gelişmeler karşısında Çin hükümeti ne yapacak? Yurt dışında ve içinde İngilizce yayımlanan China Daily gazetesinin internet sayfasında Perşembe günü kısa ama önemli bir haber vardı.
Adını açıklamayan bir hükümet yetkilisi gazeteye, Çin ekonomisindeki yavaşlamanın ancak radikal bir önlem paketiyle aşılabileceğini söyledi. Hükümete geniş ve etkin bir mali politika uygulanması için rapor sunduğunu belirten söz konusu yetkili, raporundaki önerileri "daha büyük altyapı ve temiz enerji projelerinin başlatılması, istihdamı ve talebi artıran projelerin teşvik edilmesi ve dış ticaretin canlandırılması" olarak sıraladı.
Yetkili, "zor bir döneme girdik, radikal önlem almazsak bu daha zorlaşır" diye konuştu.
Haberle ilgili okuyucu yorumları arasında Karl Marx rumuzuyla yazan bir okuyucu, "üretimin tekrar iç pazara yönlendirilmesini" önerirken, bir başka okuyucu "soğuk bir kış geliyor" diye yazdı.
