-KKTC'de emeklilik yaşı 60 oluyor -Muhalefetin kürsü eylemine neden olan tasarı yarın meclise geliyor -KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ünverdi, sosyal sigortalarda yapılan değişikliği AA'ya değerlendirdi: -''Gelecek nesillerimize daha sağlıklı bir sosyal güvenlik sistemi bırakmak için böyle bir yola başvurmamız şarttı'' -''Biz bu değişikliği yapmazsak her geçen gün daha kötüye giden ve çöken bu sistem, çok daha ciddi bir tehlikeyle ve tam bir çökmeyle karşı karşıya kalacaktır'' -Ünverdi, AA ekibini evinde ağırladı (fotoğraflı-görüntülü) LEFKOŞA (A.A) - 25.12.2011 - Züleyha Karaman - KKTC Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Şerife Ünverdi, sosyal güvenlik fonunun her geçen gün daha kötüye gittiğini, gelecek nesillere daha sağlıklı bir sosyal güvenlik sistemi bırakmak için tedbir almalarının şart olduğunu belirterek, ''Biz bu değişikliği yapmazsak her geçen gün daha kötüye giden ve çöken bu sistem çok daha ciddi bir tehlikeyle ve tam bir çökmeyle karşı karşıya kalacaktır. Biz şuan maaş alabiliyorsak, ileride çocuklarımız o maaşı da alamayacaklar'' dedi. AA ekibini evinde ağırlayan Ünverdi, sosyal güvenlik ve sosyal sigortalarda yapılacak değişikliği değerlendirdi. Konuyla ilgili yasa değişikliği tasarısının yarın Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu'nda görüşüleceğine işaret eden Ünverdi, kamuda 50 olan emeklilik yaşını kademeli olarak 60'a çıkaran tasarının, yasalaşmasının ardından 1 Şubat 2012'de yürürlüğe gireceğini bildirdi. Söz konusu tasarı, 1 Kasım'da meclisin gündemine gelmiş, 22 saatten fazla süren toplantıda, muhalefet kürsü eylemi yapmış, Toplumcu Demokrasi Partisi (TDP) Genel Başkanı Mehmet Çakıcı kesintisiz 13 saati aşkın meclis kürsüsünde konuşarak, bu konuda bir rekor kırmış, Başbakan İrsen Küçük de parti başkanları ile mutabık kalarak, ilgili tasarıları komiteye geri çekmişti. KKTC'de çok tartışılan tasarı, yarın yeniden meclisin gündemine geliyor. -''Sosyal güvenlik her geçen gün kötüye gidiyor''- Bir ülkenin sosyal güvenlik sisteminin o ülke için en büyük servet olduğunu ifade eden Ünverdi, ''O zenginlik varsa insanların çalışma hayatı da huzur içinde olur'' dedi. Sosyal güvenlik sisteminin KKTC'de her geçen gün çok daha kötüye gittiğine işaret eden Şerife Ünverdi, dünyada birçok ülkede, global ekonomik kriz ve sosyal güvenlik sisteminin kendi kendini finanse edememesi nedeniyle sosyal güvenlik sistemlerinde ekonomik olarak çöküntüye girildiğinin görüldüğünü, o ülkelerin bu konuda tedbirler almak zorunda kaldığını kaydetti. Şerife Ünverdi, KKTC'nin de sosyal güvenlik sisteminin daha sağlam ve daha sağlıklı bir zemine oturabilmesi için bazı ekonomik tedbirler almak zorunda kaldığını ifade ederek, nimetlerden faydalanabilmek için bazı külfetleri omuzlamak gerektiğini söyledi. Emeklilik yaşı ve prim oranında değişikliğe gidildiğini, 50 olan emeklilik yaşının kademeli olarak 60'a çıkartılacağını, değişikliğin çalışanlara en az yansıyacak şekilde yapıldığını anlattı. 2008'de Sosyal Güvenlik Yasası'nın çıktığını, bu yasada emeklilik yaşının 60 olduğunu anımsatan Ünverdi, 1976'da çıkarılan Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasası'nı 2008'de çıkarılan yasaya uyumlaştırmak istediklerini kaydetti. Emeklilikte kademeli geçiş olacağına işaret eden Ünverdi, yasanın çıkmasıyla, 25 yıl çalışmış 45 yaşında bir kişinin yine 50 yaşında ekmekli olacağını, 44 yaşındakinin 51, 43 yaşındakinin de 52 yaşında emekli olacağını belirtti. Ünverdi, sosyal sigorta primlerine yüzde 2 artış getirileceğini, ancak bu artışın çalışanın cebinden çıkmayacağını, İhtiyat Sandığı primlerinin yüzde 2 azaltılarak sosyal sigortalara aktarılacağını, yani primlerde yer değişikliği olacağını söyledi. Maaş hesaplama sisteminde de değişiklik yapıldığını ve finansal olarak gelir getirme yönüne gidildiğini ifade eden Ünverdi, prim artışları ile yılda 25-35 milyon TL, kademeli olarak emeklilik yaşının artması ile de 10 yılda 275 milyon TL gelir öngörüldüğünü aktardı. -KKTC'de ölüm yaşı 70-72 olarak öngörülüyor- Bu tür tedbirlerin alınabilmesi için bir ülkede yaşlanma hızı ve ölüm yaşının incelenmesi gerektiğini, Devlet Planlama Örgütü'nün (DPÖ) KKTC'de bu çalışmaları yaptığını ve ölüm yaşını 70-72 olarak öngördüğünü, bu hesaplamalar sonucu böyle bir yasa değişikliğine gidildiğini belirten Ünverdi, ''İnsanlarımız 50 yaşında emekli olduğu zaman evde oturmaktan sıkılıyor. Çünkü ölüm yaşı, Allah'a şükür ki biraz ötelenmiş durumda. Yani ölüm yaşı, DPÖ'nün verdiği verilere göre 70-72 olarak öngörülüyor. Allah halkımıza daha uzun ömür versin, sağlıklı yaşasınlar, huzurlu çalışsınlar. Böylece 60 yaş dünyada emeklilik için normal bir yaş olarak görülüyor'' dedi. Dünyada alınan ekonomik tedbirler arasında emeklilik yaşının artırılmasının da olduğuna işaret eden Şerife Ünverdi, Rum tarafında emeklilik yaşının 63, İngiltere'de 65 olduğunu ve 67'ye çıkacağını kaydetti. Ünverdi şöyle devam etti: ''Çocuklarımıza, gelecek nesillerimize daha sağlıklı bir sosyal güvenlik sistemi bırakmak için böyle bir yola başvurmamız şarttı. Ama biz halkımızı üzmek istemiyoruz. Onlar için en iyisini yapıyoruz. Çünkü her geçen gün bu fon daha da kötüye gidiyor, gelir gider arasındaki fark artıyor. Gelir gider arasındaki farkı belki bir anda kapatamayız, ama her geçen dün azalacak şekilde bir çalışma yapıyoruz.'' Ünverdi, yeni sistemde, çok pirim yatıranın daha fazla emeklilik maaşı alacağına işaret ederek, yasada kadınlar için olumlu önemli değişiklikler olduğunu da söyledi. -Muhalefetten sağduyu bekliyor- Halk için en iyisini yapmaya çalıştıklarını dile getiren Ünverdi, şöyle devam etti: ''Muhalefetin bu konuda sağduyulu davranmasını rica ediyorum, arzuluyorum. Çünkü bizim yapacağımız hiçbir şey halkımızın zarına değildir. Halkımıza daha sağlam temeller üzerinde duran bir sosyal güvenlik sistemi bırakabilmek hedefimiz. Zaten tüm ülkelerde bu tip değişiklikler, çalışmalar yapılıyor. Biz bu değişikliği yapmazsak her geçen gün daha kötüye giden ve çöken bu sistem çok daha ciddi bir tehlikeyle ve tam bir çökmeyle karşı karşıya kalacaktır. Biz şu an maaş alabiliyorsak, ileride çocuklarımız o maaşı da alamayacaklar.'' Yasanın el birliği ile meclisten geçirilmesinin ülkenin ve çalışanların kazanımı olacağını vurgulayan Şerife Ünverdi, yasayla birlikte çalışma hayatına da ivme geleceğini söyledi. -Ütü yapmaya vakti yok- KKTC'de kabinenin tek kadın bakanı olan Şerife Ünverdi, ev işlerine pek zaman bulamadığını, ancak yemek yapmayı ve misafir ağırlamayı sevdiğini anlattı. AA ekibine eliyle çay ve pasta ikramı yapan Ünverdi, asıl mesleği diş hekimliğini, bakan olunca yapmadığını, muayenehaneyi, diş hekimi olan gelinine bıraktığını kaydetti. Şerife Ünverdi, evde ütü de yapmadığını, bu konuda eşi Öztürk Ünverdi'nin kendisine yardımcı olduğunu belirtti. Ünverdi, eşinin KKTC'nin ilk beyin cerrahı olduğunu da söyledi. -KKTC'de sosyal güvenlik- AA muhabirinin, Türkiye'nin Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti tarafından hazırlanan ''2010 yılı KKTC Ekonomi durum raporu''ndan derlediği bilgilere göre, KKTC'de sosyal güvenlikle ilgili hizmetler Sosyal Sigortalar Dairesi, Maliye Bakanlığı ve İhtiyat Sandığı olmak üzere üç farklı kurum tarafından sağlanıyor. Sosyal Sigortalar Dairesi ve Maliye Bakanlığı tüm nüfusu kapsayan, devlet tarafından sunulan zorunlu emeklilik planları kapsamında sosyal güvenlik hizmetlerini sunuyor. İhtiyat Sandığı, kişisel birikimlere dayalı ek gelir sağlamak üzere hizmet veriyor. KKTC'de 2008 yılında Sosyal Güvenlik Kanunu ile ilgili birtakım düzenlemelere gidildi. Söz konusu kanun ile kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlar çalışma türüne bakılmaksızın tek çatı altında birleştirildi; Sosyal Güvenlik Yasasının uygulaması Sosyal Sigortalar Dairesince yürütülüyor. 1 Ocak 2008 tarihinden önce sigortalı olan kişiler için eski mevzuat uygulanıyor. Bu kapsamda bulunan işçi ile kendi nam ve hesabına çalışanlara Sosyal Sigortalar Dairesi, kamu görevlilerine Maliye Bakanlığı bünyesinde kurulmuş olan Emeklilik Şubesi vasıtasıyla hizmet sunuluyor. Kıdem tazminatı ödemesi olarak adlandırabilecek ve fon esaslı finansmanı sağlanan hizmet ise İhtiyat Sandığı bünyesinde sürdürülüyor. 1 Ocak 2008 tarihi öncesinde sadece işçilere hizmet veren sandık, sosyal güvenlik yasası ile ilk defa sigortalı olan kamu görevlileri ile istekleri halinde kendi nam ve hesaplarına çalışanları da kapsamına aldı. (ZK-ŞP)
