Emlak vergisinde baz alınacak arsa metrekare birim değerleri belirlendi. Özellikle İstanbul’da bazı yerlerde 3-4 katlık artışlar dikkat çekerken önceki değer tespit çalışmaları sırasında ortaya çıkan çarpık tablo bu kez de değişmedi.
Rekor bütçe açığı nedeniyle 2010’da vergilerin artacağı tahmin edilirken ilk haber emlak vergisinden geldi. Emlak vergisinde 2010 başından itibaren geçerli olacak metrekare birim değerler belirlendi. Milliyet gazetesinde yer alan habere göre, İstanbul ve İzmir’in de aralarında bulunduğu çeşitli illerde 2006 değerlerinin bazıları 3’e, 4’e katlandı. Elazığ-Keban’da Baraj Mahallesinde 10 bin lira olan metrekare birim değerin, İstanbul’da Boğaza nazır yalılarda 1.600 lirada kalması dikkat çekti.
Emlak vergisinde 4 yılda bir yenilenen birim değerler, bu yıl yeniden tespit edildi. Yeni yılın emlak vergileri bu değerler üzerinden ödenecek. Gayrimenkul alım satımları sırasında tapu harcına esas değer de emlak vergisi değerinin altında olamayacak. Yeni birim değerlerle ilgili ortaya çıkan tablo şöyle:
- Türkiye’nin en değerli yeri, 25 bin 500 liralık metrekare birim değeriyle İstanbul’un Beyoğlu ilçesindeki Anıt Caddesi oldu.
- Birim değer Beyoğlu’nda İstiklal Caddesi’nde 20 bin liraya, Tak-ı Zafer Caddesin’de 24 bin liraya, Kadıköy’de Bağdat Caddesi’nde 5 bin liraya yükseltildi. 2005’teki tespitlerde, metrekare birim değerleri İstiklal Caddesi için 7 bin 500 lira, Takı Zafer Caddesi için 8 bin lira, Bağdat Caddesi için 2 bin 194 lira olmuştu.
- TOKİ’nin hasılat paylaşımı yoluyla inşa ettirdiği Uphill Court, My World, Meridian gibi projelerle ünlenen Batı Ataşehir’de birim değerler 2’ye katlandı ve 1.800 lira oldu. Bahçeşehir 1. kısımda da bu rakam 2.000 lira oldu.
- Ankara’nın Kızılay ve diğer merkezi yerlerindeki değer artışı yüzde 20’de tutuldu. Değer tespitleri sonucunda metrekare birim değeri 5 bin liradan 6 bin liraya yükselen Zafer Meydanı, başkentin en pahalı yeri özelliğini korudu.
- 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in oturduğu Güniz Sokak’ın değeri 480 liraya, eski Başbakanlardan Bülent Ecevit’in sokağının değeri de 360 lira oldu.
- Bursa’da da yeni tespitlerin ardından Kapalıçarşı’da metrekare birim değeri 8 bin liradan 10 bin liraya, Atatürk Caddesi’nde de 6 bin liradan 7 bin 531 liraya yükseldi.
- 2005’teki tespit sırasında Boğaz’dan daha yüksek birim değerleriyle dikkat çeken ve tartışma konusu olan Hakkari’de ise bu kez indirim oldu. Hakkâri Cumhuriyet Caddesi’nde metrekare birim değeri 1.200 liradan 830 liraya çekildi.
Keban Barajı manzarası Boğaz’dan 6 kat pahalı
Son tespitlerde Elazığ-Keban’daki Baraj Mahallesinin metrekare birim değeri 10 bin lira olarak belirlenirken, İstanbul’da Boğaza nazır yalıların sıralandığı Yeniköy Mahallesi Yalı Sokağı’na 1.600 lira değer biçildi. Beylerbeyi’nde Yalı Boyu Caddesi’nin metrekare birim değeri de 2 bin 400 lirada kaldı. İstanbul’da 1 villanın 1.5-2 milyon liraya satıldığı Zekeriyaköy’de metrekare birim değeri 430 lira, Acarkent ve Beykoz Konakları’nda 180 lira olarak tespit edildi.
Birim değerlerin tespitinde, coğrafi durum, sosyoekonomik düzey ve gelişmişlik gibi ölçütler göz ardı edildi. Bu nedenle de iller arasında büyük dengesizlikler meydana geldi. En yüksek birim değer, İstanbul’da 25 bin 500 lira, Bursa’da 10 bin lira, Ankara ve Antalya’da 6 bin lira ve İzmir’de 4 bin 76 lira düzeyinde bulunurken, bu rakam Niğde’de 856 lira, Hakkâri’de 830 lira, Tunceli’de 108 lira, Bitlis’te 90 lira, Giresun’da 1.400 lira, Amasya’da 450 lira, Kars’ta 170 lira, Iğdır’da 25 lira oldu.
İlçelerde de illeri geride bırakanlar oldu. Hatay il merkezinde en yüksek birim değer 117 lira olarak belirlenirken, bu rakam ilçelerinden Dörtyol’da 150 lira, İskenderun’da ise 800 lira oldu. Aynı şekilde Sinop’ta 208 lira olan en yüksek değer, ilçesi Ayancık’ta 400 lirayı, Mersin’de 160 lira olan birim değerin ilçeleri Erdemli’de 200, Silifke’de de 240 lirayı buldu.
Kamulaştırma etkisi
İstanbul Umum Emlakçılar Odası Başkanı Sabri Ateş, Keban’da Baraj Mahallesi’nde metrekare birim değerinin 10 bin lira olarak belirlenmesini şöyle açıkladı:
“Burada kamulaştırma beklentisi var. Kamulaştırmada, vatandaş mağdur olmasın diye değer normalin üstünde belirlenmiştir.”
‘Düşük oy yüksek vergi’
Sabri Ateş İstanbul Umum Emlakçılar Odası Başkanı “Arsa metrekare birim fiyatları valilik, belediyeler, bizim katıldığımız bir komisyon tarafından belirlendi. Ancak bizim tavsiyelerimize uyulmadı. Belediyeler oy almadıkları ilçelere yüksek oranlı zam yaptılar. Bu ilçelerden biri de Bahçeşehir. Belediye yontma taş devri yöntemleriyle vergi oranını belirleniyor. Alım satım vergi oranı olan yüzde 3, yüzde 1’e çekilmeli. Emlakta vergi oranları düşürülmeli. Vergi oranlarının yüksekliğinden dolayı Türkiye’de herkes emlak bedellerini düşük gösteriyor. Türkiye’deki toplam emlağın değerini kimse bilmiyor.”
‘Vatandaşın itiraz hakkı yok’
Prof. Dr. Şükrü Kızılot Vergi uzmanı
“Açıklananlar arsa bedelleri... Arsa bedellerinin yükseltilmesiyle emlak vergileri en az yüzde 50 oranında artacak. Oysa son dört yılda arsa bedelindeki reel artış ortalam yüzde 15 düzeyinde. Bu yıl bina maliyetleri düştü. Arsa ve bina değerleri düşmesine karşın vergilerde çok ciddi oranda artış yapılması doğru değil. Vatandaşın bu artışa yasal olarak itiraz hakkı bulunmuyor, kuzu kuzu ödemek zorunda. Arsa üzerinde 30 daireli bir bina varsa, bu değer 30’a bölünecek. Ancak tek bir villa varsa, villa sahibi tüm bedeli kendisi ödemek zorunda."
