Başbakan Erdoğan, kredi kartı borcunu ödeyemeyenleri dürüst olmamakla suçladı. Ancak harcamalar analiz edildiğinde Türk insanının kredi kartını en çok yiyecek-içecek aldığı markette ve arabasına benzin koyduğu akaryakıt istasyonunda kullandığı dikkati çekiyor. Spor salonu, fitness gibi sosyal hizmetlerde, içkili yerlerde kullanılan kredi kartı oranı yüzde 1’i bile bulmuyor. Yani Türk insanı aslında genel olarak temel ihtiyaç maddelerine ulaşmak isterken ödeme zorluğu çekip, kara listeye düşüyor.
Başbakan Erdoğan’ın “Kredi kartıyla borçlananları şöyle bir farklı yere koyuyorum, onlara da dürüst gözüyle bakmam” sözleriyle işaret ettiği kara listeye düşmüş vatandaş sayısının 969 bin 675 olduğu ortaya çıktı. Merkez Bankası’nın son verileri, bir veya birden fazla kredi kartı olup da borcunu ödeyememiş ve kara listeye düşmüş kişi sayısının Ocak 2009 tarihi itibarıyla 969 bin 675 olduğunu ortaya koydu. Böylece Başbakan, son sözleriyle yaklaşık 970 bin vatandaşını dürüst olmamakla itham etmiş oldu.
Başbakan kart mağdurlarını dürüst olmamakla itham etti ancak bankaların call center’larına gelen başvurularda kart borcunu ödeyemeyenlerin büyük bölümünün işini kaybedenlerden, ya da kriz nedeniyle işyerinden maaşının tamamını alamayanlardan oluştuğu dikkati çekiyor.
Bankacılar bile “Krizde işten çıkarılanlar bir yana pek çok kişi de maaşını düzenli alamadı. Bir aylık maaşının yarısına, çeyreğine talim edenler oldu. Dolayısıyla insanların gelir-gider dengeleri şaştı. Krize borçlu yakalananlar, daha önce ödemelerini düzenli yapanlar bile görülüyor ki son dönemde borcunu aksatmaya başladı” tespitinde bulunmuştu.
Lüks harcamalar çok az
Bankalararası Kart Merkezi’nin kredi kartı harcamaları ile ilgili istatistiki verileri de aslında Türk insanının ağırlıklı olarak marketlerde yiyecek ve içecek için harcama yaptığını, bir de arabasına benzin koymak için kartını kullandığını gösteriyor.
2009 yılı Ocak ayı verilerinin harcama kalemlerine göre dağılımına bakıldığında kredi kartlarının en çok yüzde 16.01 ile market alışverişinde kullanıldığı anlaşılıyor. Market alışverişini yüzde 14.70 ile akaryakıt istasyonlarında yapılan harcamalar izliyor. Gıda alışverişleri için yapılan kart harcaması yüzde 5’i buluyor. Türk insanı kredi kartı ile yüzde 2.1 oranında da yemek siparişi veriyor. Yani kredi kartı ile yapılan harcamaların yüzde 37.8’i sadece yeme-içme ve benzin alımı ile ilgili.
Lüks sayılabilecek harcamaların ise genel dağılımda çok önemli bir yerinin olmadığı dikkati çekiyor. Örneğin 2009 yılı Ocak ayında toplam kredi kartı harcaması 13.4 milyar lira olurken bunun sadece 199 milyon lirası seyahat acentelerinde kullanılmış. İçkili yerlere harcanan tutar 19.1 milyon lira.
Kuyumcularda yapılan harcama tutarı da 551 milyon lirada kalmış. Yani genel kredi kartı harcamasının sadece yüzde 3.2’si kuyumcularda yapılmış.
Türk insanının harcama dağılımına bakıldığında elektronik ile bilgisayar alımlarının yüzde 6.88’lik bir pay tuttuğu, mobilya dekorasyona da toplam harcamanın yüzde 3.25’ine denk gelen 415 milyon lira harcandığı dikkati çekiyor.
Harcama kalemleri dikkatle izlendiğinde Türk insanının kredi kartına en çok temel ihtiyaçlarını karşılamak için başvurduğu çok fazla da lüks tüketim harcaması yapmadığı görülüyor.
Ocak ayında 82 bin kişi kara listelik oldu
Merkez Bankası’nın (MD) hazırladığı en son “para-banka” verilerine göre, 2009 Ocak ayı itibariyle bireysel kredi kartı borcunu ödeyemeyerek batık duruma düşen ve MB’nin kara listesine giren kişi sayısı 969 bin 675.
Bu kapsamda Ocak ayında kara listeye giren vatandaş sayısı 82 bin 714 oldu. Yani sadece 30 gün içinde 82 bin 714 vatandaş daha kara listeye eklendi.
Öte yandan bu sayı batığa dönen kredi kartı sayısını değil, kart sahibi mağdur vatandaş sayısını gösteriyor. Yani yaklaşık 970 bin vatandaşın elinde birden fazla kart olduğu ve farklı kartlarla, diğerlerindeki borçları kapatmaya çalıştıkları varsayımı yapılıyor. Buna göre batık kredi kartı sayısının 1.5 milyonu geçtiği tahminleri yapılıyor. MB verileri, bireysel kredi kartında 6 Mart itibariyle batık tutarının da 2 milyar 732 milyon TL olduğunu ortaya koydu.
Kredi kartının mağduru olmaz
Başbakan Tayyip Erdoğan, partisinin Eskişehir mitinginde yaptığı konuşmada şunları söylemişti: “Kredi kartı mağdurları ifadesini kullanıyorlar. En akıllısı bile kullanıyor. Kusura bakmasınlar kredi kartının mağduru olmaz. Kredi kartı sebebiyle borçlananlar olur. Kredi kartıyla borçlananları da şöyle bir farklı yere koyuyorum, onlara da dürüst gözüyle bakmam. Kredi kartı kullanıyorsan fazlasını kullanma. Zaman zaman bunu yaptılar. Şimdi diyorlar ki ’Bunları bağışlayın, affedin, bunun üzerine çizgi çekin.’ Nasıl çekeceksin? Kart mağduru olmayıp da alın teriyle kazananın hakkı ne olacak?”
Kartla yapılan her 100 liralık harcamanın 77 lirasını taksitlendiriyoruz
Vatan gazetesinin haberine göre kredi kartı harcamalarında öne çıkan noktalar özetle şunlar:
* Türk insanı krizle birlikte kredi kartlı harcamasından da önemli ölçüde kıstı. 2007’nin Temmuz ayında aylık harcama performansı 15.3 milyar TL’ye kadar çıkan Türk insanı Ocak ayında ise sadece 13.4 milyar TL harcadı.
* Krizle birlikte evine kapanan Türk insanı içkili yerlere daha az gitmeye başladı. Ramazan ayı olan Eylül’de 13.5 milyon TL’ye kadar düşen içkili yerlere yapılan harcama Ocak ayında da 19.1 milyon TL oldu. 2008’in geneline bakıldığında ise Şubat’da 22.8, Mayıs’ta 24.3 milyon TL’lik harcamalar dikkati çekiyor.
* Krizle birlikte insanların daha az araç kullandığı, dolayısıyla daha az yakıt tükettiği de rakamlardan okunabiliyor. Kredi kartı ile akaryakıt istasyonlarında yapılan harcama aylık 2.5 milyar TL seviyelerinden 1.7 milyar TL seviyelerine kadar gerilemiş görünüyor.
* Lüks tüketim sayılabilecek mücevherat ve altın alımında da Türk insanının frene bastığı dikkati çekiyor. Kuyumcularda yapılan harcama 660 milyon TL seviyelerinden 550 milyon TL seviyelerine geri gelmiş durumda.
* İnsanlar dışarı, çıkmadığı evde daha çok vakit geçirdiği için market harcamalarının arttığı gözleniyor.
* Şu an ödenmesi gereken kredi kartı borcu toplamı 32 milyar 537 milyon TL düzeyinde.
* Türk insanı genellikle kredi kartı borcunun asgari tutarını ödüyor, kalanını yüzde 5’in üzerindeki faize rağmen taksitlendiriyor. Kredi kartı ekstresinin tüm bakiyesini her ay düzenli olarak kapatanların oranı yüzde 23’ler seviyesinde. Yüzde 77’lik borç ise taksitlendiriliyor.
* Kredi kartlarında tasfiye olacak tutar 2 milyar 732 milyon TL seviyesinde. Yani kredi kartında ödenmesi gereken 32.5 milyar TL’lik borcun yüzde 8.39’luk kısmı batık görünüyor.
* MasterCard’ın yaptığı bir araştırmada kredi kartının ödeme şekli olarak en çok kullanıldığı yer yüzde 72 ile süpermarketler çıkıyor. Süpermarkete gidildiğinde alışverişin yüzde 25’i nakit ödeme ile gerçekleştiriliyor. Akaryakıt istasyonlarında ise kredi kartı ile ödeme oranı yüzde 55. Telefonla verilen siparişlerde daha çok nakit ödeme yapıldığı kredi kartı ödeme oranının yüzde 22’ye kadar gerilediği dikkati çekiyor.
