Hülya Karabağlı
T24/ ANKARA - AİHM’in, düşünce, inanç ve vicdan hürriyetinden mahkum ettiği Türkiye’de vicdani ret sorunu ortada bekliyor. AİHM kararından sonra hareketlenen hükümet kanadı yapılacak düzenlemeyi askıda tutuyor. Ancak, arka planda kadınların ‘dünyayı değiştirme’ çabaları hızlı adımlarla ilerliyor. Savaşa, silahlanmaya ayrılan bütçeye, zorunlu askerlik karşıtı kadınlar her geçen gün sayılarını artırırken seslerini de yükseltiyor.
Vicdani reddini açıklayan ortalama 60 kadın
Türkiye’de vicdani red’le ilgili çıkışlara erkeklerin mücadelesi diye bakılıyor. İşin iç yüzünde kadınlar var. “Vicdani reddini” açıklayan kadın sayısı ortalama 60. İnternet’teki ağlardan “Barış İçin Vicdani Red” grubunun kadın destekçi sayısı 2 bin 835.
‘Sadece erkeklerin hayatı etkilenmiyor”
"Barış İçin Vicdani Red" ağının koordinatörü Gülsüm Ekinci, T24’e, nasıl yol aldıklarını ve ne yapmak istediklerini anlattı. 2010 yılının başlarında birkaç arkadaşıyla ağı kurduklarını anlatan Ekinci, “Vicdani ret yalnızca erkeklerin konusu değil. Askerlik, militarizm de aynı şekilde yalnızca erkekleri, erkeklerin hayatını etkilemiyor. Kadınlar da en az erkekler kadar etkileniyor. Yalnızca eşinin, evladının, sevgilisinin kardeşinin askere gitmesiyle değil yaşanan açıların, savaşa ayrılan bütçe bütün olumsuz etkilerine maruz kalıyor” dedi.
“Yıllardır süren savaşı durdurmaya katkı”
“Dolayısıyla kadınlar da vicdani redlerini açıklayabilir. Vicdani reddin bir şekilde bu ülkede yıllardır süren savaşı durdurmaya katkısı olacağına inanıyoruz.”
“Vicdani ret yasal zemine oturtulmalı”
Ekinci, barış-militarizm-vicdani ret konulu duyurular, haber, açıklama, eylemlerin paylaşıldığını, zaman zaman hararetli tartışmalar yaşandığına dikkat çekiyor. Bedelli konusu ve AİHM’in Osman Murat Ülke ve Yusuf Erçep kararıyla gündemleri hareketleniyor. Gülsüm Ekinci, “Özellikle Yusuf Erçep kararının AİHM’in 9. (vicdan hürriyeti) ve 6. madde (adil yargılama) ihlaline karar vermesi Türkiye’yi vicdani reddi yasalaştırmak konusunda zorlayacaktır” diye konuştu.
“Barış İçin Vicdani Red” ağında 40 kadının açıkladığı vicdani ret metni var. 2012’nin ilk aylarında yeni bir panel-forum hazırlıkları sürüyor. Her çalışma gönüllülük esasına göre yapıldığı için çalışmalar biraz uzuyor.
Anneler, ev kadınları, gençler, eşler
Ekinci, “Kim bu vicdani retçi kadınlar’ sorusuna, “Çocuklarını askere göndermek istemeyen anneler. Dini gerekçeleri olanlar. Dünya görüşüne aykırı bulanlar. Militarist karşıtları. Ev kadınları, gençler ve eşler. Çocuksuz kadınlar var” diye cevap verdi.
“Anti militarist olmak gerekiyor” diyen Gülsüm Ekinci’ye göre, hedef vicdani ret düzenlemesinin yasalardan yer alması. Avrupa Konseyi’nde 47 ülkede vicdani red düzenlemesi olduğunu hatırlatan Ekinci, Türkiye ve Azerbaycan’ın vicdani ret hakkını tanımadığına dikkat çekiyor.
Neler oluyor?
Geçtiğimiz ayların en tartışmalı konularından ‘vicdani ret’le ilgili BDP İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel, vicdani reddin tanınmasını içeren yasa teklifi verdi. Teklif, “Ahlaki, vicdani, siyasi, dini ya da benzer gerekçelerle askerlik hizmetini yapmak istemeyenler” askerlik hizmetine tabi tutulmamasını öngörüyor.
Vicdani ret (VR), bir bireyin politik görüşleri, ahlaki değerleri veya dinsel inançları doğrultusunda zorunlu askerliği reddetmesi. Vicdani retçiler kendilerini antimilitarist ya da pasifist olarak tanımlıyor. Ret gerekçeleri arasında, “Düşman olsa bile insan öldürmeyi ahlaki bulmamak, güncel sorunlardan dolayı o ülkenin silahlı birliğinde bulunmayı ideolojik ve dini inanca aykırı bulmak.”
Bazı ülkeler zorunlu askerliğe alternatif olarak vicdani retçilere kamu hizmetinde bulunma seçeneği sunuyor.
