Türkiye ile ABD arasında savunma işbirliğinin bir parçası olarak son dönemde sıkça gündeme gelen konulardan birisini oluşturan Lockheed Martin F-35 Lightning II savaş uçaklarından ikisi bugün imalatçı Lockheed Martin şirketinin Fort Worth/Teksas'taki tesislerinde gerçekleştirilecek törenle Türkiye’ye teslim edilecek.
Türkiye, ilk iki uçağın siparişini 2012'de vermişti. Toplam opsiyonlarla birlikte 116 adet uçak alımının planlandığı projede şu ana kadar 30 uçağın kesin siparişi verildi. Radara yakalanmayan, yeni nesil radar ve atış sistemleri ile F-35´ler Türk Hava Kuvvetleri'nde F-4E 2020'lerin yerini alması planlanıyor.
Ancak uçağın teslim edilmemesi için bir süredir Amerikan Temsilciler Meclisi ve ardından Senato'da bazı girişimlerde bulunuldu. ABD Kongresi'nde yapılan iki yasal girişimle, tesliminin durdurulması talep ediliyor.
ABD Temsilciler Meclisi'nde kabul edilen yıllık savunma politikaları yasa tasarısında Türkiye'ye F-35'ler de dahil olmak üzere "büyük savunma malzemelerinin" teslimatı donduruldu.
Tasarının Senato'daki versiyonunda ise Türkiye'nin F-35 programından çıkarılması talep ediliyor. Tasarıların yasalaşacak olan nihai versiyonlarında nasıl bir düzenleme yer alacağı ise henüz bilinmiyor.
Lockheed Martin F-35 Lightning II projesinde Türkiye'nin rolü nedir?
Türkiye, dünyanın önde gelen silah üreticisi Lockheed Martin tarafından geliştirilen Müşterek Taarruz Programı kapsamındaki beşinci nesil savaş uçağı F-35 Lightning II projesine 2002 yılında dahil oldu.
Türkiye, F-35 savaş uçaklarının bazı parçalarını tedarik etmesinin yanı sıra filosuna eklemek için 116 adet uçak sipariş etti.
Türkiye bayrağı taşıyan ilk F-35 uçağı deneme uçuğunu kısa bir süre önce gerçekleştirirken, ilk uçağın teslimatının ise 21 Haziran'da yapılması bekleniyor.
Eski Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, 2014 yılında yaptığı açıklamada uçaklar için 25 milyar dolar ödeme yapılacağını söyledi.
Yapılan anlaşmayla F-35'in bazı parçalarının Türkiye'deki üreticiler tarafından tedarik edilmesi de öngörülüyor.
F-35 projesinin web sitesinde yer alan bilgiye göre, bu projenin Türkiye'deki şirketlere toplam katkısı yaklaşık 12 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Şu ana kadar proje ortaklarına sağladığı gelirin ise 5,5 milyar dolar olduğu belirtiliyor.
Projenin tedarikçileri arasında ASELSAN, HAVELSAN, ROKETSAN, AYESAŞ, Alp Havacılık, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) gibi şirketler yer alıyor.
ASELSAN'ın hisseleri, F-35 projesine dahil olmasının ardından yüzde 1400'ün üzerinde değer kazandı. Ancak Kasım ayından bu yana ABD'nin F-35 ile ilgili kısıtlamalar getirebileceği yönündeki haberlerin yarattığı kaygılardan bu yana yüzde 40'a yakın değer kaybetti.
Projenin diğer ortakları Avustralya, Belçika, Kanada, Danimarka, İsrail, İtalya, Finlandiya, Japonya, Hollanda, Norveç, İngiltere, ABD ve Güney Kore olarak sıralanıyor.
Ancak uçağın üretiminde bazı gecikmeler yaşandı. 2014 yılı itibariyle programının maliyetinin öngörülen bütçeyi 163 milyar dolar aştığı ve öngörülen sürenin de 7 yıl gerisinde olduğu açıklandı.
ABD'deki yasal girişimler bu uçakların siparişinin teslimatının ve buna bağlı olarak kullanılan teknolojinin Türkiye'ye aktarımının engellenmesini öngörüyor.
İşte F-35’in özellikleri
İşte deneme uçuşları başarılı olan TSK'nın 2017 yılında envanterine katmak istediği F-35'lerin özellikleri:
- Radar sistemlerine elektronik saldırı yapabilen ve pilota şimdiye dek hiç olmadığı kadar geniş bir şekilde, sensörler yardımıyla savaş alanına 360 derece görüş açısı sunabilen F-35, merkezindeki işlemcisi saniyede 400 milyardan fazla işlem yapabiliyor.
- Bugüne kadar ki en iyi gizlilik özelliklerine sahip uçaklardan biri olarak nitelenen F35'in haberleşme yetenekleri de üst düzey teknolojiler kullanılarak geliştirildi.
- Savaşta olabilecek farklı ihtiyaçlar için farklı uçak geliştirmenin yüksek maliyetini tek uçakta birleştirerek düşürmesi istenen proje hızla iyiye doğru yol alıyor.
- Zira iki yıl önce bir F-35 test pilotunun, it dalaşı adı verilen mücadelede bile standart bir F-16’dan daha hantal kaldığını belirtmiş ve F-35’in dezavantajları olduğunu iddia etmişti.
- Paris Air Show’daki görüntüler F-35’in manevra kabiliyetinin geliştiğini bir nevi kanıtladı.
- Öyle ki yaptığı akrobatik uçuşta beklenebilecek her türlü aksiyon seyirciler için sunuldu.
- Roket şeklinde dikey tırmanış, iç ve dış loop sergileyen uçak, iddiaların aksini ispatlarcasına başarılı bir uçuş gerçekleştirdi.
- Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 9 ülke tarafından geliştirme projesi devam eden F-35’ler ülkemize teslim edildiğinde Savaşan Şahin F-16’lara takviye güç olarak havadaki gücümüzün artırılması planlanıyor.
- Dikey inip-kalkabilen bir modelin yanı sıra uçak gemilerine mancınıkla fırlatılabilen ve kancayla yakalanabilen bir diğer model de bulunuyor.
- Dikey inip-kalkabilen bir modelin yanı sıra uçak gemilerine mancınıkla fırlatılabilen ve kancayla yakalanabilen bir diğer model de bulunuyor.
- Süpersonik uçak F-35, görebildiği her şeyi, uçakların oluşturduğu ağın tamamıyla, diğer havaaracı ve operasyon merkezleriyle paylaşacak şekilde tasarlanmış.
- F-35'in elektronik savaş, istihbarat ve tespit yeteneklerinin çoğu, saniyede 400 milyardan fazla işlem gerçekleştirebilen bir çekirdek işlemci tarafından gerçekleştiriliyor.
- Bu çekirdek işlemci, düşman radarını ve elektronik savaş emisyonlarını belirlemek için BAE Systems tarafından geliştirilen sınıflandırılmış elektronik savaş paketi verilerinin toplanmasını ve sekiz sensörlü Elektro-Optik Hedefleme Sisteminin (EOTS) pilota 360 derecelik kapsam sağlamasının yanı sıra tehdide karşı koymak veya yok etmek için kinetik veya elektronik yolları kullanıp kullanmaması gerekliliğini kontrol ediyor.
Özellikleri:
Mürettebat: 1
Uzunluk: 15.67 m
Yükseklik: 4.33 m
Kanat açıklığı: 10,65 m
Kanat Alanı: 42.7 m²
Silah Sistemleri
Top: 1 × General Dynamics GAU-22/A Equalizer, 25 mm (0.984 in), 4-namlulu mitralyöz top, dahili 180 mermi ile beraber[N 1][18]
Silah istasyonları: 6 × harici silah kulesi ( 6,800 kg kapasiteli) kanatlarda[19][20] ve çift silah kuleli iki adet dahili iç bölüm. Toplam 8.100 kg (18,000 lb) silah yükü[21] aşağıdaki kombinasyonları mevcut.
Füzeler:
Havadan Havaya Füze:
AIM-120 AMRAAM
AIM-9 Sidewinder
IRIS-T
MBDA Meteor
Havadan karaya füzeler:
AGM-88 HARM
AGM-158 JASSM
Brimstone
Lockheed Martin JAGM
Storm Shadow
SOM
Anti-gemi füzesi:
Naval Strike Missile JSM
Long Range Anti-Ship Missile (LRASM)
Bombalar:
MK-84, MK-83, MK-82 Genel maksat bombaları
CBU-100 küme bombasi
Paveway serisi lazer güdümlü bombalar
GBU-39 SDB küçük çap bombalar
JDAM serisi
B61 Nükleer bomba
AGM-154 JSOW
