Krizin en ağır sonuçlarını çalışanlar yaşamaya devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) dün açıkladığı ekim, kasım, aralık dönemine ilişkin istihdam verilerine göre, Kasım 2008’de genel işsizlik oranı 2.2 puan artarak yüzde 12.3’e çıktı. Bir önceki yılın aynı döneminde (Kasım 2007) işsizlik oranı yüzde 10,1 düzeyinde bulunuyordu. Böylece işsizlik oranı Kasım döneminde 2004’ün birinci çeyreğinden bu yana en yüksek düzeye ulaştı. İşsizlik oranı en son 2004 yılının birinci döneminde yüzde 12,4 düzeyine çıkmıştı. Ayrıca mevcut işsizlerin yüzde 17,5'ini yani 524 bin kişiyi ekim-kasım-aralık döneminde işten ayrılanlar oluşturdu. Son açıklanan veriler, dünya işsizlik liginde yüzde 10.9’luk oranla üst sıralarda yer alan Türkiye'nin yerini daha da sağlamlaştırdı.

İşsiz sayısı 3 milyona ulaştı

İşsizlik daha da artacak

H.Bader Arslan- Ekonomik Krizler ve Türkiye'de İşsizlik (1)

Gerçek işsizlik yüzde 26
Sanayi istihdamındaki bozulma da tarım dışı işsizliğin yüzde 15,4'e çıkmasına neden oldu. Reel sektör ve işçi temsilcileri hükümetin önlem almakta daha da gecikirse sosyal patlama yaşanabileceği uyarısı yapıyor.

Krizin etkisiyle sanayi sektöründe yaşanan daralmanın hizmetler sektörüne de yansıması bekleniyor. Böylece yılın ilk çeyreğinde işsizliğin yüzde 13 seviyelerine çıkarak çok daha endişe verici boyutlara ulaşması kaçınılmaz görünüyor. Ayrıca 2008 yılında yüzde 1, 2009'da ise yüzde -1 seviyelerinde beklenen büyüme de işsizlikteki artışı körükleyecek gibi görünüyor. İşsizlik sigortası başvuru ve ödemelerindeki yüksek artış da işsizlik oranının hızla artacağına ilişkin önemli bir işaret.



TÜİK verileriyle genel tablo

İşsizlik oranı kasım döneminde 2007'nin aynı dönemine göre 2.2 puanlık artışla yüzde 12,3'e, tarım dışı işsizlik de 2.2 puan yükselişle yüzde 15,4'e çıktı. Kentlerde işsizlik oranı yüzde 14,2 düzeyine çıkarken, kırsal bölgelerde ise işsizlik oranı yüzde 9'a ulaştı.

Kasım döneminde 645 bin kişi işsiz kaldı. İşsiz sayısı ise 2 milyon 995 kişiye yükselerek 3 milyona yaklaştı. Krizin etkisiyle sanayi sektörü istihdamındaki bozulma işsizlik oranının rekor seviyeye yükselmesinde etkili oldu. Bu dönem sanayi sektörünün istihdamdaki payı da 0.8 puan gerileyerek yüzde 19,8 düzeyine düştü. Özellikle tekstil ve otomotiv gibi ihracatçı sektörlerde istihdam oldukça geriledi. Ancak Avrupa pazarındaki daralmanın ağırlığının gelecek aylarda daha ağır hissedilecek olması yeni işsizlerin ortaya çıkacağının da habercisi.

Öte yandan kasım, aralık ve ocak aylarında işsizlik sigortası ödemelerinin geçen yıla göre yüksek artışlar göstermesi işsizlik oranının daha da artmaya devam edeceğine ilişkin önemli bir işaret veriyor. Kasımda ödemeler yüzde 71, aralıkta yüzde 89, ocak yüzde 128 artış göstermişti. Bu arada İşkur'a iş bulma umuduyla başvuranların oranı da aralıkta yüzde 444 ocak ayında ise yüzde 95 arttı. Bu gösterge de istihdamın geleceğine ilişkin olumsuz işaret veriyor.

Kamuda da istihdam geriledi

Kamu sektöründe de istihdam 2008'in son çeyreğinde azaldı. Üçüncü çeyrekte 2 milyon 919 bin 23 kişilik istihdam olan kamu sektöründe son çeyrekte istihdam 2 milyon 917 bin 786'ya geriledi. Bu gerilemede en büyük etkiyi ise emeklilik nedeniyle ayrılmalar oluşturdu.

Çağlayan: İşsizlikteki artış sürpriz değil

İşsizliğin yüzde 12.3’e çıkmasının fazla sürpriz olmadığını belirten Sanayi Bakanı Zafer Çağlayan ise, imalat sanayinde ekim-kasım dönemindeki yüzde 2'lik istihdam kaybının, aynı dönemdeki genel istihdam kaybının yüzde 29-30'una denk geldiğini söyledi. Sektörel kayıplara baktığımız zaman aslında Ekim-Kasım döneminde en fazla istihdam kaybının yüzdesel olarak tütün mamulleri imalatında olduğunu belirten Çağlayan, sıfırla yüzde 3 arasında istihdam kaybeden ilk 13 sektöre bakıldığında, bunun ilk 4 sektörünün imalat sanayi olduğu, geriye kalan 9'unun ise tarım, ücretliler sektörü ve evde yapılan bireysel faaliyetler çerçevesindeki istihdam kaybı olarak ortaya çıktığını kaydetti.

Referans gazetesinin yaptığı derlemeler doğrultusunda bazı sendika ve uzmanlar işsizlikle ilgili şu görüşleri bildirdi:

TÜRK-İŞ: TÜRKİYE YANGIN YERİNE DÖNMEDEN ÖNLEM ALIN

Türk-İş Yönetim Kurulu açıklamasında Türkiye'nin en acil sorununun işsizlik ve istihdam olduğuna dikkat çekerek Türkiye'nin yangın yerine dönmeden istihdam sorununa çözüm bulunmasını istedi. Açıklamada hükümetin "ekonomiyi istihdam odaklı hale getirmek" ve istihdamı artırıcı, işsizliği önleyici politikaları uygulaması gerektiğine işaret edildi. Açıklamada, devletin resmi verilerinin işsizlik alanında yaşanan tehlikeli gelişmeyi artık gizleyemediği belirtilerek "Yaşanan kriz çalışanları vurmaktadır. Uygulanan politikaların ‘piyasa odaklı' olmaktan, ‘insanı merkeze alan' bir noktaya dönüştürülmesi gerekmektedir" denildi.

TANIL KÜÇÜK: HÜKÜMET ÖNLEM ALMAKTA GEÇ KALDI

Sanayi Odası Başkanı Tanıl Küçük yaptığı açıklamada tüm ülkelerin krizin istihdamda yarattığı tahribatı telafi etme arayışındayken Türkiye'nin geç kaldığını belirtti. Küçük "Ümit ediyoruz ki, hükümet önlem paketini bir an önce netice alıcı bir kapsamda hayata geçirecektir. Aksi takdirde, hem üretim hem de istihdam cephesiyle küresel kriz için çok daha ağır bir fatura ödemek zorunda kalacak" dedi. Bu arada İTO Eski Başkanı ve Çağdaş Demokrat Liberal İşadamları Grubu (ÇDLG) Yürütme Kurulu Üyesi Mehmet Yıldırım da işsizlik sorununun, sosyal patlamalar yaşanmadan çözülmesi gerektiğini belirtti.

BETAM ARAŞTIRMASI: SON ÇEYREKTE TARIM DIŞINDA 400 BİN YENİ İŞSİZ

TÜİK'in verileri kasım döneminde tarım dışı istihdamın 165 kişi arttığını ortaya koyuyor. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik Araştırmalar Birimi'nin verilerine göre mevsimsel düzeltme sonrası tarım dışı istihdamın 2008'in ikinci çeyreğinden beri 300 bin kişiyi aşkın gerilediği görülüyor. Buna karşılık tarım dışı işgücü ise hızlanarak artıyor. Bu koşullar altında 400 bini 2008'in son çeyreğinde olmak üzere, 2008'in tamamında tarım dışı işsizlerin 600 binden fazla arttı. İşsizlik oranı da yüzde 15,4'e tırmandı.

Betam'ın işgücü piyasası göstergelerini temel alan tahminleri, Türkiye'nin ekonomik durgunluğa krizin reel sektöre sıçramasından önce girdiğine işaret ediyor. Mevsimsel düzeltme sonrası, tarım dışı istihdam mayıs 2008'den beri azalıyor. Tarım dışı işsiz sayısında şubat 2008'den beri tırmanış devam ediyor.

2007 ve 2008 yılına ilişkin
işsizlik rakamları şöyle: