Krizde ayakta kalmaya çalışan şirketler binlerce kişinin işine son verirken işsiz kalanlar aileleri ile birlikte alışık olmadıkları bir yaşam biçimine sürükleniyor. İşsizler ordusu genişledikçe birçok ülkede sosyal kargaşa tehlikesi de büyüyor.
Referans gazetesinde yayımlanan habere göre; bütün dünyayı etkisi altına alan küresel kriz, birçok ülkede yüz binlerce kişinin işsiz kalmasına neden olurken, ekonomik yavaşlamanın derinleşmesiyle birlikte işsizler ordusunun daha da büyümesi bekleniyor. Hükümetler çöküşün eşiğine gelen şirketleri kurtarmak için yüzlerce milyar dolarlık kaynak aktarırken, geniş çaplı bir yeniden yapılanma süreci içine giren şirketlerin aklına gelen ilk çare, işgücünde kesintiye gitmek oluyor. Uluslararası şirketlerin aldıkları kararlar yalnızca kendi ülkelerini değil, faaliyette bulundukları diğer ülkeleri de etkiliyor.
20 milyon yeni işsiz
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ekim ayında yaptığı açıklamada, mali krizin, gelecek yıl sonuna kadar 20 milyon kişinin işini kaybetmesiyle sonuçlanacağı uyarısında bulunmuştu. Bir toplantıda verilen bir kararla bir anda binlerce kişi iş yerlerindeki eşyalarını toplayıp eve dönmek zorunda kalıyor. Oysa insanları işsiz bırakmak yavaşlayan ekonomilere hiç de yardımcı olmuyor. İşsiz kalanların yanı sıra, işini kaybetmekten korkan milyonlarca tüketici, harcamalarını en düşük seviyeye çekerek birikimlerini mümkün olduğunca uzun bir zaman dilimi içinde kullanmaya yönelirken, ekonominin çarkları daha da yavaşlıyor. Yaşanan kısır döngü krizi daha da derinleştiriyor.
İş ve aş kuyrukları
İş bulma merkezlerinin önlerinde uzayan kuyruklar hemen her yaş ve çalışma alanından insanları bir araya getiriyor. Bu insanlar daha önce akıllarından bile geçirmedikleri düşük ücretler karşılığında işlere girebilmek için şansın yüzlerine gülmesini bekliyor. Aylarca tam zamanlı iş arayıp bulamayanlar sonunda yarı zamanlı işlere razı olmak zorunda kalıyor. Ekim ayında ABD'de yarı zamanlı çalışanların sayısı 645 bin artarak 6.7 milyona yükseldi. Ekonomistler bu durumun resesyonun derinleşmesinin bir işareti olmasından korkuyor. Yoksulluğu büyüten işsizlik, fakirler için gıda dağıtımı yapan kuruluşların önündeki kuyrukların giderek uzamasına neden olurken, bu kuruluşlar da kriz nedeniyle artan talebe cevap vermekte zorlanıyor.
ABD: Krizin çıkış noktası olan ABD'de tensikat dalgasıyla birlikte kasım ayında özel sektörde işten çıkarılanların sayısı 250 bini buldu. 20 Aralık'ta biten bir haftalık dönemde 556 bin kişi işsizlik maaşı için başvurdu. İşsizlik oranı ise yüzde 6,7 ile son 15 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Gelecek yıl bu rakamın yüzde 7,3'e ulaşması bekleniyor. İşten çıkarma açıklaması yapan çok sayıda şirket arasında Citigroup 52 bin, Bank of America 30 bin, Hewlett-Packard 24 bin 600, AT&T 12 bin, DHL Express 9 bin 500 ve JP Morgan Chase 9 bin 200 kişiyle başı çekiyor.
İngiltere: İşsizlik oranı yüzde 6'ya ulaştı. Sadece kasımda 75 bin 700 kişinin işsiz kaldığına işaret eden yetkililer, her ay kapanan büyük işyerlerinin ortaya çıkardığı işsizler yüzünden, bir ayda işsiz kalanların sayısının kısa bir süre içinde 100 bine çıkabileceği uyarısında bulundu. Kasım ayında iş arama ödeneğine başvuranların sayısı 1.07 milyona ulaştı. Yeni yılda özellikle bankacılık sektörü ağırlıkta olmak üzere birçok yeni iş kaybı yaşanacağı tahmin ediliyor. British Telecom 10 bin kişiyle ün büyük işten çıkarma rakamını açıklayan kuruluş oldu. Wolseley 7 bin 300, HSBC 2100, Wilkinson 1500, AstraZeneca 1400, GlaxoSmithKline 1200 kişiyi işten çıkaracağını duyurdu.
Fransa: Fransa'da işsizlerin sayısı 2 milyon barajını aştı. Fransa Ulusal İstihdam Kurumu'nun (ANPE), rakamlarına göre ekim ayı itibariyle işsizler kervanına 46 bin 900 kişi eklendi. Ülkede 2008'de işsizlik oranı yüzde 7,2 iken gelecek yıl bu rakamın yüzde 8,3'e çıkması bekleniyor. Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy gereksiz yere işten çıkaran şirketlerin cezalandırılacağını açıkladı. Renault 6 bin, Valeo 5 bin, PSA Peugeot-Citroen 3 bin 550, Alcatel Lucent 1000 kişiyi işten çıkaracağını duyurdu.
Almanya: 2008 için yüzde 7,4 olarak tahmin edilen işsizlik oranının gelecek yıl yüzde 8,0 düzeyine çıkması bekleniyor. Commerzbank 9 bin, Bayern LB 5 bin 600, Daimler 2 bin 300, BASF 1000 kişiyi işten çıkaracak.
İtalya: İtalya'da işsizlik oranı yüzde 6,7. Ekonomik yavaşlamayla birlikte 2009'da daha çok iş kaybının yaşanması bekleniyor. Telekom Italia 9 bin, Alitalia 3 bin kişiyi işten çıkaracağını duyurdu.
Lüksemburg: Lüksemburg merkezli dünyanın en büyük çelik üreticisi Arcelor Mittal çeşitli ülkelerdeki işletmelerinde 9 bin kişiyi işten çıkaracak.
İsveç: İsveç'te ekimde 19 bin, kasımda 11 bin kişi işini kaybetti. Volvo 4 bin 340, Akzo Nobel 3 bin 500, Electrolux 3 bin kişiyi işten çıkaracağını duyurdu.
Rusya: Rusya'da, resmi rakamlara göre işsiz sayısı kasımda 5 milyon kişiyi, işsizlik oranı ise yüzde 6,6'yı buldu. Başbakan Yardımcısı Aleksandır Zukov, 10-16 Aralıkta 70 bin kişinin işten çıkarıldığını ve 207 bin kadar kişiye ise yarı zamanlı çalışması ya da izne çıkmasının söylendiğini belirtti. Geçen ay işten çıkarılanların sayısı ise 400 bini buldu. Rusya Başbakanı Vladimir Putin, ekonomik sıkıntı nedeniyle işsizlik arttığı için işverenlerden gereksiz yere işçi çıkarmamalarını istedi. Rus Metalurji devi ChTPZ Group 4 bin 900 kişiyi işten çıkaracağını bildirdi.
Avusturya: Avusturya yüzde 3'lük işsizlik oranıyla bu konuda en iyi sicile sahip Avrupa ülkelerinden biri. Ancak Telekom Austria 1250 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı.
Hollanda: Yüzde 2,5 ile AB'nin işsizlik konusunda en rahat ükesi olan Hollanda'da bile Philips Electronics 1600 kişiyi işten çıkaracağını duyurdu.
İsviçre: İsviçre ekonomisi krizin etkisiyle durma işaretleri veriyor. Gayri safi yurtiçi hasılasından daha büyük olan bankaları krizden çıkışın yolunu ararken, ihracat da yavaşlıyor. Ülkenin en büyük bankası UBS 2 bin 100, ikinci Credit Suisse ise 5 bin 800 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı.
Japonya: Japonya ekonomisinin Mart 2009'da sona eren 2008 mali yılında yüzde 0,8 daralacağı, Mart 2010'da sona eren 2009 mali yılında ise sıfır büyüyeceği tahmin ediliyor. Halen yüzde 4,1 olan işsizlik oranının gelecek yıl yüzde 4,7 olacağı belirtiliyor. Ekonominin ana motoru olan ihracatta yaşanan yavaşlama işsizlerin sayısını daha da artırabilir. Nissan 2 bin 500, Nikon 1500, Suzuki 1200, Nomura 1000 kişiyi işten çıkaracağını duyurdu.
Hindistan: Bir zamanlar gelişmekte olan ekonomiler arasında en parlak yıldızlardan birisi olarak görülen Hindistan'da ev fiyatları düştü, kredi piyasaları dondu, tüketici ve iş dünyasının güveni dibe vurdu, borsa yüzde 50'den fazla değer kaybetti. Otomotiv sektöründe de durgunluk başladı. 2007-2008 döneminde yüzde 9,1 büyüyen Hindistan ekonomisinin 2008-2009 döneminde yüzde 6,3-7,5 aralığında büyüyeceği tahmin ediliyor. Her yıl 10 milyon kişinin iş arayanlara katıldığı 1 milyar 200 milyon nüfuslu Hindistan için istihdam piyasası üzerindeki baskının önemli ölçüde artması bekleniyor. Mumbai kentinde düzenlenen bombalı saldırıların yabancı yatırımı olumsuz etkilemesi durumunda işsizlik çok daha büyük bir soruna dönüşebilir.
Endonezya: İşsizlik oranının yüzde 10 olduğu Endonezya'da şirketlerin yıl sonuna kadar toplam 40 bin kişiyi işten çıkarabileceği belirtiliyor.
Çin: Çin Sosyal Bilimler Akademisi'ne göre kentlerde işsizlik oranı yüzde 9,4'e yükseldi. Bu resmi olarak bildirilen rakamın iki katı. Çin İnsan Kaynakları ve Sosyal Güvenlik Bakanı Yin Veymin, 20 Ekim'deki açıklamasında istihdam tablosunun korkunç boyutarda olduğunu ve küresel finansal krizin istihdam üzerinde daha fazla olumsuz etkisi olabileceğini söyledi. Çin ekonomisinin yıllık büyüme hızı 3'üncü çeyrekte yüzde 9'a geriledi. Kırsal kesimden kentlere akan milyonlarca işsize yeni iş yaratılabilmesi için işsizlik oranının yüzde 8'in altına düşmemesi gerekiyor. Gelecek yıl 6 milyondan fazla yeni mezun iş hayatına atılacak. Uzmanlar işsizlik oranındaki artışın toplumsal huzursuzluğu da artıracağı uyarısında bulunuyor.
Bu bir Türk filmi değil, küresel bir gerçek. Bütün dünyayı etkisi altına alan kriz, birçok ülkede yüz binlerce kişinin işsiz kalmasına neden olurken, ...
