Kürt birliklerin eyalet başkenti ve Kuzey Irak'ın petrol üretim merkezi olan Kerkük'ün tam kontrolünü ele geçirmesinin ardından Irak iç savaşın eşiğinde.
wsj'nin haberine göre, Sünni IŞİD militanlarının haftanın başlarında Irak'ın en büyük 2. şehri Musul'un kontrolünü almasının ardından Kürt birlikleri harekete geçti. IŞİD militanları Bağdat'ı tehdit etti ve Şiiler tarafından kutsal görülen iki şehre girmeye ant içti. Kerkük eyaletinin batısında kalan kesimlerin hâlen Irak Şam İslam Devleti militanlarının kontrolünde olduğu söyleniyor. Militanlar, Irak'ın nüfusunun yüzde 60'ını oluşturan ve Irak hükümetinde çoğunluğa sahip olan Şiiler için kutsal olan Kerbela ve Necef'e ilerlemeye yemin etti.
ABD Başkanı Barack Obama, Perşembe günü Irak'ın ABD'den daha fazla yardıma ihtiyacının olacağını söyledi ancak seçeneklere ilişkin detaya girmedi.
Irak neden önemli?
Irak dünyanın sekizinci, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC), Suudi Arabistan'dan sonra en büyük ikinci. petrol üreticisi. Ülkede petrol üretimi Irak savaşının zirvesinden bu yana eski günlerine geri dönüyor. Üretim Şubat'ta günlük 3.6 milyon varille 30 yılın en yüksek seviyesine ulaştı ancak analistler, o zamandan bu yana petrol üretiminin günlük 3.3 milyon varile gerilediğini söylüyor.
Libya'nın, ülkede devam eden şiddet ve çalkantı ortamından ötürü eski petrol günlerine geri dönmekte zorlanmasından ötürü Irak'ın üretimini artırması, petrol müşterileri tarafından memnuniyetle karşılanan bir gelişme. Fakat Capital Economics'in ekonomistleri, mücadelenin, hükümetin yıl sonuna kadar günlük 4 milyon varil, 2016'ya kadar da günlük 7 milyon varil üretime ulaşma hedefine şüpheyle yaklaşılmasına neden oluyor.
Petrol fiyatlarında devam eden yükseliş, küresel ekonominin hız kazanmaya çalıştığı dönemde istenmeyen bir gelişme olacak.
Londra'daki Valutrades'in analistlerinden Joao Monteiro, "Olaylar petrol yataklarına biraz daha uzak mesafede olsa da, ham petrolün varil fiyatındaki 20 dolarlık bir sıçrama, küresel ekonomik toparlanmayı yoldan çıkarmaya yeter. Piyasaların kulak tırmalayan ve tekrarlayan biçimde satış için bahane aramasıyla birlikte tüm bunlar daha da anlaşılır olabilir" değerlendirmesinde bulundu.
Tehlike ne?
Analistler, Irak'ın büyüklüğü göz önünde bulundurulduğunda, ciddi bir aksaklığın, petrol fiyatlarında büyük bir sıçramayı tetikleyebileceğini söylüyor.
Petrol piyasalarının öncelikli korkusu, çatışmaların Irak'ın güneydeki ana petrol üretim merkezine sıçraması. Bu arada Reuters'ın haberine göre Irak petrol bakanı Abdul Kareem Luaibi Perşembe günü Irak'ın, kuzeydeki Baiji'de yer alan en büyük rafinerisinin hükümet kontrolünde kaldığını söyledi. Luaibi, Irak'ın güney termşnali Basra'dan ham petrol ihracının günlük ortalama 2.6 ila 2.7 milyon varil olduğunu söyledi.
Bu petrol piyasları için ne anlama geliyor?
Temmuz vadeli Nymex WTI petrol kontatlarının varil fiyatının Perşembe gününü 9 aydır ilke kez 106 dolardan kapamasıyla petrol sıçradı. Temmuz vadeli Brent petrol kontratları Perşembe günü 3.07 dolar, %2.8 tırmanarak 113.02 dolara çıktı.
Finansal piyasalar için ne anlama geliyor?
Şimdiye kadar finansal piyasalar çalkantılara doğrudan çok fazla tepki vermedi. ABD hisseleri, biraz da zayıf ekonomik verilerden ötürü düşük seviyeden işlem gördü. Avrupa hisseleri büyük değişiklik kaydetmedi. ABD Hazine tahvilleri kazanç sağlayarak, başarılı geçen ihalenin ardından kaydettiği yükselişi geliştirdi ve ABD doları da büyük rakiplerine karşı değişken seyretti. Öte yandan analistler, Irak'ın güney petrol yataklarında tehdidin büyümesinin, tepkileri artırabileceğini söyledi.
Diğer taraftan Türk lirası, bu çalktantılara en duyarlı olan para birimlerinden biri oldu. ABD doları bu hafta TL karşısında yüzde 1.7 değerlendi ve Dolar/TL 2.1152 seviyesini gördü.
Societe Generale'nin küresel makro stratejisti Kit Juckes, "Perşembe günkü yükseliş Türk Lirası ve tahvil piyasaları için zayıflık ve finansal piyasalar için genel olarak huzursuzluk arz ediyor" dedi.
Juckes, gelişmelerin, Fed, Avrupa Merkez Bankası ve Japonya Merkez Bankası'nın parasal genişleme hamleleri ve dünya genelindeki döviz rezervlerindeki birikimden destek bulan küresel risk rallisini yoldan çıkarmaya yeterli olmadığını, ancak bazı pozisyonların küçültülmesine ve ara vermeye neden olabilir" dedi.
