Güngör Uras
(Milliyet, 17 Eylül 2012)
Ayşe Hanım Teyzem soruyor: İran’a bu kadar altın gidiyormuş? Bu altınlar bankaların halktan topladığı altınlar olmasın? Bankalar altın hesapları açtı. Yetmedi, halkın ziynet altınlarını hurda fiyatına toplayarak altın rafinerilerine göndermeye başladı... Bütün bunlar İran’a satacak altın bulmak için mi?
Baktım ki Ayşe Hanım Teyzem ciddi... Başladım anlatmaya;
* Bankaların son zamanlarda isteyenlere açtıkları altın depo hesaplarındaki altınlar “saklama”da. Bunlar içeride ve dışarıda satılamaz.
* Bankaların topladıkları ve altın rafinerisine eritmeye gönderdikleri altınlar içeride ve dışarıda satılabilir ama bunların miktarı fazla değil. Şimdilik 1 ton dolayında.
* Bankalar serbest altın varlıklarını, şimdilerde kanuni karşılık olarak Merkez Bankası’na yatırıyorlar. Bu altınlar Merkez Bankası’nın altın+döviz rezervini süslüyor. Bunların İran’a satılması söz konusu olamaz.
* Bizim kuyumcularınız, sarraflarımız, altın işi yapan kuruluşlar, normal olarak altın ve altından yapılmış ziynet eşyalarını ihraç ederler. Bu tür ticarette kullanılan altınlar, ya ithal edilen külçe altın ya da halkın kuyumculara, sarraflara sattıkları külçe altınlardır.
* Altın ithalatı yapmak serbesttir. Yetki belgeli kuruluşlar istedikleri kadar altın ithal edebiliyor. Şimdilerde Türkiye’de altın üretimi de var. Bunlara halktan gelen hurda altınları ekleyiniz. İşte İran’a ihraç edilen altınların ana kaynağı budur.
115 ton ihracat, 94 ton ithalat
İran’a altın ihracatı konusu gündeme geldiğinde, genelde TÜİK’in Dış Ticaret İstatistikleri’nde yer alan “İnciler, Kıymetli Madenler ve Yarı Kıymetli Taşlar” ihracatı rakamını tartışıyoruz.
* Önce bu torba ihracat faslından altın ihracatı rakamını ayırmalıyız.
* İlk 7 ayda İran’a satılan altının değerinin yaklaşık 6 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor.
* Altının kilosu şimdilerde 54 bin dolar. 1 ton altın 54 milyon dolar eder. Demek ki, İran’a 7 ayda yaklaşık 115 ton altın ihraç edilmiş.
* İstanbul Altın Borsası’nın 2012 yılı ilk 7 ayında ithal ettiği altın ise 94 tondur.
* Demek ki, İran’a ihraç edilen altının ana kaynağı İstanbul Altın Borsası aracılığıyla yapılan ithalat ve buna eklenen bir miktar stok altındır.
Cari açığa yama olamıyor
Bir noktayı daha açıklığa kavuşturmakta yarar var. TÜİK’in açıkladığı “İnciler, kıymetli madenler ve yarı kıymetli taşlar” kaleminde yer alan “ihracat rakamına bakarak”, bu kalemin (1) İhracatı artırdığını, (2) Cari açığın küçülmesinde etkili olduğunu tartışıyoruz ama bu arada aynı fasıldan ne kadar ithalat yapıldığını merak etmiyoruz.
2012 yılında ilk 7 ayda toplam olarak ”İnciler ve kıymetli madenler ile yarı kıymetli taşlar” faslından yapılan ihracat 8.8 milyar dolar ama, aynı dönemde yapılan ithalat 6.1 milyar dolar dolayında. İhracat, ithalattan 2.7 milyar dolar daha fazla.
Geçen yılın aynı döneminde ithalat 3.0 milyar dolar, ihracat 1.8 milyar dolar olmuştu. İthalatta 1.2 milyar dolar fazlalık vardı.
Görülüyor ki, İran’a altın ihraç etmek için altın ithal ediyoruz. İran’a altın satınca ihracat rakamı büyüyor ama, bu altınları dışarıdan getirttiğimizden ithalat rakamı da şişiriyor. Altın ihracatı, yapılan ihracat ölçüsünde cari açığın küçülmesini sağlayamıyor. Çünkü altın ithalatı da öte yanda toplam ithalat rakamını büyütüyor.
