Irak'ın demokrasi imtihanı: II

Irak'ta yaklaşık 15 milyon seçmen bugün, 3 yıldan fazla bir süredir ilk kez sandık başına gidiyor. Seçim Komisyonuna göre, ABD operasyonunun ardından yapılan demokratik seçimlerinin ikincisinde, sonuçlarının 3 Şubat'ta alınması bekleniyor.

Irak'ın 18 vilayetinin 14'ünde, vali ve vilayet yönetimlerini belirleyecek vilayet meclisi seçimleri, ülke tarihinde bir kilometre taşı olarak gösteriliyor. 2009 yılının federal bütçesi vilayetler için 2,4 milyar dolarlık yatırım öngörüyor.

14 bin 431 adayın 18 vilayetin 14'ünde 440 sandalye için yarışacağı tek turlu seçimlerde seçmenlerin farklı listeler arasında seçim yapmak ile seçilen bir listedeki özel bir aday için oy verme hakkı da bulunuyor.

Kuzeyde daha sonra yapılacak

Seçimler, kuzeydeki Erbil, Dohuk ve Süleymaniye ile Kerkük'te yıl içinde daha sonra yapılacak. Seçim kanunu, listelerin en az yüzde 25'inin kadın adaylardan oluşmasını öngörüyor. Şu ana kadar 3 bin 912 kadın aday bulunuyor.

Listelerden biri bir ya da iki sandalye alırsa bu sandalyeye kadın atanmayacak ama liste 3 sandalye kazanırsa bu durumda 2 erkek bir kadın atanabilecek. Listenin üçten fazla sandalye kazanması halinde ise toplam sandalye sayısı üçe bölünecek ve kadınlara kaç sandalye verileceği hesaplanacak.



Azınlıklar için de bazı kotalar mevcut. Bağdat, Ninova ve Basra'da 3 sandalye Hristiyanlara ayrılıyor. Sebalara Bağdat'ta bir, Yezidilerle Şabaklara Ninova'da birer sandalye ayrılıyor.

Seçim yapılan vilayetler ve sandalye sayıları ise şöyle:

Vilayet: El Anbar. Başkenti Ramadi. Sandalye sayısı: 29

Vilayet: Babil. Başkenti Hille. Sandalye sayısı: 30

Vilayet: Bağdat. Başkent Bağdat. Sandalye sayısı: 57

Vilayet: Basra. Başkenti Basra: Sandalye sayısı: 35

Vilayet: Divaniye. Başkenti Divaniye. Sandalye sayısı: 28

Vilayet: Diyala. Başkenti Bakuba. Sandalye sayısı: 29

Vilayet: Kerbela. Başkenti Kerbela. Sandalye sayısı: 27

Vilayet: Maysan. Başkenti: Amara. Sandalye sayısı: 27

Vilayet: Muthanna. Başkenti: Samava. Sandalye sayısı: 26

Vilayet: Necef. Başkenti Necef. Sandalye sayısı: 28

Vilayet: Ninova. Başkenti Musul. Sandalye sayısı: 37

Vilayet: Selahaddin. Başkenti Tikrit. Sandalye sayısı: 28

Vilayet: Vasit. Başkenti: Kut. Sandalye sayısı: 28

Vilayet: Zikar. Başkenti: Nasıriye. Sandalye sayısı: 31

Maliki için bir test

Yaklaşık 15 milyon Iraklı seçmen bugün sandık başına giderken, hem ülkenin istikrarı hem de şiddet olaylarını azaltmayı başardığını söyleyen Başbakan Nuri El Maliki'nin popülaritesi sınavdan geçecek.

6500 oy verme merkezinin güvenliğini yüz binlerce Iraklı polis sağlıyor. 4 yıl önce, seçim güvenliğini sağlamak Amerikan desteği olmadan mümkün değildi. 2005'teki seçimler sırasında Irak'ta bir günde işlenen cinayet sayısı 60, bugün ise 10...

Kürt ve Şii rakipleri tarafından iktidarı "gasp etmekle" suçlanan Maliki'ye gelince, Başbakan bu seçimi kendisi hakkında yarı referandum gibi görüyor. Aday olmasa da etkisini kullanan, ülkenin kangreni yolsuzlukla mücadele sözleri veren ve Kürtlerin toprak heveslerini reddeden Maliki, on kadar Şii partiyi bir araya getiren laik "Hukuk Devleti Koalisyonunu" destekliyor.

Din eğilimli küçük Şii partisi El Dava'nın lideri olan Maliki Nisan 2006'da iktidara geldiğinde kimse onun siyasi geleceğini parlak görmüyordu, ama Mart 2008'de radikal Şii lider Mukteda Sadr milislerine karşı başarılı operasyonu onu parlattı. Uzmanlar, 2007'de farklı direniş gruplarına karşı ABD ile ortaklaşa başlattığı operasyonun meyvelerini toplamış olmasının onun gerçek başarısı olduğu görüşünü savunuyor.

Operasyondan önce pek tanınmayan Maliki, ardından "güçlü adam" olarak görülmeye başlandı. Uluslararası Kriz Grubu'na göre, Maliki'nin başlıca hedefi, hem pozisyonunu korumak hem de bunu yaparken, Abdülaziz El Hakim'in Irak İslam Yüksek Konseyi ile Sadr yanlıları arasındaki dengeyi sürdürmek.

Irak'ta işlerin normale dönmesi için bir başka önemli nokta ise Sünnilerin seçimlere katılımı olacak. 1400 yıllık iktidarlarını kaybeden ve 2005'teki seçimleri boykot eden Sünniler, böylece Sünnilerin çoğunlukta olduğu Musul bölgesinde aslan payını Kürtlere kaptırmıştı.

Bugünkü seçimler, aynı zamanda farklı Sünni liderler arasında bir mücadele anlamına da geliyor.

Bağdat'ta seçim heyecanı

Başkent Bağdat'ta ise çok sayıda Iraklı daha oy verme işlemi başlamadan oy kullanma merkezlerinde toplandı. Emekli Adnan El Cenabi (55), "Dün uyumadım, çünkü ilk oy kullanan olmak istedim. Evden çıkınca da komşularımın kapılarını çalıp onları da uyandırdım" dedi.

Ev hanımı Racaa Alaa (40), oyunu barış için attığını belirterek, "Geçen sefer oy kullanmadım, çünkü tehlike vardı. Bugün farklı. Ailece oy kullandık, çünkü barış istiyoruz ve bu seçimin bize barışı getirebileceğini düşünüyorum" diye konuştu.

Muştar Cabir (32) adlı taksi şoförü de "İnsanlar teröristlerden korktukları için oy vermeye gelmiyor. Ancak ben onlara korkmadığımı göstermek istedim" ifadesini kullandı.

Irak'ın diğer kentlerinde oy kullanan seçmenler de demokratik süreç, barış, değişim, daha iyi hizmet almak ve ekonomik gelişme için oy kullandıklarını söylediler.

Basralı Halil İbrahim (45), "Basralılara hizmet verecekler için oy kullanıyoruz" diye konuşurken, aynı kentte yaşayan marangoz Malik Abbas (32), "Oy kullanma merkezine geldim ve oy pusulasını yırttım, attım. Çünkü hiçbir parti benim oyumu hak etmiyor" dedi.

Basralı işçi Sabah Ahmed (26) de "Oy kullanma merkezi evimin yanında. Açılır açılmaz gittim, çünkü oy vermek bir vatandaşlık görevidir" diyekonuştu.

Ramadi'de yaşayan Macid Hamid (40) adlı Sünni de "Elbisemi giydim, tıraş oldum, parfümümü sıktım çünkü bugün çok mutluyum. Bugün değişim günü. Umarım seçilen tüm adaylar beklentilerimizi karşılar" dedi.