Irak işgali 6'ncı yılını doldurdu

İşgal edilmesinin üzerinden 6 yıl geçen Irak'ta durum bazı anketlere göre şimdi iyi, ancak ülkenin geleceği karanlık görünüyor.

Irak'ta Amerika'nın bu ülkedeki masraflı misyonu sona yaklaşırken, savaşın başladığı 20 Mart 2003'ten bu yana Iraklılar, eskiye nazaran kendilerini daha güvende hissediyor. 

Iraklılar artık Türkiye'ye daha olumlu bakıyor

ABC News, BBC ve Japonya'nın NHK televizyon kanalı tarafından geçen ay Irak çapında yapılan bir kamuoyu yoklaması, halkın yüzde 85'inin şimdiki durumu iyi ya da çok iyi bulduğunu ortaya koydu. Bunun, geçen yılki oranın yüzde 23 fazlası olduğu kaydedildi. Yoklama sonucuna göre, Iraklıların yüzde 59'u da kendini güvende hissediyor. Bunun da geçen yıldan yüzde 22 fazla bulunduğuna dikkat çekildi.

Şiddet hâlâ sürüyor

Ancak Irak'taki şiddet, çoğu ülkenin endişe verici bulduğu bir seviyede halen sürüyor. Başkent Bağdat'ta geçen hafta iki ayrı bölgede düzenlenen intihar saldırılarında toplam 60 kişi hayatını kaybetti. Bir Amerikan askeri de geçen pazartesi başkentteki operasyonda ağır yaralandı.

Ülkedeki çatışmalar ise Musul ve çoğunlukla Sünni olan kuzeyde devam ediyor. ABD'nin bu ülkedeki güvenlik rolü azalmaya başladığı halde rakip dini ve etnik gruplar arasında iktidar ve kaynaklar için mücadele de artıyor. Hem Sünniler, hem de Şiilerin, bu yıl sonundaki seçimlerde muhtemelen artacak iktidar çekişmeleriyle karşı karşıya kalacağı tahmin ediliyor. Sünni-Şii çatışmaları nispeten azalırken, bu gruplar arasındaki uzlaşma ihtimali zayıf görünüyor.

ABD misyonu 2 yıl sonra bitiyor

Irak'ta Amerikan'ın misyonu ise 2 yıl içinde sona erecek. Amerikan askerleri ülkeden 2010 eylülünde çekilmeye başlayacak. Bu sürecin bir sonraki yılın sonunda tamamlanması planlanıyor.

Associated Press ajansı, Irak'taki savaşı şöyle yorumladı:

"Savaş, Saddam'ın kitle imha silahları yüzünden başlatıldı ve olaylar bu silahların olmadığını kanıtladığında hedef, Orta Doğu'nun kalbinde Batılı tarzı bir demokrasi kurulması şeklinde yön değiştirdi. Bu hedefe de kısmen ulaşıldı."

6'ncı yılın sonundaki bilanço

ABD liderliğindeki uluslararası koalisyon güçlerinin 20 Mart 2003'de başlayan Irak işgalinin 6. yıl dönümünde, savaşla ve Irak'la ilgili temel göstergeler şöyle:

IRAK'TAKİ YABANCI SAYILARI

-Amerikan askerleri:

31 Mart 2003: 90 bin

13 Mart 2009: 138 bin

En yüksek sayı: Ekim 2007'de 166 bin

Özel Amerikan güvenlik şirketleri:

Personel sayısı: Ağustos 2008'ta 190 bin

Irak'ta ölen özel güvenlik şirketi personeli: 31 Aralık 2008 verilerine göre 1306.

Koalisyon üyesi ülkelerin sayısı:

Savaşın başlangıcında, ABD dahil toplam 31 ülke.

Şu anda 4 ülke (ABD, İngiltere, Avustralya ve Romanya).

ABD'NİN ASKERİ KAYIPLARI

-Ölen Amerikan askeri: 17 Mart 2009 verilerine göre en az 4 bin 259.

-Operasyonlarda yaralanan Amerikan askerleri: 28 Şubat 2009 verilerine göre en az 31 bin 102.

-Operasyonlarda yaralanan, kazada yaralanan veya hastalanan toplam Amerikan askeri sayısı: 28 Şubat 2009'da en az 36 bin 106.

KOALİSYON ASKERLERİ KAYIPLARI (ABD HARİÇ)

17 Mart 2009 verilerine göre en az 307 ölü.

IRAKLI SİVİL KAYIPLAR

(Iraq Body Count veritabanına göre) İşgalin başlangıcından beri 91 bin 121'den fazla ölü.

IRAK GÜVENLİK KUVVETLERİ

Eğitilen ve donatılan toplam personel: Temmuz 2005'te yaklaşık 171 bin 300 kişi, Ekim 2008'de (aktif ya da pasif) 561 bin 159 kişi.

IRAK'TA İÇ MÜLTECİLER

2008'de savaş nedeniyle ülke içinde evlerinden kaçmak zorunda kalanların 195 bin kadarı eski evlerine geri dönebildi. Ancak Kasım 2008 verilerine göre, hala Irak içinde evlerinden ayrılmak zorunda kalmış 2,8 milyon kişi vardı.

GÖÇMENLER

Savaş öncesi 500 bin Iraklı yurt dışında yaşıyordu. Ocak 2009 verilerine göreyse, asıl olarak Suriye ve Ürdün'de olmak üzere, yaklaşık 2 milyon Iraklı yurt dışında yaşıyor.

2008'e kadar, yurt dışında mülteci olan 25 bin kadar Iraklı ülkelerine döndü.

SAVAŞIN ABD'YE MALİYETİ

Resmi verilerine göre askeri operasyonların toplam maliyeti, şimdiye kadar 605 milyar dolardan fazla. Savaşa ayrılan resmi bütçeyse şimdiye kadar 657 milyar dolar.

Kongre Bütçe Bürosu, Ağustos 2008'de savaşın gelecek on yıldaki ek maliyetinin 440 milyar ila 865 milyar doları bulabileceği tahminini yaptı.

Ekonomist Linda Bilmes ve Joseph Stiglitz, savaşın devam eden askeri operasyonlar, artan borç, faiz ödemeleri ve devam eden sağlık sigortası ve gaziler için danışmanlık hizmetlerinin maliyetleri toplandığında en az 3 trilyon dolar olacağını hesapladı.

IRAK'LA İLGİLİ TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER:

İşsizlik oranı: Ocak 2004'te yüzde 30-45, Ocak 2009'da yüzde 23-38.

Petrolün varil fiyatı: 28 Mart 2003'te 21,50 dolar, 6 Mart 2009'da 43,84 dolar.

Petrol üretimi: Savaş öncesi günde 2,58 milyon varil, 28 Şubat 2009'da günde 2,32 milyon varil.

Su: Savaş öncesi 12,9 milyon kişinin içme suyu vardı, 15 Ocak 2009'da 21,2 milyon kişinin içme suyu var.

Kanalizasyon. Savaş öncesi 6,2 milyon kişi kanalizasyon hizmetinden yararlanıyordu, 31 Aralık 2008'de bu sayı 11,3 milyona ulaştı.

Sabit telefon hattı: Savaş öncesi 833 bin, 5 Ocak 2009'da 1 milyon 300 bin.

Cep telefonu hattı: Savaş öncesi 80 bin, 5 Ocak 2009'da tahmini 14,7 milyon.

İnternet abonesi: Savaş öncesi 4 bin 900, 5 Ocak 2009'da 688 bin 410.

Elektrik tüketimi: Savaş öncesi ulusal tüketim 3 bin 958 megavat, günde 4-8 saatlik kullanım (tahmini); 10 Mart 2009'da ulusal tüketim 5 bin 410 megavat, günde 15,6 saatlik kullanım.

Bağdat'taki elektrik tüketimi: Savaş öncesi 2 bin 500 megavat, günlük kullanım 16-24 saat (tahmini); 10 Mart 2009'da toplam kullanım rakamı yok, günlük kullanım 16,8 saat.
(AA)