Haber: Muratcan Sabuncu
Fransa’nın saygın düşünce kuruluşu Ifri*, 25 Şubat akşamı Paris’teki binasının konferans salonunda önemli bir konuk ağırladı. Konferansın başlığı “Après Daech, un nouvel Irak” (IŞİD sonrası yeni bir Irak), konuk ise Berhem Salih’ti.
Berhem Salih, Irak’ın mevcut cumhurbaşkanı. Irak’ın eski cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin partisi Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin adayı olarak girdiği seçimi kazanarak 2 Ekim 2018’de Irak’ın sekizinci cumhurbaşkanı oldu. Cumhurbaşkanı seçildikten sonra aralarında Türkiye’nin de bulunduğu pek çok ülkeyi ziyaret eden Salih, 25 Şubat’ta Paris’te Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile bir araya geldi. Aynı günün akşamında da Ifri’de, aralarında diplomatların, gazetecilerin ve Ortadoğu uzmanlarının bulunduğu bir topluluğa Irak’ın geleceğine dair vizyonunu anlattı, akıcı ve tabii bol ‘wallahi’li İngilizcesiyle.
Irak, Salih’in de vurguladığı gibi, on yıllarca süren diktatörlük, savaş ve ambargoya maruz kaldı. Ayrıca ülke, 2006’da kendi topraklarında kurulan IŞİD’e karşı uzun ve sancılı bir mücadeleye sahne oldu. Yaşadığı acı tecrübelerden sonra Irak yeniden yapılanmaya ihtiyaç duyuyor, fakat Salih’e göre yapısal reformları yapmak büyük bir özveri işi. Yine de Salih, ülkedeki toplulukların ortak amacının ülkenin yeniden inşaası ve istikrar olmasının önemli bir fırsat olduğu görüşünde.
38 milyon olan Irak nüfusu her yıl bir milyon artıyor ve nüfusun üçte ikisinden fazlası 30 yaşın altında, o yüzden de gençlere eğitim ve iş olanakları sağlanması gerekiyor. Salih’e göre bu radikalleşme ve terör tehdidinin önüne geçilebilmesi için çok önemli. 2017’de dönemin Irak Başbakanı Haydar El-İbadi, Irak’ta IŞİD ile savaşın bittiğini duyurmuş olsa da Salih IŞİD’e karşı erken zafer ilan etme taraftarı değil. IŞİD’e karşı olası zaferin terör tehdidini ortadan kaldırmadığını belirten Salih, IŞİD’in ortaya çıkmasına sebep olan etkenlerin ortadan kaldırılması gerektiğine vurgu yapıyor.
Salih, Irak’ın başka çatışmalara dahil olmasını istemediklerini söylüyor ve “Önce Irak” diyor. Irak’ın başka ülkeler için tehdit oluşturmak istemediğini belirten Salih, Saddam Hüseyin’in 1990’da Kuveyt’i işgalini kastederek Irak’ın bunun bedelini ödediğini söylüyor. Irak’ın artık dünya gazetelerinin manşetlerinde olumsuz haberlerle yer almadığını belirten Salih, ülkede yeni bir normalin yerleştiğine vurgu yapıyor. Şubat ayında düzenlenen ve yüz binlerce kişinin katıldığı Bağdat Kitap Fuarı, Salih’e göre bu normalleşmenin en önemli göstergelerinden bir tanesi.
Kendisine Irak’taki Hıristiyan azınlıklarla ilgili yöneltilen soruya Salih, “Hıristiyanları bir azınlık olarak görmemek lazım, onlar Irak’ın yerli halkı” diye cevap veriyor. Ezidilerle ilgili de hassas olduklarını belirten Salih, 2018’de Nobel Barış Ödülü’ne layık görülen Iraklı Ezidi insan hakları savunucusu Nadia Murad’dan “kızım” diye bahsediyor.
Salih, Ortadoğu’da, Ortadoğu ülkelerinin karşılıklı çıkarlarına yönelik yeni bir düzen kurulması gerektiğini düşünüyor. Dünya savaşları sonrası yıkıma uğrayan Avrupa’nın iş birliği temelli düzeninin Ortadoğu için de bir model olduğunu vurgulayan Salih, bunun radikalleşme, göçmen sorunu ve ekonomik güçlüklere çözüm olacağını belirtiyor.
Konferansın sonunda etkinliğin moderatörü izleyicilere güvenlik sebebiyle Salih salonu terk edene kadar yerlerinde oturmaları gerektiğini hatırlatıyor. Yoksa biliyor ki Paris’teki pek çok etkinlikte olduğu gibi izleyiciler hızlıca yerinden kalkıp aceleyle çıkışa yönelecek. Uyarının ardından herkes sakince yerinde bekliyor; Salih korumalar ve alkışlar eşliğinde salonu terk ediyor. Bense birkaç dakika sonra binadan zihnimde ‘barış ve huzurun hüküm sürdüğü Ortadoğu’ hayali ve umuduyla çıkıyorum. Paris o sırada şubat ayından beklenmeyecek kadar sıcak.
*Ifri ya da Institut français des relations internationales (Fransız Uluslararası İlişkiler Enstitüsü) 1979 kurulmuş bir Fransız düşünce kuruluşudur. Çalışmaları uluslararası ilişkiler üzerine yoğunlaşan Ifri, Pennsylvania Üniversitesi tarafından hazırlanan Global Go-To Think Tanks Index Report’ta dünyadaki düşünce kuruluşları arasında 2019’un en etkili ikinci kuruluşu olarak yer almıştır. (Kaynak: Ifri)
