İngiltere'de hükümetin Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılma (Brexit) stratejisi ile ilgili tartışmaların yol açtığı kriz büyüyor. Brexit Bakanı David Davis'ten sonra Dışişleri Bakanı Boris Johnson da istifa etti. Pazar akşamı istifasını açıklayan Davis ve görevden ayrıldığını bugün duyuran Johnson, İngiltere Başbakanı Theresa May’in Brexit planlarına karşı çıkıyordu.
İngiltere'de iktidardaki Muhafazakar Parti'de isyan büyüyebilir. Muhafazakâr Parti'de bazı milletvekilleri, May'in görevi bırakması çağrılarını daha yüksek sesle yapmaya başladı. Peki, May parti liderliğinden ve başbakanlık görevlerinden nasıl ve hangi koşullarda alınabilir?
Liderlik yarışını kaç milletvekili başlatabiliyor?
Partide liderlik seçimine gidilmesi için süreç ancak milletvekillerinin yüzde 15'inin hükümet dışında kalan parlamento üyelerinden oluşan 1922 Komitesi'ne mektup yazmasıyla başlatılabiliyor.
Muhafazakârların halen parlamentoda 316 milletvekili var. Bu milletvekillerinin 48'inin mektup yazması yeterli olabilecek. Bu sayı aşıldığında, Komite Başkanı liderlik yarışının başladığını resmen duyuruyor. Kaç milletvekilinin lidere artık güvenmediklerini mektup ile deklare ettiklerini sadece Komite Başkanı bilebiliyor.
Bazı AB karşıtı Muhafazakâr milletvekillerinin, May'in Brexit stratejisini protesto etmek için Komite'ye mektup gönderdikleri biliniyor.
Oylamada ne oluyor?
Oylamaya gidilirse, Muhafazakâr milletvekilleri görevdeki liderin lehine ya da aleyhine oy kullanacak. Başbakan May partisi içinde yapılacak güvenoylamasını kazanırsa görevde kalacak. Kaybederse istifa etmek zorunda ve bu durumda genel başkanlık yarışına da katılamıyor.
Oylama ne kadar çabuk yapılabilir?
Görevdeki bir Muhafazakâr Partki liderine karşı güvensizlik oylaması son olarak 2003'te yapılmıştı. 1922 Komitesi Başkanı, 28 Ekim'de oylama için yeterli sayıda mektup aldığını açıklamış ve ertesi gün oylama yapılmıştı. Michael Howard o dönem bu süreç sonrası Muhafazakar Parti lideri seçilmişti.
May oylamayı kaybederse ne olur?
May oylamayı kaybederse Muhafazakar Parti'de bir liderlik mücadelesi başlayacak. Çok sayıda aday çıkarsa, önce Muhafazakâr milletvekillerinden en az oy alan adayın eleneceği oylamalarla aday sayısı ikiye indiriliyor. Daha sonra, Muhafazakar Parti üyelerinin oy kullandığı bir seçim yapılıyor ve partinin yeni lideri belirleniyor.
David Cameron'ın 2 yıl önceki Brexit referandumunun ardından istifa etmesinden sonra, o dönem partidew 5 aday liderlik yarışına girmişti. Liderlik yarışında geriye kalan son iki isim Theresa May ve Andrea Leadsom olmuş ancak Leadsom parti üyeleri arasında oylama yapılmadan önce yarıştan çekilmişti.
