Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) 25 Eylül'de yapmayı planladığı bağımsızlık referandumuyla ilgili Bağdat yönetimiyle pazarlıkları sürerken, bağımsızlık taraftarları ise Erbil'de kutlamalara başladı. IKBY Sözcüsü Sefin Dizayi, referandumla ilgili diyaloglara açık olduklarını belirterek "Bağdat’la olan müzakereler elle tutulur bir sonuç verirse ve yeteri kadar uluslararası garanti varsa tabii ki diyalog taraftarıyız. Peki referandum olmadan Bağdat’la ciddi bir angajmanımız olur mu? Evet, bu değerlendirilebilir. Ancak şu ana dek bize verilen vaatler yeterli değil. Eğer bu yerine getirilirse, Bağdat’la ciddi bir diyalog sürecine gireriz" dedi.
Hürriyet'ten İpek Yezdani ve İdris Emen'in izlenim haberi aynen şöyle:
Erbil Havalimanı’ndan şehir merkezine girer girmez kentin her tarafının referandumla ilgili hazırlanan Arapça, Kürtçe ve İngilizce propaganda afişleriyle donatıldığını görüyoruz. Yol kenarındaki reklam panolarından devlet dairelerine kadar her yere asılan afişlerde, “Bağımsız Kürdistan’a evet” sloganları yer alıyor. Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) yönetiminin ve referanduma destek veren diğer partilerin yanı sıra Erbil halkı da işyerlerini ve araçlarını referandum afişleri, Mesut Barzani posterleri ve Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKYB) bayraklarıyla donatmış. Şehirde referandum karşıtı tek bir propaganda afişine dahi rastlayamıyoruz... IŞİD tehlikesini henüz atlatan ve ekonomik kriz nedeniyle zor günler geçiren Erbil halkının tek gündemi ise bağımsızlık. Bağdat yönetimiyle pazarlık devam ederken, Erbil halkı ise bağımsızlık referandumunu şimdiden kutlamaya başlamış.
Dünyanın gözü Erbil'de
Referandum ile ilgili hazırlıklar, daha önce Türkçe, Kürtçe ve Arapça oy pusulası hazırlayan Yüksek Seçim Kurulu tarafından yürütülüyor. Oy verme işlemlerinin yapıldığı Seçim Kurulu’nun girişine Kürtçe ve Arapçanın yanı sıra, “Kürdistan referandum yapıyor” ile “Sesin gelecektir” yazılı Türkçe pankartlar asılmış. Barzani’nin içeriden ve dışarıdan gelen bütün itirazlara rağmen yapmaktan vazgeçmeyeceklerini savunduğu referandumu izlemek için uluslararası medya kuruluşları da Erbil’e akın etmiş durumda.
'Kuru ekmeğe razıyız'
Erbil kalesine referandum ile ilgili dev bayraklar asılmış. Kentin eski meydanlarından biri olan Erbil Şehir Parkı’nda düzenlenen mitingeyse ilgi yoğun. 45 yaşındaki Hüner Hasan, “Birleşmiş Milletler bağımsızlık için bize referandum hakkını zaten veriyor. Biz bu hak için 100 yıldır mücadele ediyoruz. Şu anki Irak hükümeti mezhepçi bir hükümet. Sadece Kürtlerin değil, Sünnilerin de hakkını yiyor” diyor. Hasan, Irak’a komşu ülkelerin referanduma olan itirazlarını ise “Umursamadıklarını” belirtiyor: “Bağımsızlıktan sonra ekonomik durumumuz daha kötüye gidebilir. Ama biz sadece kuru ekmek de yemeye razıyız.”
'Ya kazanacağız...'
Daha önce Musul’u IŞİD'den kurtarma operasyonuna katılan bir Peşmerge grubu da referandum mitinginde yerini almış. Tek amaçlarının ‘bağımsız Kürdistan’ olduğunu söyleyen Velid Süleyman adlı Peşmerge, “Ya kazanacağız ya da bağımsızlık için öleceğiz” diyor. Komşu ülkelerin referanduma karşı çıktığını hatırlattığımızdaysa Süleyman, sözlerine şu şekilde devam ediyor: “Türkiye’yle gerginlik istemiyoruz. Biz barış istiyoruz.” Hasan Muhammed adlı Peşmerge ise, “Biz kimseyle savaşmak istemiyoruz. Bu coğrafyada kardeşçe yaşamak istiyoruz. Onlarca Arap devleti var. Bir Kürt devleti neden olmasın” diyor.
Türkiye ile ilişkilerimize güveniyoruz
IKBY hükümeti Sözcüsü Sefin Dizayi, Hürriyet’in referanduma ilişkin sorularını yanıtlarken Türkiye’nin endişelerini anladıklarını ve Ankara ile ilişkilerine güvendiklerini söyledi. Dizayi özetle şunları aktardı:
DİYALOG TARAFTARIYIZ: “Bağdat’la olan müzakereler elle tutulur bir sonuç verirse ve yeteri kadar uluslararası garanti varsa tabii ki diyalog taraftarıyız. Peki referandum olmadan Bağdat’la ciddi bir angajmanımız olur mu? Evet, bu değerlendirilebilir. Ancak şu ana dek bize verilen vaatler yeterli değil. Eğer bu yerine getirilirse, Bağdat’la ciddi bir diyalog sürecine gireriz.
ANLAYIŞ BEKLERDİK: Ankara’daki ve Tahran’daki dostlarımızdan daha anlayışlı olmalarını beklerdik. Türkiye’yle olan ilişkilerimize hâlâ güveniyoruz. Türkiye’yle sağlam ilişkilerimiz için zeminin hâlâ korunduğuna inanıyoruz. Türkiye’nin endişelerini anlıyoruz, bence bu endişeler sadece Ankara’yla diyalogla çözüme kavuşturulabilir... Kürdistan devletinin bölgede bir istikrar faktörü olacağına ve Türkiye ile Irak’ın geri kalanı arasında güvenli bir tampon bölge oluşturacağına inanıyoruz.
TÜRKİYE’DE FARKLI: Türkiye’deki Kürt nüfusun yüzde 50’sinden fazlası Kürt bölgelerinde değil, İstanbul’da, Ankara’da vs. yaşıyor. Türkiye’deki Kürt nüfusla Türk nüfus arasında ciddi bir entegrasyon var. Irak’taysa Kürtlerin yoğunluklu olarak yaşadığı bir Kürt bölgesi var, Kürtlerle Araplar arasında evlilik bile yok. Irak’taki Kürtler için var olan bir çözümü alıp da Türkiye’ye, İran’a kopyalayamazsınız.”
ABD, Barzani'ye tonunu yükseltti
ABD Dışişleri Bakanlığı, IKBY’nin 25 Eylül’deki bağımsızlık referandumundan vazgeçmesi için sert bir uyarı yaptı. Açıklamada şu noktalar yer aldı:
- ABD referanduma şiddetle karşı.
- ABD, Iraklı Kürtleri, Bağdat’la diyalog alternatifini kabul etmeye davet ediyor. ABD, BM ve diğer ortaklar diyalogda kolaylaştırıcı rol oynayabilir.
- Israrın bedeli Kürtler dahil Iraklılar için yüksek olacak.
- Referandum IKBY’nin bölgesel ticari ilişkilerini ve uluslararası desteğini tehlikeye atacak.
Türkiye, Irak ve İran'dan uyarı
ABD’de bulunan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Iraklı mevkidaşı İbrahim Caferi ve İranlı mevkidaşı Cevad Zarif ile toplantı yaptı. Kürt referandumunun ele alındığı görüşme sonrası ortak bildiri kabul edildi. Bildiride, “Bakanlar, IKBY liderliğini referandumu düzenlemekten kaçınması konusunda uyarmaya karar verdi. Referandumun Kürtlere ve IKBY’ye faydasının olmayacağını vurgulayan bakanlar, eşgüdüm içinde karşı tedbirler almayı göz önünde bulundurma hususunda mutabık kaldı” denildi.
