Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) tek taraflı olarak 25 Eylül’de ‘bağımsızlık referandumu’ yapmasının ardından Irak güvenlik güçleri ile İran'a yakınlığıyla bilinen Haşdi Şabi örgütünün önceki gece başlattığı operasyon devam ediyor. İlk gün direnç görmeden Kerkük’te kontrolü sağlayan Irak güvenlik güçleri, dün de peşmergenin elinde bulunan ve PKK’nın kontrol noktası yapmaya çalıştığı Musul’un Sincar İlçesi’ni ele geçirdi. Peşmerge böylece 2014 sonrası Irak'tan aldığı toprakların neredeyse tamamından çekilmiş oldu. IKBY, Kerkük’ü 12 Haziran 2014’te ele geçirmişti.
Irak’ın kuzeyinde Ezidilerin yoğun olarak yaşadığı Sincar (Şengal) kenti, Haşdi Şabi milislerinin desteğindeki Ezidi Lalesh adlı silahlı grup tarafından peşmergeden dün sabah geri alındı. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Mesud Barzani’nin liderliğindeki KDP’ye bağlı peşmergelerin bulunduğu kentte çatışma yaşanmadı. Yerel peşmerge komutanı Kasım Şeşo, yaptığı açıklamada Sincar’da eşit olmayan bir güçle karşı karşıya kaldıklarını aktardı.
Peşmerge Başika'dan çıkıyor
Sincar’a ilaveten dün Irak merkezi hükümeti Mahmur, Celavla ve İran sınırına yakın Hanekin’i de peşmergeden aldı. Türk askeri üssünün bulunduğu Başika’daki peşmerge güçlerinin de kenti terk ettiği bildirildi. Mahmur ilçe merkezinde bulunan KDP’ye bağlı peşmergeler ise tüm devlet kurumlarından çekildi. Haşdi Şabi’nin Mahmur’a gelmesinden tedirgin olan bazı Kürt aileler, Erbil’e doğru yola çıktı.
Karayoluna hendek
Bu gelişmeler olurken, peşmerge, Irak ordusu ve Haşdi Şabi milislerinin daha fazla ilerlemesine karşın Kerkük-Erbil karayolu üzerinde yeni hendekler kazıp mevziler kurmaya başladı. Peşmerge güçlerinin, Erbil’den yaklaşık 35 kilometre uzaklıkta bulunan kontrol noktalarında mevzilerini güçlendirdiği ve yol boyunca konuşlandıkları görüldü.
Önemli petrol sahaları
Önemli petrol sahaları da dün IKBY’den Irak merkezi hükümetinin eline geçti. Irak güçleri dün sabah önce Kerkük’ün kuzeybatısındaki Bai Hasan ve Avana petrol sahalarının kontrolünü ele geçirdi. Irak ordusundan üst düzey bir yetkili, Kerkük bölgesinde devlete ait Kuzey Petrol Şirketi’nce işletilen tüm petrol sahalarının kontrolünün alındığını söyledi. Irak Petrol Bakanlığı, Kerkük’te yeni bir petrol rafinerisi inşa etmeyi planladıklarını duyurdu.
IŞİD'den saldırı hazırlığı
Bu arada IŞİD'li teröristler Kerkük’ün batısındaki iki köyü geri almak için dün hazırlıklara başladı. Kerkük emniyetinden Yüzbaşı Hamid el Ubeydi, yaptığı açıklamada, binden fazla kişiden oluşan federal polis ve Haşdi Şabi güçlerinin Ed-Dibs ilçesine ulaştığını ve IŞİD'lilerin yayılmasını önlemek için burada konuşlandığını söyledi.
Kerkük'ten notlar
- Kerkük’ü önceki gün terk ederek Erbil ve Süleymaniye’ye kaçan Kürt aileler, yeniden evlerine dönmeye başladı.
- Sivillerin Kerkük’e dönüşlerinde kent girişindeki kontrol noktalarında yer yer izdiham oluştu.
- Kente vekaleten atanan yeni Kerkük Valisi Rakan Said’in çağrısı üzerine kamu çalışanları dün sabah yeniden işbaşı yaparken, okullar da kapılarını öğrencilere açtı.
- Kent merkezinin güvenliği federal polis güçleri tarafından sağlanıyor.
Siyasi rakiplerini suçladı
IKBY Başkanı Mesud Barzani, Kerkük ve tartışmalı bölgelerin Irak ordusu ve Haşdi Şabi milisleri tarafından ele geçirilmesinden iki gün sonra yazılı açıklama yaptı. Birlik çağrısı yapan ve Kürdistan halkının sürekli baskı ve tehdit altında bulunduğunu savunan Barzani, her zaman barışçıl çözüm yolları aradıklarını söyledi. Barzani, Kerkük’ün kaybedilmesine “Belli siyasi partilerin içindeki belli kişilerin tek taraflı kararları”nı gerekçe göstererek, siyasi rakiplerini suçladı.
‘KYB ve Haşdi Şabi anlaştı' iddiası
Kerkük’ün bir günden kısa bir süre içinde Irak güçlerinin eline geçmesi IKBY’yi karıştırdı. Erbil’den yayın yapan Rudaw’ın haberine göre Goran (Değişim) Hareketi parlamenteri Mesud Haydar, Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ile Haşdi Şabi arasında gizli anlaşma olduğunu iddia etti. Haydar, KYB eski Genel Sekreteri Celal Talabani’nin oğlu Bafel Talabani ile Haşdi Şabi Sorumlusu ve Bedir Tugayları Komutanı Hadi Amiri arasında yapılan gizli anlaşmanın detaylarını açıkladı. Maddeler şöyle:
- Iraklı güçler, tartışmalı bölgelere yeniden konuşlanacak ve peşmerge geri çekilecek.
- Kerkük dahil 17 kasaba ve nahiye merkezi hükümete teslim edilecek.
Kerkük merkezinde ortak yönetim olacak. 15 Kürt mahallesi Kürtler, 25 mahalle de diğer oluşumlar tarafından yönetilecek.
- K-1 Hava Üssü, Kerkük Havalimanı ve petrol yatakları gibi Kerkük’teki stratejik yerlerin yönetimi merkezi hükümette olacak.
- Süleymaniye Havalimanı açılacak.
- Süleymaniye ve Kerkük’teki memur maaşları merkezi hükümet tarafından ödenecek.
- Süleymaniye sınırındaki peşmergelerin maaşları merkezi hükümet tarafından ödenecek.
- Halepçe, Süleymaniye ve Kerkük bölgesi oluşturulacak.
- Yeni bölge için yeni bir yönetim kurulacak.
Alman desteği askıda
Almanya Savunma Bakanlığı, peşmergeye verilen eğitim desteğine ara verildiğini duyurdu. Bakanlık açıklamasında, askeri eğitimin durdurulmasına gerekçe olarak ise Kerkük’te son günlerde yaşanan gerilim gösterildi. Alman askerleri açısından herhangi tehlikeli bir durumun söz konusu olmadığı ifade edilerek, gelişmelerin yakından takip edildiği ve DEAŞ’a karşı mücadelede müttefiklerle temas halinde olunduğu belirtildi. Almanya, eğitim için 2014’te askeri birlik göndermişti.
ABD’den sukûnet çağrısı
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert, Kerkük kentindeki olaylara ilişkin şu çağrıda bulundu: “Bütün tarafların, etnik ve dini çatışma çıkmasını isteyen Irak düşmanlarının provokasyonlarına gelmemesini şiddetle öneriyoruz. Özellikle IŞİD'in ortadan kaldırılması için yapacak çok şey var. Irak ve Kürt güçleri arasındaki gerginlik bu önemli görevi etkiliyor.”
