Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi (IAEA), İran’ın uluslararası nükleer anlaşmaya geri dönmesinin önemli adımlarından biri olan TESA Karaj santrifüj parçaları atölyesine yeniden kameralar yerleştirilmesi için denetçilerin giriş yapmasına hala izin vermediğini bildirdi.
Kapsamlı Ortak Eylem Planı’nın (JCPOA) yeniden canlandırılması için ABD ve İran arasında dolaylı görüşmeler yürütülüyordu ancak bu görüşmeler İran’da Cumurbaşkanı İbrahim Reisi’nin seçim zaferinin ardından askıya alınmıştı. Görüşmelerin 29 Kasım’da yeniden başlaması bekleniyor. Ancak IAEA, İran tesislerine kamera yerleştirememesinin İran’ın nükleer faaliyetlerini gözlemlemesine engel olduğunu belirtti.
"Önemli kabul edilen kurumun atölyeyle ilgili bilgi sürekliliğini ciddi şekilde etkiliyor’’
Reuters haber ajansının ulaştığı IAEA’nın gizli raporunda ‘‘Bu durum JCPOA’e dönüş için önemli kabul edilen kurumun atölyeyle ilgili bilgi sürekliliğini yeniden sağlama yetisini ciddi şekilde etkiliyor’’ denildi.
TESA Karaj tesisindeki atölyede uranyum zenginleştiren santrifüjler için parçalar üretiliyor. Haziran ayında bir sabotaja uğrayan tesisteki dört kameradan biri tahrip edilmiş, İran kameraların hepsini kaldırmıştı. Tahrip edilen kameradaki görüntüler ise kaybolmuştu.
TESA Karaj, İran’ın 12 Eylül’de IAEA denetçilerinin girişine izin verdiği birkaç tesisten biriydi.
Anlaşma JCPOA’in yeniden canlandırılması için yapılan görüşmelerin donduğu dönemde diplomatik gerilimi önlemeye yardımcı olmuştu.
Wall Street gazetesi ise Salı günkü haberinde Karaj atölyesinin aylar önce üretime geri döndüğünü ve İran Ferda nükleer tesisine gelişmiş IR-6 santrifüjleri için parça ürettiğini yazmıştı. Üst düzey bir diplomat IAEA’nın Karaj’da faaliyetlerin başlayıp başlamadığını bilmediğini, ancak Ferda'da kullanılan IR-6 parçalarının olaydan önceye ait göründüğünü söylemişti.
‘‘IAEA Başkanı Tahran’ı ziyaret edecek’’
Öte yandan İranlı bir yetkili, IAEA Başkanı Rafael Grossi’nin, uluslararası nükleer anlaşmayı canlandırma görüşmeleri başlamadan önce gelecek hafta İran’ı ziyaret edeceğini söylemişti.
İran devlet televizyonu, İran Atom Enerjisi Örgütü Başkanı Behruz Kamalvandi’nin, Grossi’nin Pazartesi günü İran’da olacağı açıklamasına yer verdi.
Grossi’nin ziyareti, gelecek hafta yapılacak Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi’nin 35 üyeli yönetim kurulu toplantısının hemen öncesine rastlayacak.
Tahran'la 12 Eylül'de bazı nükleer faaliyetlerinin izlenmesinin uzatılması konusunda anlaşmaya varılmasının ardından batılı güçler Eylül’de İran'ı eleştiren bir yönetim kurulu kararı planını rafa kaldırmıştı.
Kamalvandi, Grossi’nin İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdulahyan ve İran Atom Enerjisi Örgütü Başkanı ile biraraya geleceğini belirtti.
Kapsamlı Ortak Eylem Planı uluslararası yaptırımların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer programında kısıtlamalar yapmasını öngörüyordu. Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın 2018’de ABD’yi anlaşmadan çekmesiyle Tahran kısıtlamaların birçoğunu ihlal etmeye başlamıştı. Anlaşmayı yeniden canlandırmak için yapılan görüşmeler bu yıl başlamış ancak İran’daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sertlik yanlısı hükümetin iktidara gelmesiyle askıya alınmıştı.
