AKP ile MHP'nin partili cumhurbaşkanlığı sistemine geçişi esas alan anayasa değişikliği teklifi, 16 Nisan'da oylanacak. Anayasa teklifi yargı kurumlarının yapılanmasında da köklü değişiklikler öngörüyor.
Disiplin alanı dışındaki bütün askeri mahkemelerin lağvedilmesini öngören teklifin kabul edilmesi halinde; Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'nin kaldırılması nedeniyle bu kurumlardan gönderilen 1'er üyeliğin boşalmasına paralel olarak Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısı 17’den 15’e düşürülecek.
Teklifte, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) da yapısında değişiklik yapılmasını öngörüyor. Mevcut adındaki "Yüksek" kelimesi çıkarılan kurulun adı “Hâkimler ve Savcılar Kurulu” olarak değiştirilecek.
HSYK'nın 22 olan üye sayısı 13’e düşürülecek. Adalet Bakanı’nın "HSYK Başkanı" olması yolundaki hüküm korunurken, Adalet Bakanlığı Müsteşarı da kurulun tabii üyesi olamaya devam edecek.
HSYK’daki daire sayısı 3’ten 2’ye düşürülecek.
HSYK’da 2010'daki anayasa değişikliği referandumu ile getirilen seçim sistemi de kaldırılacak. Mevcut durumda 10 asıl 6 yedek üye adli ve idari yargı hâkimleri arasında yapılan oylama ile seçiliyordu.
Yeni teklife göre, kurulun üç üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı hâkim ve savcıları arasından, bir üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idari yargı hâkim ve savcıları arasından Cumhurbaşkanı tarafından; üç üyesi Yargıtay üyeleri, bir üyesi Danıştay üyeleri, üç üyesi nitelikleri kanunda belirtilen yükseköğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından TBMM tarafından
HSYK üyeliğine ilişkin başvurular Meclis Başkanlığı’na yapılacak. Meclis Başkanlığı, başvuruları Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona gönderecek. Komisyon her bir üyelik için üç adayı, üye tam sayısının üçte iki çoğunluğuyla belirleyecek. Birinci oylamada aday belirleme işleminin sonuçlandırılamaması hâlinde ikinci oylamada üye tam sayısının beşte üç çoğunluğu aranacak. Bu oylamada da aday belirlenemediği takdirde her bir üyelik için en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulü ile aday belirleme işlemi tamamlanacak.
Türkiye Büyük Millet Meclisi, Komisyon tarafından belirlenen adaylar arasından, her bir üye için ayrı ayrı gizli oyla seçim yapacak. Birinci oylamada üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu; bu oylamada seçimin sonuçlandırılamaması hâlinde, ikinci oylamada üye tam sayısının beşte üç çoğunluğu aranacak. İkinci oylamada da üye seçilemediği takdirde en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulü ile üye seçimi tamamlanacak.
Anayasa değişikliğinin kabul edilmesi halinde Adalet Bakanı ve müsteşar ile birlikte HSK'nın 13 üyesinden 6'sı Cumhurbaşkanı tarafından seçilmiş olacak.
Anayasa teklifinin geçici 20. maddesine göre, HSYK’da yapılacak değişiklik anayasanın yürürlüğe girmesinin ardından 30 gün içinde uygulanmaya başlanacak. HSYK üyeleri anayasanın kabul edilmesinin ardından 40 gün içinde görevlerine başlayacaklar.
İşte anayasa teklifinin tam metni
Mevcut durum ne?
HSYK’nın yapısı 12 Eylül 2010 günü yapılan Anayasa referandumu ile değiştirilmişti. 2010’da kabul edilen Anayasa değişikliği ile HSYK için seçimli bir yapı getirilmişti. 22 üyeden oluşan HSYK’nın 10 asıl 6 yedek üyesi adli ve idari yargı hâkimleri arasında yapılan oylama ile seçiliyor. Adalet Bakanı'nın başkanı olduğu kurulda müsteşar da "tabii üye" olarak bulunuyor. Kurulun diğer üyeleri ise; ilk derece adli yargı hâkim ve savcılarının kendi aralarından seçtikleri yedi, ilk derece idari yargı hâkim ve savcılarının kendi aralarından seçtikleri üç, Yargıtay Genel Kurulu'nun kendi üyeleri arasından seçtiği üç, Danıştay Genel Kurulu'nun kendi üyeleri arasından seçtiği iki, Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulu'nun kendi üyeleri arasından seçtiği bir ve Cumhurbaşkanının hukukçu öğretim üyeleri ve avukatlar arasından seçtiği dört üyeden oluşuyor.
HSYK'nın yapısında değişiklik öngören anayasa teklifinin ilgili 17.maddesi şöyle:
