Rusya, İran, Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan, 20 yıldan uzun süredir uzlaşı sağlanamayan Hazar Denizi'nin hukuki statüsüyle ilgili Pazar günü anlaşmaya vardı.
Anlaşmayla, Hazar Denizi'nin zengin petrol ve doğalgaz rezervlerinin daha fazla kullanıma açılması, yüzeyin ortak kullanılması ve Hazar'a kıyısı olmayan ülkelerin bölgede askeri faaliyet yürütmesine izin verilmemesi öngörülüyor.
Buna göre, balıkçılık, denizcilik, bilimsel araştırma faaliyetleri ve boru hatlarının döşenmesi tarafların uzlaşıya vardığı anlaşma kapsamındaki kurallara göre düzenlenecek.
Kazakistan'ın Aktav şehrinde bir araya gelen beş ülke lideri anlaşmaya imzalarını attı.
Ev sahibi Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev imzalar atılmadan önce yaptığı konuşmada liderlerin 'tarihi bir olayın katılımcıları' olduklarını söyledi ve "Hazar Denizi'nin statüsü konusunda uzlaşıya varmanın zor olduğunu ve uzun sürdüğünü itiraf edelim. Görüşmeler 20 yıldan uzun sürdü ve tarafların ortak çabalarıyla oldu" dedi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de anlaşmanın 'çığır açan bir gelişme' olduğunu belirtip Hazar Denizi'ne komşu ülkeler arasında daha fazla askeri işbirliği yapılması çağrısında bulundu.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana Hazar Denizi'yle ilgili 50'ye yakın görüşme yapıldı. Liderlerin katılımıyla bu seviyedeki zirvelerin ise 2002'den bu yana beşincisi düzenlenmiş oldu.
İran: Hazar Denizi, Hazar devletlerine aittir
Anlaşma, Hazar için 'deniz' mi, 'göl' mü ifadesinin kullanılacağı açısından önemliydi zira uluslararası hukukta her iki ifade için farklı yasal düzenlemeler getiriliyor.
Anlaşmada Hazar için 'deniz' ifadesi kullanılsa da, Rusya Dışişleri Bakanı Yardımcısı Grigory Karasin bu hafta başında Kommersant gazetesine açıklamasında 'anlaşmanın özel hukuki statü' tanıyacağını söylemişti.
Kremlin, anlaşma için 'denizin büyük bir kısmının ortak kullanımda kalmasını ancak denizdibi ve yeraltı kaynaklarının bölünmesini öngördüğünü' ifade etmişti.
Anlaşma uyarınca en az paya sahip İran'ın Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de Pazar günü anlaşmanın 'önemli bir belge' olduğunu söyledi ama Hazar Denizi'yle ilgili fikir ayrılıklarına tamamen nokta koymadığını belirtti.
Ruhani, Hazar'a kıyısı olmayan ülkelerin askeri birliklerini bölgeye konuşlandıramayacak olmasını da memnuniyetle karşıladığını söyledi.
Ruhani, "Hazar Denizi yalnızca Hazar devletlerine aittir" dedi.
