Adalet Bakanlığı müfettişlerince mahkeme kararıyla telefonları dinlenen ve teknik takibe alınan İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı Aykut Cengiz Engin’le ilgili soruşturmanın nasıl yapılacağı ‘Hâkimler ve Savcılar Kanunu’nda anlatılıyor.
Kanuna göre, birinci sınıf hâkim ve savcılarla ilgili soruşturma izni yetkisi Adalet Bakanlığı’nda. Ardından müfettişler inceleme yapıyor. Bu incelemeden sonra gerekirse yine bakanlık izniyle soruşturmaya dönüyor. Radikal gazetesinin haberine göre, birinci derece hâkim ve savcıların yargılaması Yargıtay’da yapılıyor.
Önce inceleme izni
Kanuna göre, süreç şöyle işliyor:
* Adalet Bakanlığı gelen sözlü ya da yazılı ihbarı ciddiye aldığında inceleme izni veriyor. Bu inceleme ve soruşturmayı adalet müfettişleri veya hakkında soruşturma yapılacak olandan daha kıdemli hakim veya savcı eliyle yaptırabiliyor.
* Adalet müfettişleri veya (soruşturmayı yapmakla görevli hâkim ve savcının) yetkileri şöyle: Müfettişler soruşturmayı yaparken lüzum gördükleri kimseleri dinleyebiliyor, soruşturmanın zorunlu kıldığı hallerde arama yapabiliyor. Delilleri, gereken bilgileri bütün daire ve kuruluşlardan doğrudan doğruya toplayabiliyor. Adalet müfet-tişlerince yapılan denetim, inceleme ve soruşturmalarda ilgili kuruluş ve kişiler istenecek her türlü bilgi ve belgeyi vermek zorunda.
* Adalet müfettişleri denetim veya soruşturma sırasında öğrendikleri ve gecikmesinde sakınca bulunan konuların soruşturması için önceden izin almayabiliyor. Ancak, durumu hemen Adalet Bakanlığı’na bildirmek durumundalar.
* Müfettişlerin incelemesinden ‘adli soruşturma’ yapılması gerektiğine karar verilirse yine Adalet Bakanlığı imzasıyla en yakındaki ağır ceza mahkemesi nezdindeki savcılık soruşturmayı yürütüyor.
Soruşturma izni ağır cezadan
* ‘Soruşturma açma izni’ ağır ceza mahkemesince verilebiliyor. Bu durumda kovuşturma bu durumla yetkili Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nde yapılıyor (Normal hâkim ve savcı yargılamaları ağır ceza mahkemesinde yapılıyor).
* Ağır cezayı gerektiren suçüstü halleri dışında suç işlediği ileri sürülen hakim ve savcılar yakalanamıyor, üzerleri ve ya konutları aranamıyor.
* Hâkim ve savcılara ait davalar acele işlerden sayılıyor.
Yargıtay başsavcısı için
Öncelikle Yargıtay 1. Başkanlığı’na suç duyurusu gerekiyor. Suç duyurusunun ardından Yargıtay Başkanlar Kurulu’nun da ‘yargılama izni’ vermesi gerek. 35 üyeli Başkanlar Kurulu’nun salt çoğunluğu olan 18 üyenin ‘Başsavcı yargılansın’ demesi şart. Divan, soruşturmaya gerek görürse ilk soruşturmay için ceza dairesi başkanlarından birini görevlendiriliyor. Görevli başkan soruşturmayı tamamladıktan sonra hazırladığı dosyayı Birinci Başkanlık Kurulu’na gönderiyor. Kurul soruşturmaya karar verirse görevle ilgili suçlarda Anayasa Mahkemesi Yüce Divan sıfatıyla Başsavcı’yı yargılayabiliyor
Adalet müfettişlerinin yapamayacakları
* Yargı yetkisine ve yargısal takdire giren konulara karışamazlar, tavsiye ve telkinde bulunamazlar;
* Hangi döneme ait işlemleri teftiş ettiklerini göstermek üzere tarih ve imza koymak suretiyle yapacakları açıklamalar dışında, evrak ve defterler üzerinde düzeltme yapamazlar, bunlara yazı yazamazlar;
* Teftiş, denetleme, inceleme, araştırma ve soruşturma için gidecekleri yerleri ve yapacakları işleri başkalarına söyleyemezler;
* Görevleri sebebiyle öğrendikleri gizli hususları, soruşturmalarla ilgili konuları açıklayamazlar;
* Gizli yazılarını başkalarına yazdıramazlar;
* Görevliyken, bu işlerle ilgili kimselere misafir olamazlar, soruşturmayla ilgili olanların hizmet ve ikramlarını kabul edemezler.
