Batı Avrupa'da pek çok bankanın iflasın eşiğinde olmasından korkan gurbetçiler, dövizini Merkez Bankası'na yatırıyor.
Avrupa'da yaşayan gurbetçiler, birikimlerini yeniden Türk bankalarında
değerlendirmeye başladı. Batı Avrupa'da pek çok bankanın iflasın
eşiğine gelmesinden endişe eden gurbetçi, dövizini faizlerin düşmesine
rağmen sağlam bul-duğu Merkez Bankası'na yatırıyor. Merkez'in işçi
dövizlerinde geçtiğimiz 11 ayda 1,6 milyar lira artış oldu.
Birinci sayfadan devam
1Amerika'da başlayıp daha sonra Avrupa'ya sıçrayan 'mortgage
krizi' sebebiyle iflasın eşiğine gelen Belçika-Hollanda sermayeli
Fortis Bank, 11,2 milyar Euro'ya kısmen kamulaştırılmıştı. Fransa,
Belçika ve Lüksemburg hükümetleri ise Denizbank'ın sahibi Dexia'ya 6,4
milyar Euro sermaye desteği sağlamıştı. Alman Deutsche Bank, 50 yıl
aradan sonra geçen yıl ilk kez zarar açıkladı. Amerika Birleşik
Devletleri'nde krizin başından beri toplam 84 banka battı. Türk
bankaları ise krizde sıkıntıya girmedi. Hatta sektörün kârlılığı daha
da arttı.
İşçi dövizleri olarak bilinen Kredi Mektuplu Döviz
Mevduatı'ndan faizlerin düşmesi sebebiyle 2006 yılında 1 milyar 268
milyon dolar, 2007'de 1 milyar 450 milyon dolar, geçen yılın ilk sekiz
ayında ise 890 milyon dolarlık birikim çekilmişti. Üç yıllık bu dönemde
yaklaşık 3,5 milyar dolarlık birikim yurtdışındaki yabancı bankalara
aktarıldı. Bunun gerekçesi ise Merkez'in faiz politikası. Mevduat
bankası olmadığı gerekçesiyle Merkez Bankası, işçi dövizlerine verdiği
faizleri her yıl düşürüyor. Tasarruflarını Merkez Bankası'nın hesabında
tutan binlerce gurbetçi ise bu sebeple birikimini ya çekiyor ya da
üzerine yeni para yatırmıyordu. Yedi yıl öncesine kadar Euro'ya iki yıl
vadeli yüzde 7,5 oranında faiz veren Merkez, 2008'de bu oranı yüzde 1'e
çekmişti. En az bin Euro, Amerikan Doları, İngiliz Sterlini ya da 2 bin
İsviçre Frangı ile açılan bu hesaba para iki yıllığına yatırılıyor.
Mart 2006 tarihinde yapılan değişiklik ile bir yıl vadeli Kredi
Mektuplu Döviz Tevdiat Hesabı artık açılmıyor.
Yurtdışında kamu görevlisi olarak bulunan kişilerin hesap
açtırabilmeleri için ise yurtdışında oturma veya çalışma iznine sahip
olması gerekiyor. Ancak diplomatik pasaport sahiplerinin
pasaportlarında yazılı yurtdışındaki görev yerleri ve unvanlarının
yurtdışında oturma veya çalışma iznine sahip olduklarını göstermeleri
halinde ayrıca bir belge istenmiyor. Türkiye Cumhuriyeti
vatandaşlığından çıkartıldığı tespit olunan kişiler adına da yeni hesap
açılmıyor.
45 yılda 75 milyar dolar geldi
1976 yılında Almanya'daki Türk işçilerin dövizlerini ülkeye
çekmek için özel bir uygulama başlatan Merkez Bankası, 'Kredi Mektuplu
Döviz Hesabı' çerçevesinde diğer bankaların verdiği yüzde 3'lük düşük
faizin üç katı faiz vermeye başlamıştı. 1994 yılında uygulamaya konulan
'Süper Döviz Hesabı' da Almanya'daki işçilerin birikimlerini
yatırmaları için cazip bir uygulama olarak sunuldu. Türkiye'deki özel
bankalar, bu dönemde Merkez'in uygulaması sonucu mevduat
toplayamamaktan şikayetçi olmuştu. Merkez Bankası verilerinden yapılan
hesaplamaya göre Almanya, Avusturya, Hollanda, Belçika, Fransa ve
Damimarka gibi ülkelerde yaşayan işçilerin son kırk beş yılda
Türkiye'ye gönderdiği toplam döviz miktarı 75 milyar doları buluyor.
