T24- 22 yıl süren iç savaşın ardından Sudan’dan ayrılan Güney Sudan yarın resmen bağımsızlığını ilan edecek. Kuzey ile güney arasındaki petrol gelirlerinin paylaşımı konusundaki sorunlar ise henüz çözülebilmiş değil.
Yüzölçümü bakımından dünyanın en büyük 10’uncu, Afrika’nın ise en büyüğü olan Sudan, 22 yıl devam eden iç savaşın ardından yarın resmen ikiye bölünüyor.
YENİ DÜNYA HARİTASI için TIKLAYIN
2005'teki anlaşma uyarınca Güney Sudan’da, 9 Ocak’ta kritik bir referandum yapılmış ve Güney Sudanlılar referandumda kuzeyden ayrılarak bağımsız bir devlet kurma kararına “evet” demişti. Ülke petrolün yüzde 80'ini elinde bulunduran Güney Sudan, yarın da bağımsızlığını açıklaması ile birlikte dünyanın en genç devleti olacak. Şu anki en genç devlet, 2008’de bağımsızlığını ilan eden Kosova.
Bölünmeye giden yol
‘Siyam İkizleri' olarak adlandırılan Güney ve Kuzey Sudan'ın nasıl ayrılacağına dair büyük bir belirsizlik sürerken, Kuzey ve Güney Sudan için petrol, doğal kaynaklar ve Abyei bölgesi sorunu hala devam ediyor.
1956 yılına kadar Mısır ve İngiltere yönetiminde kalan Sudan bağımsız olmadan 1 yıl önce iç savaş ile tanışmıştı. 1955-1972 arasında süren ilk iç savaş, ülkede birçok darbenin, isyanın ve devrimin yaşanmasına sebep oldu. 1983'e kadar nispeten barış ve huzuru yakalayan Sudan o yıl kurulan Sudan Halkı Bağımsızlık Hareketi (SPLA) adlı örgütünün ayrılığı amaçlayan silahlı mücadelesi ile yeniden iç çatışmaların yoğunlaştığı bir ülke haline geldi.
2005'te iç savaşı sona erdiren barış antlaşmasında Güney Sudan'a özerklik verilirken, 2010 yılında tam bağımsızlık için referanduma gidilmesine karar verilmişti. Bir yıl ertelenerek 9 Ocak 2011'de yapılan referandumda nihai karar verilmiş ve Güney Sudan resmen bağımsızlığa giden yolda önemli bir adım atmıştı.
Bölgeye yardımlar
Bu süreçte başta ABD, Çin, BM ve çok sayıda AB ülkesi Güney Sudan'a büyük yardımlar yaptı. İç savaş nedeniyle Afrika'nın en fakir bölgelerinden biri sayılan Güney Sudan referandum sürecinden bu yana adeta şantiye görünümünde. Başkent Juba'da yeni bir havaalanı, yeni bakanlık hizmet binaları, eğitim ve sağlık kuruluşlarının yapımında özellikle Çinli müteahhit firmalarının yoğunlukları gözleniyor. Çinlilerin aktif oldukları bir diğer sektör ise oteller. Başkent Juba'daki büyük 3 otel Çinlilere ait.
Kritik mesele: Petrol
Kuzey ve Güney Sudan arasındaki en önemli mesele hiç şüphesiz petrol gelirlerinin nasıl paylaşılacağı. Petrol kaynaklarının büyük bir kısmı Güney Sudan da bulunsa da petrolü dünya pazarıyla buluşturabilecek alt yapı merkezi hükümetin bulunduğu kuzeyde yer alıyor. 5 petrol yatağı kuzeyde, 8 petrol yatağı da güneyde bulunuyor. Güney'de hiç rafineri bulunmazken, kuzeyde iki adet rafineri var. Sudan'da üretilen günlük 500 bin varil petrolün sadece beşte biri kuzeyden çıkartılıyor.
Siyasi istikrarsızlık ve çatışmaların batılı enerji firmalarının Sudan pazarından uzak tutması, Çinli ve Hintli petrol şirketlerinin Sudan pazarına girmesine yol açmış. Sudan petrol ihracatının yüzde 65'ini elinde bulunduran Çin'in yanı sıra Malezya, Endonezya, Hindistan, Italya ve Fransa menşeli şirketler de ülkede faaliyet gösteriyor.
Jubalılar yeni ülkeye hazır
Güney Sudan'ın başkenti olarak belirlenen Juba'da, bağımsızlık günü için çalışmalar da deyim yerindeyse 24 saat aralıksız sürüyor. Çok sayıda kabilenin birlikte yaşadığı Güney Sudan'da sabahın ilk ışıkları ile birlikte bağımsızlık kutlamalarına başlıyorlar. Güney'in en büyük kabileleri olan ''Dinga'', ''Nuer'' ve diğer yerel kabilelerin katılımı ile yapılan kutlamalar ilginç görüntülere de sahne oluyor.
Bu arada başkent sokaklarında evler restora edilerek, bağımsızlık gününe hazırlanıyor. Başkent Juba sokaklarında, ''Happy Independence day'' ve eski lderleri ''Garang'' ve şimdiki başkanları ''Kiir''in resimleri yer alıyor. Ellerinde ve araçlarında yeni ülkelerinin bayraklarını taşıyan Güney Sudanlılar milli marşlarını da her yerde çalıyorlar.
‘Yeni vatanımızı kurmaya hazırız'
Güney Sudan Hükümet sözcüsü ve Enformasyon Bakanı Barnaba Marial Benjamin, yaptığı açıklamada, 27 yıldır büyük savaşlar yaptıklarını, çok büyük acı ve kayıplar yaşadıklarını söyledi.
''Acı dolu günler yaşadık ve bağımsızlığı hak ettik'' diyen Bakan Benjamin yeni vatanlarını kurmaya hazır olduklarını kaydetti. Böyle bir gün için çok büyük çabalar sarfettiklerini ifade eden Benjamin, ''Yeni ülkemiz demokratik, özgür ve güvenli olacak. Büyük imkanlarımız var onları yatırım ve insanlarımızın zenginliği için kullanacağız'' ifadelerini kullandı.
