‘Bize bi’şey olmaz a’bicim!’ rahatlığında olmayalım
Güngör Uras: “Dünyadaki bankalar birbiriyle iç içe geçmiş durumda. Düne kadar ‘Bunlara bi’şey olmaz’ denilen dev çınarlar devriliyor. Olan biteni iyi izleyerek, tedbirli olalım.”
ABD'de geçen yıl konut piyasasında başlayan ve küresel krize dönüşen mali krizin yarattığı sarsıntının son kurbanları olarak ABD'li Lehman Brothers’ın iflası ve Merrill Lynch’in satılmasının piyasada yarattığı altüst oluşu değerlendiren Güngör Uras, yazısında, Türkiye’nin gelişmeleri çok dikkatli takip etmesi gerektiğini vurgulayarak, tedbirli olmayı salık verdi.
Uras,“Küreselleşme nedeniyle bugün dünya finans piyasasında finans kuruluşları (bankalar) birbiriyle iç içe geçmiş durumda. Birinin zor duruma düşmesi kilometrelerde uzaktaki, değişik ülkelerdeki, çok sayıda bankayı/finans kuruluşunu da sarsıyor. “Bize bi’şey olmaz a’bicim!“ rahatlığında olmayalım. Dikkat buyurunuz, daha düne kadar “Bunlara bi’şey olmaz” denilen yüz yıllık dev çınarlar devriliyor. Olan biteni iyi izleyerek, tedbirli olalım” dedi.
‘Lehman’ battı, Bakan Şimşek’in bankası ‘M.L.’ satılıyor, AIG zorda
Halkımız, Merrill Lynch’in (M.L.) adını hükümette ekonomiden sorumlu bakan olarak görev alan Bay Şimşek sayesinde öğrendi. Bay Şimşek, daha önceleri M.L.’nin Londra ofisinde danışmandı. M.L.’nin başarılı olması için raporlar yazıyordu.
Bay Şimşek, bir yıl önce M.L.’den ayrılarak Türkiye’ye geldi. Şimdi Türk hükümetinin ekonomi politikalarının başarılı olması için raporlar yazıyor.
Bay Şimşek M.L.’de çalışırken (Standard & Poors ve Moody’s dâhil dünyanın önde gelen 5 derecelendirme kuruluşu M.L. için “AA+” notu veriyor, “Kale gibi kuruluş. Top atsan yıkılmaz” diyordu. Bu kale gibi kuruluş hafta sonu batmak üzereyken Bank of Amerika elinden tuttu. Merrill Lynch’i 50 milyar dolara satın alıyor.
M.L. 1914 yılında kuruldu. Yatırım bankacılığı ve fon yönetiminde ihtisaslaştı. Uluslararası güçlü bir kuruluş oldu. Aktif toplamı 1 trilyon dolar, yıllık cirosu 62 milyar dolar, net kârı 7 milyar dolardı. Değişik ülkelerde 62 bin çalışanı vardı.
Amerika’da finans kesiminde fırtına sürüyor. Rüzgâr o kadar sert ki asırlık çınarlar (beklenmedik şekilde) devriliyor.
Kale gibi bankalar yıkılıyor
ABD’nin finans merkezi Wall Street’in simgesi, ABD’nin 4’üncü büyük yatırım bankası Lehman Brothers’ı (L.B.) kurtarmaya kimse cesaret edemedi. Hafta sonu L.B.’ın iflası istendi.
L.B. 1850 yılında kuruldu. Yatırım bankacılığı ve fon yönetiminde ihtisaslaştı. Aktif toplamı 700 milyar dolar, yıllık net kârı 6 milyar dolar dolayındayken, konut kredisi krizinden etkilenmeye başladı. 7 milyar dolar dolayındaki aktifini zarar nedeniyle silmek zorunda kaldı. 2008 yılındaki zararı 8.5 milyar dolara yaklaştı. Hisse senetleri borsada hızla değer yitirdi.
L.B. yöneticileri gördüler ki, alıcı yok. İşler her gün daha kötüye gidiyor. Hafta sonu iflas bayrağını çektiler.
American International Group (A.I.G.) 1850 yılınsa Şanghay’da kuruldu. ABD’nin ticari ve endüstriyel sigorta poliçesi yazan en büyük sigorta kuruluşudur. ABD dışında değişik ülkelerde sigortacılık yapıyor. 1 trilyon dolar dolayında aktif büyüklüğüne sahip. 120 bin çalışanı var. Sigorta fonlarını dünyanın her köşesinde doğrudan ve dolaylı olarak yatırımlarda değerlendiriyor.
A.I.G. pazartesi sabahından itibaren 40 milyar dolarlık kaynak arayışı içine girdi. Bu kaynağı bulamazsa 48 veya 72 saat içinde çökmesi söz konusu.
Ucu bize de dokunuyor
ABD’de yıl başından bu yana 11 büyük finans kuruluşu battı. Merkez Bankası, yatırım bankalarına daha kolay ve daha geniş destek sağlama kararı aldı. Bankaların kurtarılması için 70 milyar dolarlık ek bir fonun oluşturulması gündemde.
“Bize ne?” diyemeyiz. Bu 3 kuruluşun da Türkiye ile ilgisi, ilişkisi var.
Bunlar:
(1) Türkiye’ye yabancı sermaye akışı sağlıyor.
(2)Bizim dışarıdan döviz kredisi bulmamıza yardımcı oluyor.
(3) Şirket ve varlık satışlarında müşteri buluyor.
(4) Yabancıların hisse senedi ve bono satın almalarına aracılık ediyor.
(5) Türkiye’de doğrudan veya dolaylı yatırımları, temsilcilikleri var.
(6) Bunlarda çok sayıda, iyi okumuş, genç Türkler çalışıyor.
Daha da önemlisi, küreselleşme nedeniyle bugün dünya finans piyasasında finans kuruluşları (bankalar) birbiriyle iç içe geçmiş durumda. Birinin zor duruma düşmesi kilometrelerde uzaktaki, değişik ülkelerdeki, çok sayıda bankayı/finans kuruluşunu da sarsıyor. “Bize bi’şey olmaz a’bicim!“ rahatlığında olmayalım. Dikkat buyurunuz, daha düne kadar “Bunlara bi’şey olmaz” denilen yüz yıllık dev çınarlar devriliyor. Olan biteni iyi izleyerek, tedbirli olalım.
Güngör Uras
Milliyet Gazetesi
16 Eylül 2008
