Fehmi Koru*
AK Parti genel başkanı da olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ülkede her şeyin güllük gülistanlık olduğunu anlatmayı seviyor. Cumhurbaşkanlarının bir görevinin de vatandaşlara moral vermek olduğunu düşünüyor olmalı. Şu sırada insanların hayat pahalılığı yüzünden moralleri hayli bozuk; Cumhurbaşkanı Erdoğan o eksiği ortadan kaldırmaya çalışıyor.
Moral için son günlerde söylediği bir cümle bayağı tartışılıyor.
Dediği şu: “Amerika’nın, İngiltere’nin halini görüyorsunuz değil mi? Benzin yok benzin. Aynı şekilde Almanya’da, Fransa’da kuyruklar. Yiyeceklerini bulamıyorlar.”
Almanya’da, Amerika’da, İngiltere’de benzin sıkıntısı yaşanmasını, bir çok ülkede kuyruklar oluşmasını, insanların marketlerde aradıklarını bulamamasını abartılı iddialar sayanlar var.
Oysa gerçekten de dünyanın öndegelen ekonomileri şu sıralarda daha önce hiç karşılaşmadıkları sorunlarla baş etmeye çalışıyorlar. Bazı ülkelerde gerçekten benzin istasyonlarında kuyruklar oluşmakta. Bazılarında büyük marketlerin rafları boşalınca yerine yeni mal bulmakta zorlanıldığı oluyor.
Yokluktan değil ama.
Sorun genellikle pandemi döneminden kaynaklanıyor.
ABD’de, İngiltere’de uzun yol araçlarında çalışacak insan kıtlığı var; bu sebeple yüklü gemiler ile TIR’ların ürün taşımasında aksamalar yaşanıyor. Marketlerdeki raf boşlukları malların zamanında oralara ulaştırılamamasıyla ilgili.
Pandemi döneminde ABD’de insanlara çalışmadan takviye paralar ödendi. İnsanlar çalışmadan gelire alıştıklarından mıdır nedir, belli sektörlerde işgücünde azalmalar fark ediliyor. ABD’de haziran ayında 10 milyon iş açığı meydana geldi, işçi bulunamıyor.
İngiltere’nin sıkıntısı ise daha çok yılbaşında Avrupa Birliği’nden kesin kopuşla –Brexit ile- ilgili. Rafinerilerde petrol var, ancak tankerleri kullanacak nitelikte şoför bulunamadığı için petrolü benzin istasyonlarına ulaştırma sorunu yaşanıyor. Daha önce kamyonları ve TIR’ları AB üyesi Doğu Avrupa ülkelerinden şoförler kullanıyordu, Brexit sonrası onlar ülkelerine dönmek zorunda bırakıldı..
BBC ülkede 100 bin nitelikli şoför sıkıntısı bulunduğunu haber veriyor.
Sıkıntı petrol fiyatlarını da etkiledi.
Marketlerde süt ve et rafları boş. Sebep yine aynı. Şoför azlığı. Doğu Avrupa ülkelerinden eleman çalıştıramadığı için şimdi kendi vatandaşlarıyla yetinmek zorunda İngiltere.
Bir-iki gün benzin bulunmayınca, marketlerde raf boşlukları görününce, böyle bir olayla daha önce karşılaşmamış ülkelerde telaşlanıldığı görülüyor.
Kuyruklar oluşuyor.
Almanya’da bile sıkıntılar var.
Reklam
Enerji fiyatları bir çırpıda yüzde 14.3 arttı Almanya’da; bu durum benzin fiyatlarına yüzde 20 olarak, gıda fiyatlarına da yüzde 4.9 olarak yansıdı. Almanya’da haziran ayında yüzde 4.1 artışla 30 yıllık aylık enflasyon rekoru kırıldı.
Yıl sonu enflasyonunun yüzde 5 olmasını bekliyor Bundesbank. [Türkiye’nin bu yılki enflasyon rakamının yüzde 20 olması bekleniyor. Resmi beklenti bu. Gayrı resmi beklenti bunun en az bir misli fazlası.]
Çip üretiminde yaşanan sıkıntı Alman otomotiv sanayiini etkiliyor. Bilinen markalar bazı fabrikalarını kapatmak zorunda kaldı.
Almanya’da marketlerde ürün sıkıntısı yaşanmıyor.
Konuya ilişkin geniş bir değerlendirme yayınlayan Guardian gazetesi en büyük sıkıntının Çin’de yaşandığını vurguluyor. Elektrik kesintisi yüzünden trafik ışıklarının bir hafta çalışmadığı kentler olmuş orada. Kendisinin enerji kaynakları bulunmadığı için ihtiyacını dışarıdan karşılamaya mahkum bir ülke Çin; petrol fiyatlarının artışı kömürü de pahalılandırmış ve bu da elektrik kesintilerine yol açmış.
Dünyanın öndegelen ülkelerinde daha önce hiç görülmemiş sıkıntıların görünür hal almasını ilk diline dolayan Rusya. Rus medyasında İngiltere’de benzin istasyonlarındaki kuyruklar, marketlerdeki boş raflar her gün sergilenmekte.
Rusya dünyaya petrol ve doğalgaz satan bir ülke. Bu yönden rahat. Enerji kaynaklarında fiyatların yükselmesi Rus ekonomisini rahatlatıyor. Ancak nitelikli işçi eksikliği ve gıda fiyatlarında artışlar Rusya’da da etkisini hissettiriyor.
Batı ülkelerinde yaşanan sıkıntılara ilgili ülkelerin medyası hükümetleri suçlayarak geniş biçimde yer veriyor. İngiltere’de Boris Johnson hükümeti bu yüzden son zamanların en ciddi krizini geçiriyor. Yıllık yüzde 5 olarak gerçekleşmesi beklenen enflasyon Almanya’da önceki hafta yapılan seçimin sonucunu etkiledi; iktidardaki partiler oy kaybetti. ABD’de Joe Biden’ın desteği hayli eksildi.
Amerika’nın, İngiltere’nin, Almanya’nın hali bu. Ancak biraz irdelendiğinde oralarda yaşanan sıkıntıların fakirlikten değil zenginlikten biraz da hükümetlerin beceriksizliğinden kaynaklandığı anlaşılıyor. Nitelikli işgücü açığını kısa sürede telafi edebilir, ürünlerin ulaşımını kolaylaştıracak tedbirleri alabilir, enflasyonu yeniden sıfıra yakın hale getirebilir Batı ekonomileri.
Onların bugününe bakıp yerici sonuçlar çıkarmak yerine Türkiye’nin bugününe bakıp yarınıyla ilgili sorunları ciddiye almak gerekiyor.
Hangi alanda o ülkelerde işgücü açığı varsa, bunu öğrenen bizdeki nitelikli elemanları oralara kaptırabiliriz.
Bir bakmışız, ağır vasıta ehliyetli şoför kıtlığı bizde çekilmeye başlanmış…
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.
TIKLAYIN - Erdoğan: Almanya'da kuyruklar, Fransa'da kuyruklar, yiyeceklerini bulamıyorlar; Türkiye'de böyle bir sorun yok
