Amerika Merkez Bankası (FED) Başkanı Ben Bernanke’nin önceki gün yaptığı açıklamalara bağlı olarak bol paranın kalmadığı endişeleri uluslararası çevrelerde “Parti bitti, paranın zor günleri başlıyor” yorumlarına neden oldu.
Tüm dünyada piyasalar önceki gün FED’in yaklaşık altı yıl sonra 2008 mortgage krizinin ardından başlatılan teşvik programını sene sonuna doğru yavaşlatmayı, önümüzdeki yıl da tamamen sona erdirmeyi planladığını açıklamasıyla karıştı.
Herhangi bir kesin karar olmamakla birlikte ekonomideki iyileşmenin yavaşlamaması ve ABD’deki işsizlik oranının yüzde 7’nin altına gerilemesi durumunda programın sona ereceği belirtildi.
FED, ekonomiye destek olmak için halen piyasadan her ay 85 milyar dolarlık uzun vadeli bono alımı yapıyor. Bu uygulamada bir değişiklik yok. Ancak FED Başkanı Ben Bernanke’nin düzenlediği basın toplantısında verdiği bilgiye göre işsizlik oranı ve düzelmenin hızına bağlı olan planda hedef sene sonu programı yavaşlatıp 2014’ün ortasında da tamamen sona erdirmek.
Büyüme yüzde 3’ün altında
FED’in açıkladığı rakamlara göre, ABD ekonomisindeki yıllık büyümenin yüzde 2.3-2.6 olması öngörülüyor. 2014 için ise yüzde 3-3.5 büyüme tahmini yapılıyor. İşsizlik oranı yüzde 6.5, enflasyon oranı yüzde 2.5 oluncaya kadar da faizlerin düşük tutulmaya devam edeceği belirtiliyor.
Uluslararası borsalarda ve Türkiye’de büyük düşüşlere neden olan açıklama, Amerikan ekonomisine dair öngörülerin şimdi daha iyimser olduğunu gösterdi. Aynı zamanda ABD’nin düşük faiz politikası sayesinde daha fazla yabancı yatırımcı çeken gelişen piyasalar için ABD’nin programı sona erdirip oyuna dönmesiyle daha rekabetçi bir dönemin başlayacağını haber verdi. Ancak FED yöneticileri, halen ABD’de faizlerin 2015’ten önce yükselmesinin zor göründüğünü savunuyor.
Gevşek dönem geride kaldı
Eren Güler’in Hürriyet’teki haberine göre, uzun zamandır FED’in aşırı derecede gevşek bir para politikası izlemesinden fayda sağlayan finans piyasaları, FED’in verdiği mesajlardan hiç de memnun olmadı.
ABD borsalarında düşüş sürerken 10 yıllık hazine tahvillerinin getiri oranı yüzde 2,308 ile Mart 2012’den bu yana kaydedilen en yüksek seviyeyi gördü. Bazı uzmanlar FED’in açıklamasında benimsediği iyimser tutumu doğru buluyor.
Öte yandan bazı yatırımcılar ise Bernanke’nin planlarının mortgage faiz oranlarını yükselterek konut piyasasına zarar verebileceğinden endişe ediyor. FED’in mortgage faiz oranlarını yapay bir şekilde düşürdüğünü iddia eden Guggenheim Partners baş yatırım yetkilisi Scott Minerd, “Konut piyasası şu an tamamen mortgage oranlarının ortalamanın altında olması sayesinde ayakta duruyor. Bu nedenle faiz oranlarının yükselişe geçmesi durumunda sektördeki toparlanma yavaşlayabilir” diye konuştu.
Borsa İstanbul’un bir günlük kaybı 33 milyar TL
FED’in yeni stratejisiyle tüm dünya borsalarında düşüşler yaşanırken en ağır kayıp Türkiye’de görüldü. BIST bir günde 33 milyar TL eridi.
-BIST 100 günü yüzde 6.82 değer kaybıyla noktaladı.
-Dolar 1.9315 TL’yle tarihi zirvesini gördü.
-Faizler yüzde 7.61 8 ayın en yüksek oranını gördü.
-Altın çakıldı, Eylül 2010’dan bu yana en düşük seviyesine indi.
Türkiye’de ‘Gezi Parkı’ olaylarının yatışmasının ardından rahat bir nefes alan piyasalara bu kez de FED bombası düştü. Bernanke’nin her ay yapılan 85 milyar dolarlık uzun vadeli tahvil alımlarını sene sonuna doğru yavaşlatmayı, önümüzdeki yıl da tamamen sona erdirmeyi planladığını açıklaması sert hareketlere neden oldu.
Uzmanlar, piyasadaki global likiditenin ve bol paranın biteceğine yönelik algılamaların özellikle borsalar ve altında büyük dalgalanmalar yarattığını belirtiyor.
Satışlar hızlı arttı
Güne yüzde 2.36’lık bir düşüşle başlayan BIST 100 Endeksi, sabahın ilk saatlerinde bu seviyelerde tutunmaya çalıştıysa da başarılı olamadı. Dolar ve faizdeki yükselişin yanında altındaki düşüşün hızlanması, borsadaki satışları da artırdı. Yükselen faizlerin bankaların kârlılığını düşüreceğine yönelik endişeler bankacılık hisseleri üzerinde etkili olurken, gün içinde bu satışların tüm piyasaya yayıldığı görüldü. BIST 100 günü yüzde 6.82 kayıpla 73 bin 462 puandan tamamladı. Gün sonunda en çok kaybeden sektör endeksi de yüzde 7.54 düşüşle bankacılık endeksi oldu. BIST 100 bir günde 33 milyar TL eridi.
Faiz yüzde 7.61’e çıktı
Öte yandan piyasadaki hareketler faizleri de vurdu. Önceki gün yüzde 6.81 olan gösterge faizin tahvili yüzde 11.75 artışla yüzde 7.61’e yükseldi. Böylece faizler Ekim 2012’den bu yana en yüksek seviyesini görmüş oldu. Faizler en düşük seviyesini yüzde 4.62 ile 17 Mayıs’ta görmüştü. O tarihten sonra önce yurtdışındaki gelişmeler arkasından Gezi Parkı olayları ile yükselişe geçen faizlerdeki artış böylece yaklaşık son bir ayda yüzde 64 oranında yükselmiş oldu.
Dolar, 6 müdahaleye rağmen rekor kırdı
FED açıklamasının etkisi doların içeride 1.9340 TL ile tarihi zirvesine yükselmesine neden oldu. Açılışın ardından 1.90 TL seviyelerinde olan dolar kısa bir süre sonra önce 1.92 TL’ye, arkasından da 1.93 TL’ye tırmandı. Bu seviyede Merkez Bankası döviz satım ihaleleri ile piyasaya müdahaleye başladı ve en düşüğü 25 milyon dolar, en yükseği de 125 milyon dolar olmak üzere 6 ayrı döviz satım ihalesi açtı. Böylece Merkez Bankası toplam 350 milyon dolarlık döviz satmış oldu.
Ancak Merkez Bankası müdahaleleri ilk anda etkili olup doları 1.92 TL’nin altına çekse de gün sonuna doğru dolar tekrar hareketlendi. Müdahalelerin etkisini yitirdiği izlenirken gün sonunda yeniden 1.93 TL’ye yükseldi ve yüzde 2.4 değer kazandı. Dolar böylece tarihinde gördüğü en yüksek seviyelere de ulaşmış oldu. Dolar bir önceki zirvesini 2001 yılının sonunda 1.9195 TL ile yapmıştı.
Dünyada kayıplar yüzde 3’ü aştı
FED’in yarattığı satış dalgasından tüm dünya nasibini aldı. İspanya, Almanya ve İngiltere’de kayıplar yüzde 3’ün üzerine çıktı.
Londra FTSE–100 Endeksi yüzde 2.42, Alman DAX endeksi yüzde 2.53, Paris’te CAC 40 endeksi de yüzde 2.60 değer yitirdi. Gelişen piyasalar endeksi de yüzde 3.2 düşerek 3 Ekim 2011’den bu yana en düşük düzeye indi. Endeks bu yıl yüzde 13 değer kaybetti.
Asya borsaları, Çin’de açıklanan zayıf PMI verisi ve Bernanke’nin açıklamalarıyla dokuz ayın en düşük seviyesine geriledi. MSCI’nın Japonya hariç Asya Pasifik borsalar endeksi yüzde 2.8 düştü. Tokyo Borsası’nda düşüş yüzde 1.74, Şanghay’da yüzde 2.77, Kore Borsası’nda yüzde 2 düşüş meydana geldi.
Çıkış hızlandı
Türk Lirası, Meksika Pesosu, Brezilya Reali ve Güney Afrika Randı; ABD Doları karşısında yüzde 1’den fazla kayıp verdi. Türk Lirası dolar karşısında değer kaybederken, dolar/peso yüzde 0.54 artışla 13,3100, dolar/real yüzde 0,02 artışla 2,2070’ten, dolar/rand yüzde 0,41 artışla 10,224’ten, dolar/ruble yüzde 0,62’lik artışla 32,669’dan işlem görüyor.
- ABD (Dow) 1.36
- ABD (Nasdaq) 1.55
- Fransa (CAC 40) 3.66
- İngiltere (FTSE) 2.98
- Çin (Hang Seng) 2.88
- Almanya (Dax) 3.28
- Japonya (Nikkei) 1.74
- İspanya (Bovespa) 3.41
- İtalyan 3.09
Altın fiyatları Eylül 2010’a indi
Piyasalarda bol paranın biteceği endişesi ile dün sabah saatlerinde ilk tepkiyi altın verirken, gün boyu düşüş ağırlıklı seyir devam etti. Altının ons fiyatı bir ara yüzde 6.2’ye yakın bir kayıpla 1286 dolara kadar indi ve Eylül 2010’dan bu yana en düşük seviyesini gördü. Altının gördüğü en düşük seviye itibariyle yıllık kaybı da yüzde 23’e ulaştı.
