Eylül enflasyonu beklentiyi doğruladı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Eylül ayı Tüketici Fiyatları Endeksi ve Üretici Fiyatları Endeksini açıkladı. Buna göre 2011 yılı Eylül ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi'nde (TÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0.75 oranında artış gerçekleşti. Merkez Bankası'nın Eylül ayı 2. Dönem beklenti anketinde Eylül ayı enflasyon beklentilerinin ağırlıklı ortalaması bir önceki döneme göre 0.06 puan artarak yüzde 0.90'a çıkmıştı. Yüzde 0.75 artışla Eylül ayı enflasyonu beklenti anketinde yer alan tahminlerin altında gerçekleşti. TÜFE'nin aylık bazda gelişimi incelendiğinde şöyle bir tablo ortaya çıktı:  

TÜFE 2011 yılı Ocak ayında yüzde 0.41, Şubat ayında yüzde 0.73, Mart ayında yüzde 0.42 artış gösteren enflasyon, Nisan ayında yüzde 0.87, Mayıs ayında yüzde 2.42 oranında artmıştı. Haziran'da ise yüzde 1.43 oranında gerilemişti. Temmuz ayında da yüzde 0.43 gerileyen enflasyon, Ağustos ayında yüzde 0.73 oranında artış göstermişti. TÜFE, Eylül'de de artış eğilimini sürdürdü. 

2011 yılı Eylül ayında TÜFE geçen yılın Aralık ayına göre yüzde 4.53, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6.15 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 6 artış gerçekleşti.
 

Yıllık TÜFE 0.50 puan geriledi 
 

TÜFE, yıllık bazda bir önceki aya göre 0.50 puanlık azalışla yüzde 6.65'ten yüzde 6.15'e geriledi. Yıllık TÜFE değişimleri incelendiğinde, 2011 Mart'ta yıllık bazda yüzde 3.99 oranıyla son 41 yılın en düşük seviyesine gerileyen, Mayıs ayında yüzde 7.17'yle son 5 ayın zirvesine yükselen TÜFE, Haziran ayında 0.93 puan azalışla yüzde 6.24 düzeyine gerilemişti. Temmuz'da 0.07 puan artışla yüzde 6.31'e, Ağustos'ta 0.34 puan artışla yüzde 6.65'e yükselmişti. Eylül ayında ise yıllık enflasyon Merkez Bankası'nın öngörüleri çerçevesinde geriledi. Merkez Bankası Para Politikası Kurulu toplantı özetinde enflasyonun Eylül ayında işlenmemiş gıda fiyatlarından kaynaklanan baz etkisiyle düşeceği, ancak döviz kurunun gecikmeli etkilerine bağlı olarak 2011 yılsonunda hedefin belirgin olarak üzerinde kalabileceğine dikkat çekilmişti.


Eylül ayında ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış yüzde 2.78 ile çeşitli mal ve hizmetler grubunda yaşandı. Eylül ayında endekste yer alan gruplardan ulaştırmada yüzde 1.92, eğitimde yüzde 1.79, lokanta ve otellerde yüzde 1.10, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 0.99, ev eşyasında yüzde 0.92, konutta yüzde 0.63, eğlence ve kültürde yüzde 0.43, haberleşmede yüzde 0.18, alkollü içecekler ve tütünde yüzde 0.11, sağlıkta yüzde 0.03 artış yaşanırken, giyim ve ayakkabıda yüzde 3.24 düşüş gerçekleşti.

Geçen yılın aynı ayına göre TÜFE'de en yüksek artış yüzde 20.19 ile çeşitli mal ve hizmetler grubunda gerçekleşti. Ulaştırma yüzde 14.10, ev eşyası yüzde 8.61, lokanta ve oteller yüzde 8.36, giyim ve ayakkabı yüzde 6.29, eğitim yüzde 6.24 ile artışın en yüksek olduğu diğer harcama grupları oldu. 
 

Enflasyon Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan’ı vurdu

NUTS2 düzeyinde 26 bölge içinde TÜFE'nin aylık bazda en yüksek artış gösterdiği bölge yüzde 1.46 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) (yüzde 1,46) oldu. Aralık ayına göre en yüksek artış yüzde 6.73 ile TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) bölgesinde, geçen yılın aynı ayına göre en yüksek artış yüzde 8.49 ile TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış yüzde 7.65 ile TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) bölgesinde gerçekleşti. 
 

TÜFE’de 288 maddenin fiyatı arttı

2011 yılı Eylül ayında endekste kapsanan 445 maddeden; 80 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 288 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 77 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti.


Özel kapsamlı TÜFE göstergelerine bakıldığında Eylül ayında bir önceki aya göre mevsimlik ürünler hariç özel kapsamlı TÜFE'de yüzde 1.29 artış yaşandı. İşlenmemiş gıda ürünleri hariç enflasyon yüzde 0.78 oranında, enerji hariç enflasyonda yüzde 0.75 oranında artış görüldü. İşlenmemiş gıda ve enerji hariç göstergelerde yüzde 0.79 artış olurken, enerji, alkol ve tütün hariç göstergelerde yüzde 0.81 artış yaşandı. Bu son grup ile birlikte fiyatın yönlendirilen ve dolaylı vergiler hariç tutulduğunda Eylül'de yüzde 0.85 artış gösteren fiyatlar, bunlara işlenmemiş gıda eklendiğinde yüzde 0.89 oranında artış görüldü. İşlenmemiş gıda, enerji, alkollü içki, tütün ve altın hariç grupta artış yüzde 0.75 oranında gerçekleşirken, enerji, gıda, alkol, tütün ve altın hariç göstergelerde artış yüzde 0.58 oldu. İşlenmemiş gıda, enerji, alkollü içki, tütün ve altın hariç özel kapsamlı TÜFE göstergelerinde yıllık artış yüzde 7.42'ye, enerji, gıda, alkol, tütün ve altın hariç göstergelerde yıllık artış yüzde 6.96'ya yükseldi.


2011 yılı Eylül ayında 2003 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Endeksi'nde (ÜFE) bir önceki aya göre yüzde 1.55 oranında arttı. Eylül ayında ÜFE'deki aylık artış, Ağustos ayı (yüzde 1.76) enflasyonunun altında kalsa da, yüzde 1.09 ile 1.26 arasındaki piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti. 9 aylık ÜFE yüzde 9.72 artış gösterirken, geçen yılın aynı ayına göre ÜFE yüzde 12.15 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 10.03 artış gösterdi. Yıllık ÜFE ise beklentilerin oldukça üzerinde gerçekleşti. Haziran'dan bu yana çift haneli rakamlarda gerçekleşen yıllık ÜFE, yüzde 12.15 seviyesiyle son 34 ayın en yüksek düzeyine ulaştı. Yıllık ÜFE en son 2008 yılı Kasım ayında yüzde 12.25 düzeyinde gerçekleşmişti.


Aylık değişim tarım sektöründe yüzde 0.80, sanayi sektöründe yüzde 1.69 olarak gerçekleşti. Tarım sektörü endeksinde, geçen yılın Aralık ayına göre yüzde 2.26, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2 düşüş ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 9.14 artış yaşandı. Sanayi sektörü endeksinde ise geçen yılın Aralık ayına göre yüzde 12.26, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 15.23 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 10.19 artış gerçekleşti. 
 

ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörleri bazında değerlendirildiğinde en yüksek aylık artış yüzde 4.27 ile büro makineleri imalatı alt sektöründe gerçekleşti. Sanayinin üç sektöründen, elektrik, gaz ve su sektöründe yüzde 2.90, imalat sanayi sektöründe yüzde 1.57, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe yüzde 1.42 artış gerçekleşti. Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, yüzde 4.27 ile büro makineleri imalatı, yüzde 3.68 ile iletişim teçhizatı imalatı, yüzde 3.19 ile elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı, yüzde 2.89 ile taşocakçılığı ve diğer madencilik ürünleri, yüzde 2.55 ile ağaç ve mantar ürünleri imalatı, yüzde 2.37 ile gıda ürünleri ve içecek imalatı, yüzde 2.37 ile motorlu kara taşıtları imalatı, yüzde 2.08 ile ana metal sanayi, yüzde 1.97 ile kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri, yüzde 1.83 ile mobilya imalatı, yüzde 1.62 ile ham petrol ve doğalgaz çıkarımı alt sektörleri oldu. Buna karşılık metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı yüzde 0.05, kimyasal ürünlerin imalatı yüzde 0.13, maden kömürü ve linyit yüzde 0.31 bir ay önceye göre endekslerin en az arttığı veya en fazla gerilediği alt sektörler oldu.


'Beklentiler doğrulandı'


Ata Yatırım Başekonomisti Nurhan Toğuç, enflasyon rakamlarının beklentiler çerçevesinde geldiğini, ancak yılın bundan sonraki aylarında bir miktar yükseliş beklediklerini bildirdi.

Toğuç, enflasyon rakamlarına ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, ''Beklentilerin çerçevesinde geldi. Eylül ayı olması itibariyle biliyorsunuz yeni sezon kıyafetler, okulların açılması, enflasyonu etkilemediğini görüyoruz. TÜFE'yi etkilemediğini görüyoruz. Ama bundan sonraki aylarda, yıl sonuna kadar olan aylarda bir miktar yükseliş görmeyi bekliyoruz'' dedi.

Elektrik fiyatlarındaki artış, doğalgazda da olası bir artış nedeniyle enflasyonun bir miktar daha yükselebileceğini dile getiren Toğuç, ''Bizim yıl sonu hedefimiz yüzde 7'dir. Ancak ilk defa çekirdek enflasyonu TÜFE'den yüksek görüyoruz. O da kur hareketlerine bağlı olarak artan enerji ve gıda fiyatlarının hassas olması, onların da etkisi olabilir. ÜFE'deki kur hareketlerinden kaynaklanan yüksek rakam, bundan sonraki süreçte daha güçlü olmaya devam ederse TÜFE'ye de yansıyabilir'' diye konuştu.

Toğuç, yıl sonu enflasyon hedeflerini değiştirmediklerini bildirdi.


Zam şampiyonu yumurta


Tüketici fiyatlarında Eylül ayının zam şampiyonu yumurta, üretici fiyatlarında fındık oldu. Eylül ayında tüketici fiyatlarında en yüksek artış yüzde 16.22 ile yumurtada, üretici fiyatlarında ise yüzde 15.29'la fındıkta yaşandı. Eylül'de fiyatı en çok düşen ürün tüketici fiyatlarında yüzde 22.76 ile karpuz, üretici fiyatlarında ise yüzde 23.69 ile istavrit (karagöz) oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre, Eylül ayında en yüksek fiyat artışı TÜFE'de yüzde 16.22 ile yumurtada tespit edildi. Bunu yüzde 10.78 ile baharat, yüzde 9.44 ile şehirlerarası tren ücreti, yüzde 8.93 ile fındık içi, yüzde 7.66 ile özel üniversite ücreti, yüzde 7.60 ile leblebi, yüzde 7.48 ile süt, yüzde 7.27 ile mücevher izledi. Eylül'de nohut yüzde 6.98, okul giysileri yüzde 6.81, kaşar peyniri yüzde 5.84, yoğurt yüzde 5.56 artış gösterdi.

TÜFE kapsamında Eylül'de en fazla fiyat düşüşü yüzde 22.76 ile karpuzda yaşandı. Bunu, yüzde 21.22 ile taze fasulye, yüzde 16.56 ile elma, yüzde 14.93 ile yurtiçi bir hafta ve daha fazla süreli turlar, yüzde 6.10 ile domates takip etti.



ÜFE'de en fazla fiyat düşüşü İstavrit'te



ÜFE kapsamında Eylül ayında bir önceki aya göre en çok fiyat artışı yüzde 15.29 ile fındıkta yaşandı. Bunu yüzde 14.87 ile dolmalık biber, yüzde 12.45 ile glikoz ve glikoz şurubu, yüzde 9.66 vişne suyu, yüzde 5.34 ile kamyon ve otobüs lastikleri, yüzde 5.05 ile büyükbaş hayvan yemi takip etti.

Aynı ayda ÜFE kapsamında en fazla fiyat düşüşü ise bir önceki aya göre yüzde 23.69 ile istavritte yaşandı. Eylül'de en fazla fiyat düşüşü yaşayan ürünler arasında yüzde 16.78 ile kavun, yüzde 14.64 ile domates salçası, yüzde 11.91 ile taze fasulye, yüzde 8.65 ile yaş üzüm yer aldı.(