İngiltere Başbakanı Theresa May, eski Rus casus Sergey Skripal ve kızı Yulia'ya yönelik saldırıda kullanılan zehirli kimyasal maddenin Noviçok olarak bilinen sinir gazı olduğunu söyledi.
Sergey ve Yulia Skripal'in 4 Mart'ta Salisbury'deki saldırı sonrası durumları hala kritik. Saldırıda kullanılan kimyasal madde, Porton Down'daki savunma ve bilim laboratuvarında uzmanlar tarafından incelendi.
'Askeri seviyede' kullanılan bu sinir gazıyla ilgili bilinenler:
Noviçok Rusça'da 'yeni gelen' ya da 'acemi' demek. Bu ifade, 1970ler ve 1980lerde Sovyetler Birliği tarafından geliştirilen ileri seviyedeki sinir gazı grubu için kullanılıyor.
'Foliant' adlı Sovyet programı tarafından geliştirilen bu gazlar 'dördüncü jenerasyon kimyasal silahlar' olarak biliniyor.
ABD'den savunma yetkilileri 1999'da Özbekistan'a gidip Sovyetler Birliği'nin en büyük kimyasal silah deneme tesislerinden birinin boşaltılması ve zararlı maddelerden arındırılmasına yardım etmişti.
Sovyetlerden ayrılan eski bir üst düzey yetkiliye göre tesis, küçük oranlarda Noviçok gazının üretimi için kullanılıyordu. Bu sinir gazları uluslararası müfettişlerin faaliyetlerinde denetime takılmamak için tasarlanmıştı.
Noviçok kimyasalların bir grubu olan A-230'un VX sinir gazından 5-8 kat daha fazla zehirli olduğu söyleniyor.
Reading Üniversitesi ilaç bilimi uzmanı Prof Gary Stephens, "Bu, sarin veya VX sinir gazlarından daha tehlikeli ve daha gelişmiş. Tespit edilmesi daha zor" diyor.
A-230 gazının farklı çeşitleri üretildi. Bir türünün Rus ordusu tarafından kimyasal silah olarak kullanımına onay verdiği bildiriliyor.
Noviçok'un bazı türlerinin sıvı, bazı türlerinin ise katı halde olduğu düşünülüyor.
Bu sinir gazı ayrıca çok ince toz olarak da dağıtılabiliyor.
Bazı gazlar, daha az zehirli kimyasal içeriklere sahip ayrı ayrı iki farklı yerde depolanıp 'ikili silah' olarak kullanılıyor. Bu iki madde ancak karıştırıldıklarında aktif zehirli madde üretimi için tepkimeye giriyor.
Bu iki madde yalnızca birleştiklerinde tam zehir üretebildikleri için, taşınmaları da daha kolay oluyor.
Profesör Stephens bu maddeleri şöyle açıklıyor:
"Bu gazların geliştirilmesinin ana nedenlerinden biri, bileşenlerinin yasaklı maddeler listesinde olmaması. Yani, sinir gazını oluşturmak için karıştırılan kimyasalların, kuryenin sağlığını tehlikeye atmadan taşınması çok daha kolay oluyor."
Noviçok'u solunum yoluyla içine çeken veya Noviçok'la cildi temas eden biri etkisini hızla, hemen hisseder.
Belirtileri, 30 saniye ile 2 dakika arası kısa bir sürede görülür.
Ama toz halindeki sinir gazının etkisini göstermesi biraz daha uzun sürer. Sistematik belirtileri maddeye maruz kalındıktan ancak 18 saat sonra görülebilir.
Noviçok'ın belirtilerinin diğer sinir gazlarıyla benzer olduğu düşünülüyor.
Bu, sinirlerden kaslara iletilen uyarıların engellenmesi anlamına geliyor. Bu da bazı bedensel işlevlerin çökmesi demek.
Belirtiler arasında gözlerin beyazlaşması, göz bebeklerinin küçülmesi, nöbet geçirmek, salyaların artması ve en ağır durumlarda komaya girme, solunum yolunun tıkanması ve ölüm var.
Bu sinir gazları öncelikle kalbin yavaşlamasına, solunum yollarının daralmasına ve nefesin kesilmesiyle ölüme neden oluyor.
Noviçok'un bazı çeşitleri, standart sinir gazlarının antidotlarına karşı direnç için özellikle geliştirilmiş.
Bu maddeye maruz kalanların kıyafetleri çıkarılmalı ve ciltleri sabun ve suyla yıkanmalı. Gözleri suyla durulanmalı ve oksijen verilmeli.
