Uluslararası Para Fonu'na (IMF) göre, Covid-19 salgınından en çok etkilenen ülkeler ayın zamanda kamu borcu en çok artan ülkeler arasında yer alıyor. Türkiye de 2020 yıl ortası itibarıyla Estonya'dan sonra bir yıl içinde kamu borç stoku en çok artan OECD ülkesi konumunda. Peki, bu borç pandemi harcamaları nedeniyle mi arttı? Eski Merkez Bankası baş ekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara bu olağanüstü artışın kur artışı ve dövizli borçlanmadan kaynaklandığını belirtirken, “Kamu kaynakları gerçek ihtiyaç sahiplerine değil döviz varlık tutanlara aktarıldı” yorumunu yaptı.
Türkiye'de 10 yıl boyunca yatay seyreden genel yönetim borç stoku beş yıl içinde üç katına çıktı. 2020'de ise kamu borcunun milli gelire oranı 10 puan birden yükseldi. Kamu borç stokunun gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranı yüzde 42.6'ya ulaşırken, bu seviye son olarak 2009 yılında görülmüştü. Sözcü’den Mehtap Özcan Ertürk imzalı habere göre, geçen yıl nominal olarak toplam merkezi yönetim borcunun 485 milyar lira arttığına dikkat çeken ekonomist Kara, “Milli gelire oranla kabaca 10 puanlık artışa tekabül ediyor. Maalesef bu borç pandemide ihtiyaç sahiplerine destek verdiğimiz için artmadı. 4 puanı kur etkisinden 3 puanı da yabancı para cinsi ilave borçlanmadan kaynaklandı. Yani bu on puanın yedisi döviz kurundaki artıştan geldi diyebiliriz” diye konuştu.
“Bu borcu pandemiye destekten çok hesapsız bir portföy yönetim stratejisi nedeniyle artırdık”
“Bu borcu pandemiye destekten çok hesapsız bir portföy yönetim stratejisi nedeniyle artırdık” diyen Kara, kamunun şu anda hem yüksek faiz hem de yüksek kur farkı ödediğini söyledi. Kara, toplam borcun neredeyse üçte ikisinin kura duyarlı hale geldiğine işaret ederek şöyle devam etti:
“Toplam borcun neredeyse üçte ikisi kura duyarlı”
“Bu nedenle döviz kurundaki artışlar artık kamu borç yükünü hızlı bir şekilde sıçratıyor. Diğer ülkeler kamu kaynaklarını pandemide halkına bolca destek vermek için kullanırken, biz kendi elimizle döviz borcumuzu ve kuru artırarak var olan kaynağı bir anlamda heba etmiş olduk.”
| 2018 sonlarından itibaren kamunun döviz cinsi iç borcu da artırıldı. Merkezi yönetim borç stoku Mart 2021 istatistiklerine göre, iç borç stokunun yüzde 25'ini döviz ve altın cinsinden iç borçlanma oluşturuyor. Mart itibarıyla dış borç stoku 838.8 milyar TL (100.5 milyar dolar) olan merkezi yönetimin, iç borç stokunun da 281 milyar TL'lik (33.6 milyar dolar) tutarı döviz ve altın cinsi borçlanmadan kaynaklandı. Döviz borcunun toplam borç içindeki payı ise mart itibarıyla yüzde 57 oldu. |
