T24 - Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Ermenistan Anayasa Mahkemesi'nin Türkiye ile imzalanan protokoller hakkındaki kararıyla ilgili olarak "Ermenistan, metnin üzerinde operasyona kalkıştı" dedi. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu da Ermeni muhatabına Türkiye'nin rahatsızlığını iletti.
Suudi Arabistan'da bulunan Erdoğan, İslam Konferansı Teşkilatı Genel Sekreteri Ekmeleddin İhsanoğlu ile ortak basın toplantısı düzenledi.
Erdoğan, Ermenistan'ın tavrıyla ilgili bir soru üzerine, "Ermenistan Anayasa Mahkemesi'nin verdiği kararın gerekçesinde, temel ilke olarak asla kabul edilemeyecek bir yaklaşım tarzı olduğunu" söyledi.
Erdoğan, "Biz bu metni hemen parlamentomuza gönderdik, herhangi bir kurumu aracı olarak sokmadık. Cümleler arasında operasyon da yapmadık. Aynen gönderdik ve biz orada samimiyet gösterdik" dedi.
"Şu anda Ermenistan, metnin üzerinde operasyon yapmaya kalkıştı. Bunun tabii düzeltilmesi lazım, bu düzeltilmedikten sonra süreç zedelenmiş olur" diye konuşan Erdoğan, "Kaldı ki Ermenistan-Azerbaycan arasındaki ilişkiyi bu işin dışında tutmak gibi bir lüksümüz de yok" dedi.
"Dosdoğru olacaksınız"
Erdoğan, "Türkiye'nin, Arap halkına karşı değişen olumlu tavrının, AB'ye üyelik durumunda değişip değişmeyeceği" yönündeki bir soru üzerine, "Bizim bir değişmez ilkemiz var" diyerek Kuran'dan bir ayetle karşılık verdi: "Emrolunduğu gibi dosdoğru olacaksınız."
"Biz Ortadoğu'daki tavrımızı, bir defa kendi değerlerimizden gelen insani bir tavır olarak ortaya koyduk" diyen Erdoğan, "Bu tavrımızı biz Gürcistan'da da ortaya koyduk, dünyanın bir başka yerinde olsa aynı tavrı yine koyarız. AB bunu asla değiştirmez. Biz AB'yi Hıristiyan klubü olarak değil siyasi klüp olarak görüyoruz. 50 yıldır AB kapısında bekletilen başka bir ülke olmamıştır. AB burada adil davranmamıştır" diye konuştu.
Başbakan Erdoğan, Suudi Arabistan'la vizenin kalkıp kalkmayacağı yolundaki soru üzerine, konuyla ilgili daha çok diplomat ve işadamlarını kapsayan bir gelişme olacağını söyledi.
Davutoğlu'na Erivan'dan telefon
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu da, Ermenistan Dışişleri Bakanı Edward Nalbandyan ile bir telefon görüşmesi yaparak, Ermenistan Anayasa Mahkemesi'nin protokoller hakkında yayımladığı ayrıntılı karar hakkındaki rahatsızlığını iletti, Ermenistan hükümetinden duruma açıklık getirmesini ve gerekli siyasi iradeyi sergilemesini beklediklerini kaydetti.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Burak Özügergin, Nalbantyan'ın Davutoğlu'nu aradığını belirtti.
Davutoğlu, muhatabına mahkeme kararının kabul edilemez bir biçimde ön koşullar ve kısıtlayıcı yorumlar içerdiğini aktardı.
Türkiye'nin gerek müzakere sürecindeki yapıcı tutumuna, gerekse imzalanan protokollerin ruhu ve lafzına bağlı kalmaya devam etmesine dikkati çeken Davutoğlu, aynı kararlılık ve iyi niyetin Ermenistan hükümetinden de beklendiğini vurguladı.
Bakan Davutoğlu, imzadan hemen sonra protokoller hakkında kamuoyunu bilgilendirme sürecini başlatarak bunların TBMM'ye sevk edildiğini hatırlatarak, Türk tarafının süreci geciktirmeye çalışmakla suçlanmasının tamamen temelsiz olduğuna, zira Ermeni tarafının parlamenter süreçte halen Türkiye'nin bir hayli gerisinde bulunduğuna işaret etti.
Protokollerin içeriğinin bir bütünlük oluşturduğunu ve unsurların bağlamından koparılmasının normalizasyon sürecinin temel amaçlarından ve felsefesinden uzaklaşmak anlamına geleceğini ve yeni bir durum oluşturacağını belirten Davutoğlu, içinde bulunulan bu aşamada Türkiye'nin Ermenistan hükümetinden duruma açıklık getirmesini ve gerekli siyasi iradeyi sergilemesini beklediğini vurguladı.
Bakanlık dün de sert çıkmıştı
Dışişleri Bakanlığı konuyla ilgili olarak dün de sert bir açıklama yayımlamış ve "Protokollerle hedeflenen temel amaç sakatlanıyor"
5. maddeyi reddettik
Türkilye ile Ermenistan arasında 10 Ekim 2009 tarihinde Zürih’te imzalanan ve iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesini içeren protokoller, Ermenistan Anayasa Mahkemesi’nin gerekçeli kararıyla tehlikeye girdi.
Ermenistan Anayasa Mahkemesi, protokolleri uygun bulduğunu açıklamasına rağmen, gerekçeli kararında, “Soykırım” ve Doğu Anadolu’yu kapsayan “Batı Ermenistan” iddialarına yer verdi. Mahkeme, protokollerde belirtilen ‘Hükümetlerarası Komisyonu’ da hiçe sayarak, “Soykırım iddialarından vazgeçilmesi halinde bunun Ermenistan Bağımsızlık Deklarasyonu’nun 11. maddesine aykırı olacağını” vurguladı. Türkiye, yazılı bir açıklamayla sert tepki gösterdiği bu kararın kabul edilemez olduğunu bildirdi.
5 soruda gerekçeli karar
Ermenistan Anayasa Mahkemesi’nin protokolleri tehlikeye düşüren gerekçeli kararının anlamı 5 soruda şöyle:
Türkiye’nin itiraz ettiği 5. maddede ne deniliyor?
Ermenistan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Ermenistan ve Türkiye Cumhuriyetleri arasında ilişkilerin geliştirilmesini hedefleyen protokolün, Ermenistan kanunlarının yapımında ve uygulanmaya konulacağı süreçte yorumlanamaz ve uygulanamaz olduğuna karar vermiştir. Mahkeme, aynı zamanda protokolün Ermenistan Cumhuriyeti Anayasası’nın ruhu ve Ermenistan Bağımsızlık Deklarasyonu’nun 11. paragrafıyla çeliştiğine karar vermiştir.
‘Anayasanın ruhu’ ile deklarasyonun 11. paragrafı ne anlama geliyor?
Mevcut Ermenistan Anayasası, Türkiye ile olan sınırları tanımıyor ve Doğu Anadolu’nun önemli bir bölümünü “Batı Ermenistan” olarak tanımlıyor. Bağımsızlık Deklarasyonu’nun 11. paragrafı da şu ifadeleri içeriyor: “Ermenistan Cumhuriyeti, Osmanlı Türkiyesi’nde ve Batı Ermenistan’da gerçekleşen 1915 soykırımının tanınması için uluslararası alanda gösterilecek çabaları desteklemektedir.”
Protokoller ne içeriyor?
Sınırlar için: İki ülke toprak bütünlüğü ve sınırların dokunulmazlığı ilkelerine saygılı olacak ve bu ilkelere saygı gösterilmesi yönünde taahhütlerde bulunacak. Mevcut sınırlar, uluslararası hukukun ilgili antlaşmalarında tarif edildiği şekliyle karşılıklı teyit edilecek.
Soykırım için: Hükümetlerarası Komisyon kurulacak. Bunun için önce alt komisyonlar çalışacak. Alt komisyonun çalışma konularından birisi, tarihsel boyuta ilişkin iki halk arasında karşılıklı güven tesis etmek, mevcut sorunları tanımlamak olacak. Bu çerçevede tarihsel kaynak ve arşivlerin tarafsız, bilimsel incelenmesini içerecek şekilde bir diyalog uygulamaya konulacak.
Dışişleri önceki gece ne açıkladı?
Kararda, protokollerin lafzına ve ruhuna aykırı ön koşullar ve kısıtlayıcı hükümlerin zikredildiği tespit edilmiştir. Bu karar, söz konusu protokollerin müzakere gerekçesini ve protokollerle hedeflenen temel amacı sakatlamaktadır. Bu yaklaşım tarafımızdan kabul edilemez. Türkiye, uluslararası alandaki taahhütlerine olan her zamanki sadakati istikametinde söz konusu protokollerin asli hükümlerine bağlılığını muhafaza etmektedir. Aynı sadakati Ermenistan Hükümeti’nden de beklemekteyiz.
Mahkeme, Dağlık Karabağ sorununa nasıl yaklaştı?
Mahkeme Dağlık Karabağ sorununun protokollerle ilişkisi olmadığı görüşünü belirterek, “Protokoller sadece iki devlet arasında imzalanmıştır” kararına vardı. Mahkeme bu tutumuyla protokolleri üçüncü bir ülkeyle ilişkilendirmeyerek, Ankara’nın “Türkiye ile Ermenistan arasındaki sorunların çözümü, Azerbaycan-Ermenistan arasında Dağlık Karabağ meselesinin çözümü ve Dağlık Karabağ’daki Ermenistan işgalinin sona ermesiyle bağlantılı” şeklindeki görüşüne katılmadı. Mahkemenin bu görüşü, Erivan yönetimince de sürekli dile getirilen bir konu.
