Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, MAKS-2019 Uluslararası Havacılık ve Uzay Fuarı ziyaretinin ardından başbaşa bir görüşme gerçekleştirdi. 1 saat 15 dakika süren görüşmenin ardından yapılan açıklamaların gündemini Suriye'de yaşanan gelişmeler oluşturdu. Putin İdlib konusunda "Teröristler Suriye hükümet güçlerini tehdit ediyor, saldırılar düzenliyorlar. Bölgenin militanlar için bir barınak olmaması gerektiği kanaatindeyiz" derken Erdoğan İdlib'de bir insani kriz yaşanmasını önlemeyi amaçladıklarını söyledi. Toplantıda Putin, Türkiye'nin Suriye'de güvenli bölge oluşturulması için ABD ile anlaşmaya varmasına ise destek verdi. Türkiye'nin güvenlik kaygılarını anladıklarını ifade eden Putin "Güvenli bölge, Suriye'nin toprak bütünlüğü açısından olumlu bir adım" yorumunda bulundu.
İki liderin ortak basın açıklamasında yaptığı konuşmalardan öne çıkanlar şöyle:
Putin'in konuşmasından satır başları şöyle:
Ekonomi ve ticaret alanında ticaret hacmimiz artıyor. Ticarette milli paralarımızı daha geniş bir şekilde kullanılmasına yönelik hükümetlerarası anlaşma hazırlanıyor.
Türkiye'de nükleer güç santrali kuruluyor. İlk enerji bloku 2023'te yürürlüğe girecek. Türk Akım çerçevesinde ikinci hat kurulduğunda doğalgazı direkt Avrupa'ya sevk edebileceğiz.
Karşılıklı kültür ve turizm yıllarını düzenlemekteyiz.
Rusya ve Türkiye Astana formatı çerçevesinde işbirliği yapıyor. Bu format en verimli çözüm yöntemi denebilir. Erdoğan ile anayasa komitesinin kurulması ve devreye girmesine ilişkin beklentileri görüştük.
Türk partnerlerimizin İdlib bölgesindeki durumundan kaygılıyız. Teröristler Suriye hükümet güçlerinin mevzilerini tehdit ediyor, ateş açmayı sürdürüyor, Rus askeri tesislerine saldırı girişimlerinde bulunuyor. Bölgenin militanlar için bir barınak olmaması gerektiği kanaatindeyiz. İdlib gerilimi azaltma bölgesinin teröristler tarafından yeni saldırılar düzenleyecekleri bir platform olarak kullanılmaması gerektiğine inanıyoruz. Bu bağlamda Erdoğan'la İdlib'deki terör yuvalarının etkisiz hale getirilmesi ve bölgedeki ve sonrasında Suriye'deki durumun normalleşmesi için ek önlemler alınmasını kararlaştırdık.
Erdoğan'ın açıklamasından satır başları şöyle:
İnşallah turizmde yeni bir rekora koşuyoruz. Ülkemizde ağırladığımız Rus turistlerin sayısı 2,7 milyona ulaştı. Savunma sanayiinde S-400 teslimatının başlaması dahil birçok müspet adımlar atıyoruz.
Sayın başkan ile Suriye'de yaşanan gelişmeleri İdlib özelinde bütün yönleriyle ele aldık. Geçen sene Putin ile hassas adımlar atarak İdlib'de bir insanı facianın önüne geçmiştik. Ancak rejimin Mayıs'tan bu yana süren saldırıları İdlib'de süküneti bozdu. idlib'de Mayıs'tan beri 500'i aşkın masun insan hayatını kaybetti. Yüzbinlerce İdlibli evlerini yuvalarını terk etmek zorunda kaldı. Bu insanların önemli bir kısmı ülkemiz sınırlarına yönelmiş durumda. Rejimin sivillere karadan ve havadan ölüm yağdırması kabul edilemez. Rejimin kışkırtmaları bölgedeki askerlerimizin can güvenliğini tehdit eden bir hal almıştır. Gereken adımları gereken zamanda atmak zorundayız. İdlib'de sükunet için Astana ruhu çerçevesinde çalışmaya hazır olduğumuzu vurguladım. Zaten bildiğiniz gibi Eylül ayının ortalarında Türkiye'de yapacağımız üçlü zirveyle sürece devam edeceğiz.
Fırat'ın doğusundaki durumu da istişare ettik. Suriye'nin toprak bütünlüğüne olan bağlılığımızı teyit ettik. Son pürüzleri de gidererek anayasa komitesi ilanını yapmak istiyoruz. Değerli dostum ile Suriye'nin istikrarı konusunda önemli adımlar attık. Gayemiz komşumuz Suriye'nin 8 yıldır özlemini çektiği huzur ortamına bir an önce kavuşmasıdır.
Soru-cevap
Fırat'ın doğusunda güvenli bölge kurulması
Erdoğan: Güvenli bölge konusunu görüşme fırsatımız oldu. Gerek şahsım gerek Dışişleri Bakanım, Savunma Bakanımla birlikte Amerika ile de görüşüyoruz. Kendilerinin verdikleri sözleri yerine getirmelerini itiyoruz. Teröristlerin bir an önce bölgeyi terk etmelerini ve güvenli bölge sözünü yerine getirmelerini istiyoruz. Zaman zaman sınırlarda yapılan tacizler devam ediyor. Tacizler devam ederken eli kolu bağlı durmamız mümkün değildir.
Putin: Türkiye'nin mülteciler ile ilgili yükü büyük. Bir yandan evlerine dönüş için çalışıyor. Türkiye'nin hassasiyetlerini çok iyi anlıyoruz. Türkiye'nin meşru çıkarı budur. Cumhurbaşkanı açık bir şekilde tutumunu ilan etti. Türkiye'nin bir güvenlik bölgesi oluşturması, Suriye'nin toprak bütünlüğünü sağlamak açısından da önemli.
Yeni savunma anlaşmaları görüşüldü mü? Türkiye SU-35 alacak mı?
Putin: Havacılık sektörümüz iftihar ettiğimiz bir alan. Sadece askeri değil, sivil havacılık da iftihar ettiğimiz bir alan. Mi-38 helikopterlerini beğendi Sayın Cumhurbaşkanı. Sivil havacılıktan, uzay keşfi alanınmdan da bahsedildi bu görüşmede. Su-35 konusunda ortak çalışma yürütülebilir. Su-57 üzerine de işbirliği yapabiliriz. Radar karıştırıcı sistemleriyle de tanıştılar Türk partnerlerimiz. Bu konuda da görüşmeler yaptık.
Erdoğan: Fuar, bizler için de büyük önem arz etti. Savuma Sanayii Teşiklat Başkanı'mı burada bırakıyorum. O da kendi mevkidaşıyla görüşmeler yapılacak. Önemli olan S-400'deki gibi ortak üretim. S-400 konusunda şöyle dendi böyle dendi biz bunlara kulak asmadık. Biz bunu dayanışma ruhuyla aynı şekilde devam edelim istiyoruz. Ekonomik alandaki dayanışmamız da çok çok önemli.
Görüşme öncesi açıklamalar
İki lider görüşme öncesinde basın mensuplarına kısa birer açıklama yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamalarından satır başları:
Savaş uçaklarına, helikopterlere kadar bunları görme noktasında memnuniyetimi ifade etmek isterim. Tabi savaş uçaklarının gösterilerini de izleme imkanımız oldu. Gerek Su-35, gerek Su-57 bunları hep birlikte izledik. Bütün bunların yanında tabi uzayla ilgili çalışmalar çok çok daha anlamlı. Uzaya yönelik atılan atımlar Rusya'nın nereye geldiğini göstermesi bakımından önemli.
Sayın başkanla gerek ikili, gerekse heyetler arası görüşmelerde tabiki bölgesel gelişmeleri değerlendirme fırsatı da bulacağız.
Putin'in açıklamalarından satır başları:
Rusya Devlet Başkanı Putin: "Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmemizde bölgesel konular arasında hassas konular da var, bunları görüşeceğiz."
