Erdoğan gerektiğinde yayın yasağı getirebilecek

T24 - ''RTÜK Tasarısı'' olarak bilinen ''Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı'' TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Milli güvenliğin açıkça gerekli kıldığı hallerde veya kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasının kuvvetle muhtemel olduğu durumlarda Başbakan veya görevlendireceği Bakan, geçici yayın yasağı getirebilecek.

''Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanununa'' göre, Türkçe dışındaki dil ve lehçelerde de yayın yapılabilecek.

Milli güvenliğin açıkça gerekli kıldığı hallerde veya kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasının kuvvetle muhtemel olduğu durumlarda Başbakan veya görevlendireceği Bakan, geçici yayın yasağı getirebilecek.

Yayın durdurma kararına karşı Danıştayda iptal davası açılabilecek. Danıştay, bu davalara öncelikli olarak bakacak ve yürütmenin durdurulması talebini 48 saat içerisinde karara bağlayacak.

Yayın hizmetleri, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin varlık ve bağımsızlığına, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı olamayacak; ırk, dil, din, cinsiyet, sınıf, bölge ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edemeyecek veya toplumda nefret duyguları oluşturamayacak; terörü övemeyecek ve teşvik edemeyecek, terör örgütlerini güçlü veya haklı gösteremeyecek.

Yayınlar, çocuklara karşı istismar ve şiddeti özendiremeyecek; güçsüzlere ve özürlülere karşı ayrımcılık, istismar ve şiddeti teşvik edemeyecek; alkol, tütün ürünleri ve uyuşturucu gibi bağımlılık yapıcı madde kullanımı ile kumar oynamayı özendirici nitelikte olamayacak. Yayınlar, müstehcen olamayacak; cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden programlar içeremeyecek; şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olamayacak.

Reçeteye tabi olmayan ilaçlar ve tedavilerin reklamları, dürüstlük ilkesi çerçevesinde gerçeği yansıtan ve doğrulanması mümkün unsurlardan oluşacak şekilde hazırlanacak.

Sinema ve televizyon için yapılmış filmler ile haber bültenleri, planlanan yayın süreleri 30 dakikadan fazla olması halinde, her 30 dakikalık yayın süresi için bir kez olmak üzere, reklam ve tele-alışverişle kesilebilecek.

Dini tören yayını içine, hiçbir şekilde reklam ve tele-alışveriş yayını yerleştirilemeyecek.

Alkol ve tütün ürünleri için hiçbir şekilde ticari iletişime izin verilemeyecek.

Bir program tamamen veya kısmen destek görmüşse, bu husus programın başında, program içindeki reklam kuşaklarına giriş ve çıkışta ve programın sonunda uygun ibarelerle belirtilecek.

Yayın hizmetlerinde, genel veya tematik içerikli yayın yapılabilecek. Medya hizmet sağlayıcı kuruluşlar yayın lisansı başvurusu sırasında yayınlarının türünü Üst Kurula (RTÜK) yazılı olarak bildirecek. Üst Kurul tarafından bu kuruluşlara verilecek yayın lisans belgesinde yayının türü açıkça belirtilecek.

Televizyon kuruluşları, çocuk yayınlarında çizgi filmlere yer vermeleri halinde, çizgi filmlerin en az yüzde 20'si, diğer çocuk programlarının en az yüzde 40'ı Türkçe üretilmiş olacak.

Üst Kurul, toplum için büyük önem arz eden ulusal ve uluslararası olayları; ülke geneline şifresiz ve ücretsiz yayın yapan televizyon kanallarından canlı veya banttan yayınlanmasını temin etmek amacıyla önemli olaylar listesi hazırlayarak ilan edecek.

Önemli olayları yayınlayacak televizyonlar, listede yer alan olayları ülke geneline şifresiz ve ücretsiz olarak yayınlayacak.

Gerçek ve tüzel kişiler, kendileri hakkında şeref ve haysiyetlerini ihlal edici veya gerçeğe aykırı yayın yapılması halinde, yayın tarihinden itibaren 60 gün içinde, üçüncü kişilerin hukuken korunan menfaatlerine aykırı olmamak ve suç unsuru içermemek kaydıyla, düzeltme ve cevap yazısını ilgili medya kuruluşuna gönderecek. Medya kuruluşları, düzeltme ve cevap yazılarını aldıkları tarihten itibaren en geç 7 gün içinde yayınlayacaklar.

Belirtilen süre içinde yayınlanmaması halinde, kişi, düzeltme ve cevabın yayınlandığı tarihten itibaren 10 gün içinde mahkemeden cevap ve düzeltmenin yayınlanmasına karar verilmesini isteyebilecek.

Yayın lisansı; münhasıran radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmeti sunmak amacıyla kurulmuş anonim şirketlere verilecek. Aynı şirket ancak bir radyo, bir televizyon ve bir isteğe bağlı yayın hizmeti sunabilecek.

Siyasi partiler, sendikalar, meslek kuruluşları, kooperatifler, birlikler, dernekler, vakıflar, mahalli idareler ve bunlar tarafından kurulan veya bunların doğrudan veya dolaylı ortak oldukları şirketler ile sermaye piyasası kurumları ve bu aracı kurumlara doğrudan veya dolaylı ortak olan gerçek ve tüzel kişilere yayın lisansı verilemeyecek. Bu kuruluşlar, medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara doğrudan veya dolaylı ortak olamayacak.

Medya hizmet sağlayıcı kuruluşlarının hisseleri nama yazılı olacak. Herhangi bir kişi lehine intifa senedi ihdas edilemeyecek.

Bir gerçek veya tüzel kişi doğrudan veya dolaylı olarak en fazla dört karasal yayın lisansına sahip medya hizmet sağlayıcı kuruluşa ortak olabilecek. Ancak, bir gerçek veya tüzel kişinin doğrudan veya dolaylı hisse sahibi olduğu medya hizmet sağlayıcı kuruluşlarının yıllık toplam ticari iletişim geliri, sektörün toplam ticari iletişim gelirinin yüzde 30'unu geçemeyecek.


Yabancı sermaye payı yüzde 50

Bir medya kuruluşunda toplam yabancı sermaye payı ödenmiş sermayenin yüzde 50'si kadar olabilecek. Yabancı bir gerçek veya tüzel kişi, en fazla iki medya hizmet sağlayıcı kuruluşa doğrudan ortak olabilecek. Yerli veya yabancı hissedarlar hiçbir şekilde imtiyazlı hisse senedine sahip olamayacak.

Şirket devir veya birleşme işlemlerinden önce Üst Kuruldan gerekli bilgi ve belgelerle izin alınması ve devir veya birleşme işleminin gerçekleşmesinden sonra 30 gün içinde Üst Kurula bildirimi zorunlu olacak.

İlgili mevzuata uyulması ve kamu düzeni ve genel ahlaka aykırı olmamak şartıyla, her türlü ad ve bu adı tasvir eden blok grafikler logo olarak, sesli duyurular ise çağrı işareti olarak kullanılabilecek. Logo ve çağrı işaretlerinin Üst Kurul nezdinde tescili zorunlu olacak. Medya hizmet sağlayıcıları, logo ve çağrı işaretlerini Üst Kurulun izniyle değiştirebilecek.

Medya hizmet sağlayıcıları, ortak denetimle özdenetim mekanizmalarının oluşturulması, izleyici ve dinleyicilerden ulaşan şikayetlerin değerlendirilip kuruluşun yayın kuruluna sunulması ve sonuçlarının takip edilmesi amacıyla en az 10 yıllık mesleki tecrübeye sahip bir izleyici temsilcisi görevlendirecek.

Özel medya kuruluşları, yaptıkları her yayının kaydını bir yıl süreyle saklayacaklar. Kayıtları kullanmak isteyen kişi ve kuruluşlar, Üst Kurula ücretini ödeyerek bir kopya alabilecek.


RTÜK, kanal ve frekans planlaması yapacak

RTÜK, kurula tahsis edilen frekans bantları çerçevesinde, televizyon kanal ve radyo frekans planlamalarını yapacak. Frekans planlarında ulusal, bölgesel ve yerel karasal yayın ağlarının sayıları ve türleri ile sayısal yayınlar için multipleks sayıları belirlenecek.

Karasal televizyon ve karasal radyo yayınları için uygun görülen kanal ve frekanslar ile karasal sayısal yayınlar için uygun görülen sayıda multipleks kapasitesi TRT'ye tahsis edilecek. Bu kuruma tahsis edilen frekans kapasitesi ile en az 4 karasal televizyon ve 4 karasal radyo yayını yapılacak. Tahsis tarihinden itibaren 2 yıl içinde kullanılmayan veya kullanımına son verilen kanal ve frekanslar, Üst Kurul tarafından yeniden değerlendirilecek.

Kamu kurumlarının ikaz duyuru ve eğitim maksadıyla karasal radyo veya televizyon yayın yapma talebinde bulunmaları halinde, bu talepler yapılacak protokol çerçevesinde TRT'den hizmet alınarak karşılanacak. Düzenleme yürürlüğe girdiği tarihte, kanunlarında radyo ve televizyon yayın yapabileceklerine ilişkin hüküm bulanan kamu kurum ve kuruluşlarından TRT tarafından ücret alınmayacak. TRT haricindeki kamu kurumlarına kanal, frekans veya multipleks kapasitesi tahsisi yapılmayacak.


300 bin liraya kadar para cezası

Karasal radyo yayınları için frekans planları esas alınarak yapılacak sıralama ihalesi sonucuna göre, medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara radyo frekansı veya multipleks kapasitesi tahsis edilecek.

Sayısal televizyon frekans planı esas alınarak yapılacak sıralama ihalesi sonucuna göre, medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara multipleks kapasitesi tahsis edilecek. Karasal yayın lisansı alan kuruluşlar, en geç 2 yıl içinde, kendilerine tahsis edilen kanal, multipleks kapasitesi veya frekansların tümünden yayına geçmek zorunda olacak.

Karasal ortamdan yapılacak radyo ve televizyon yayın hizmeti için tahsis edilen kanal, multipleks kapasitesi ve radyo frekansları için, kamu ve özel medya hizmet sağlayıcı kuruluşlardan yıllık kullanım ücreti alınacak. Bu ücret, söz konusu yayının nüfusa bağlı kapsama alanı, türü, verici gücü, frekansın bulunduğu bant ve yayının yapıldığı yerleşim biriminin ekonomik gelişmişlik seviyesi gibi kıstaslar esas alınarak Üst Kurul tarafından belirlenecek.

Özel medya hizmet sağlayıcı kuruluşlar, Üst Kurulca kendilerine tahsis edilen televizyon kanalı, multipleks kapasitesi ile radyo frekanslarından yapacakları yayınlarını, tek bir verici tesis ve işletim şirketince kurulan ve işletilen radyo ve televizyon verici tesislerinden yapmak zorunda olacak.

Karasal yayın lisansına sahip kuruluşlarca ortak kurulan verici tesis ve işletim şirketinin uyması gereken şartlar Üst Kurulca belirlenecek. Şartları yerine getiren tek bir verici tesis ve işletim şirketine yayın iletim yetkisi verilecek. Bu verici tesis ve işletim şirketine ortak olacakların hisse oranı, yüzde 10'u geçemeyecek.

Verici tesis ve işletim şirketi, Üst Kuruldan karasal yayın lisansı almış tüm kuruluşlara, tarafsızlık ve hakkaniyet ölçülerinde, makul ve ayrımcılık içermeyecek koşullarda hizmet vermek zorunda olacak.

Kurulmasına izin verilen radyo ve televizyon verici tesisleri Üst Kurul tarafından denetlenecek. Verici tesis ve işletim şirketinin izin şartlarını ihlal etmesi ve Üst Kurulca yapılan uyarıya rağmen aykırılığın giderilmemesi durumunda şirkete 100 bin liradan 300 bin liraya kadar ceza uygulanacak.


Yayın lisansı türleri, süresi ve devir

Medya hizmet sağlayıcı kuruluşlar, kablo, uydu, karasal ve benzeri ortamlardan yayın yapabilmeleri için her bir yayın tekniği ve ortamına ilişkin, Üst Kuruldan ayrı ayrı lisans almak zorunda olacak. Lisansın hangi yayın tekniği ve ortamına ilişkin verildiği lisans belgesinde açıkça belirtilecek. Farklı yayın teknikleri ve ortamlarından aynı anda yayın yapmak isteyen kuruluşlar, her yayın tekniği ve ortamı için ayrı lisans alacak ve eş zamanlı yayın yapacaklar.

Yayın lisans süresi 10 yıl olacak. Lisans süresi sonunda boşalan karasal yayın kapasitesi, Üst Kurulca yeniden ihale edilecek.

Üst Kurulun karasal yayın lisansı verdiği bir kuruluş, bu lisans haklarını devredemeyecek. Yayın faaliyetine devam etmeme kararı alan kuruluş, lisansını üst Kurula iade edecek.


Yayınların iletimi ve yetkilendirme

Multipleks işletmecileri, radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerinin iletimi alanında sadece Üst Kuruldan karasal yayın lisansı almış kuruluşlara hizmet verebilecek.

Bu işletmeciler, Üst Kurulca durdurulmasına karar verilen yayınların iletimini durdurmak zorunda olacak. Yapılan uyarıya rağmen bu yayınları iletmeye devam eden multipleks işletmecilerinin yayın iletim yetkisi, Üst Kurul tarafından iptal edilecek. Medya hizmet sağlayıcı kuruluşlar, multipleks işletmelere ortak olabilecek.

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından elektronik haberleşme hizmetlerini sunmak üzere yetkilendirilen platform işletmecileri, medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara tarafsız olarak hizmet vermek zorunda olacak.

Üst Kurul, medya hizmet sağlayıcıların seçim dönemlerindeki yayınlarını, Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) kararları doğrultusunda denetleyecek. Medya hizmet sağlayıcılar, YSK tarafından ilan edilen seçim döneminde, yayın yasaklarının başlayacağı saate kadar siyasi parti ve aday reklamları yayınlayabilecek.

Medya hizmet sağlayıcıları, YSK tarafından ilan edilen seçim döneminde yayın yasaklarının başlayacağı saate kadar siyasi parti ve aday reklamlarını yayınlayacak.

Üst Kurul, yayın ilkelerinde belirtilen esaslara aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşun ihlale konu olan programının yayınını, 5 keze kadar durdurabilecek. Ayrıca, isteğe bağlı yayın hizmetlerinde ihlale konu programın katalogdan çıkarılmasına karar verilecek.

Cezaya yol açan fiilde sorumlulukları belirlendiği takdirde programın yapımcısı ve varsa sunucusu da yayının durdurulduğu süre zarfında hiçbir ad altında başka bir program yapamayacak ya da sunamayacak. Yaptırım kararının tebliğinden itibaren 1 yıl içinde aynı ihlalin tekrarı halinde, medya hizmet sağlayıcı kuruluşun yayınının 10 güne kadar durdurulmasına, ikinci tekrarı halinde ise yayın lisansının iptaline karar verilecek.


Adli yaptırımlar

Üst Kurul tarafından geçici olarak durdurulmasına rağmen yayın yapan yöneticiler, 1 yıldan 2 yıla kadar hapis ve 1000 günden 5 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak. Faaliyetine izinsiz devam eden yayın cihaz ve tesisleri, Üst Kurulca mühürlenerek kapatılacak.

Yayın lisansı olduğu halde lisans tipi dışında yayın yapan ve izinsiz verici tesis eden medya hizmet sağlayıcıları, Üst Kurul tarafından uyarılacak. Uyarıya rağmen yayın yapanlar hakkında da 1 yıldan 2 yıla kadar hapis ve bin günden 5 bin güne kadar para cezası verilecek.

Yayın kayıtlarını 1 yıl süreyle muhafaza etmeyen veya Üst Kurulca ya da Cumhuriyet başsavcılığınca istenmesine rağmen, süresi içerisinde ve aslına uygun olarak teslim etmeyen özel medya hizmet sağlayıcı kuruluş yöneticilerine de bin günden 5 bin güne kadar adli para cezası uygulanacak.

Gönderilen kayıtlarda tahrifat, çıkarma, silme gibi işlemler yapılması halinde, özel medya hizmet sağlayıcı kuruluşların yöneticileri, 5 bin günden 10 bin güne kadar para cezasıyla cezalandırılacak.

Üst Kurul, kendisine verilen görev ve yetkileri, kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak yerine getirecek ve kullanacak.


Televizyon frekans ihalesi 2 yıl içinde yapılacak

Yayın hizmetlerinde ticari iletişimi düzenleyen hükümler TRT hakkında da uygulanacak. Bu hükümlere uyulmaması durumunda öngörülen müeyyideler uygulanmayacak. TRT'nin bu yükümlülükleri yerine getirmemesi durumunda RTÜK tarafından uyarılacak.

Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce kablo ve uydu ortamında yayın yapmak üzere yayın lisansı almış olan kuruluşların hakları linans süresi sonuna kadar geçerli olacak. Bu kuruluşlar 6 ay içinde durumlarını yasada öngörülen hale getirecekler.

Televizyon frekans ihalesi yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2 yıl içinde yapılacak. Tasarıda, 1 yıl olarak öngörülen süre AK Parti Grup Başkanvekili Bekir Bozdağ ve arkadaşlarınca verilen önergenin kabul edilmesiyle 2 yıla çıkarıldı. Frekans ihalesinde karasal sayısal televizyon multipleks kapasitesi tahsisine hak kazanan kuruluşlardan bir bölümüne, ihaledeki sıraları ve analog kanal kapasitesi dikkate alınarak en fazla 2 yıl süreyle sayısal yayının yanı sıra analog televizyon yayını yapma imkanı tanınacak. Tahsisi takiben en geç 2 yıllık süre sonunda analog karasal televizyon yayınları ülke genelinde tümüyle sonlandırılacak ve analog karasal televizyon yayınları durdurulacak. Radyo yayınları için frekans ihalesi, analog televizyon yayınlarının kapatılmasının ardından 6 ay içinde yapılacak. TRT de kendisine tahsisler çerçevesinde ve RTÜK tarafından verilen süre içinde karasal radyo ve televizyon yayınlarını eski kullandığı kanal ve ferakanslardan tahsis edilen kanal, multipleks kapasitesi ve frekanslara taşıyacak.

Üst Kurula, 669 kadro ihdas ediliyor.