Endonezya'da cüzdanında para tomarlarıyla milyoner olmak çok kolay. Hele yabancıysanız. Daha havalimanındayken, pasaport ve gümrük kontrolünden geçtikten hemen sonra bir bankamatikte 100 euro bozdurmak bir buçuk milyon Rupi sahibi olmaya yetiyor.
Dünyanın en büyük adalar ülkesinin para birimi sıfıra doymuyor. Bir Rupi 0,0000635 euro ediyor. 63,50 euro sizi milyoner yapıyor. İran ve Vietnam'da milyon sınırını aşmak çok daha kolay. İran'da 25,80, Vietnam'da ise 37,50 euro bozduran o ülkenin milli para birimiyle milyoner olup çıkıyor. Endonezya hükümeti ve merkez bankası 'bol sıfırlı para politikasına' dur deme zamanının geldiği görüşünde 260 milyon nüfuslu ülkenin Devlet Başkanı Joko Widodo Rupi'den üç sıfırı attırmayı planlıyor. Widodo sıfırların azalmasıyla günlük hayat kolaylaşacağı gibi ülkesinin dış itibarının da artacağını söylüyor.
Banknot enflasyonu
Endonezya Ekonomi Bakanı Darmin Nasution "Bu bir prestij meselesidir. 300 dolar karşılığında kucak dolusu Rupi alan bir yabancıya sorun. Bu ne biçim ülke demez mi?", diye soruyor. Kaliteli bir lokantadaki akşam yemeği ortalama 3,5 milyon Rupi'ye çıkıyor. Bütün dünyada para istikrarının ölçülmesinde endeks yerine geçen McDonalds'ın Big Mac'ini 38 bin Rupi'ye yiyebiliyorsunuz.
Daha da zahmet vereni 100 bin Rupi'nin (6,35 Euro) üzerinde banknot bulunmaması. Düşük ücretle çalışan bile yanında tomarla banknot taşımak zorunda kalıyor. Oysa 1997 ve 1998 yıllarında Asya finans krizi sırasında dibe vuran Endonezya parası son yıllarda değerlenmeye başladı. Son on yılda birkaç kez üç sıfırın atılması planlanmış, ancak dünya ekonomindeki belirsizlikler yüzünden bundan vazgeçilmişti. Uzmanlar şimdi para reformu için zamanın uygun olduğunu söylüyorlar.
Ekonomik istikrar ülkesi
Endonezya'ya giden yabancılar
Endonezya'nın enflasyon oranı yüzde 4 dolayında. Ekonomisi yılda yüzde 5 oranında büyüyor. Ada devleti 20'ler Grubu'nun 16'ncı sırasında yer alıyor. Uzmanlar, dünyada en çok Müslüman'ın yaşadığı bu Uzakdoğu ülkesinin birkaç on yıla kadar Almanya'yı bile geride bırakabileceğini belirtiyorlar.
Endonezya Merkez Bankası Başkanı Darmin Nasution ülkesinin siyasi ve ekonomik bakımdan istikrarlı olduğunu belirtiyor ve ekliyor: "Bu girişim ekonomiye yarar sağlar. Ancak uzun sürecektir. Endonezya, halkın eğitim derecesinin önemli farklar gösterdiği büyük bir ülkedir", diyor.
Halkın arasında da birkaç sıfırdan kurtulmanın iyi olacağını söyleyenler var. Bir banka memuru paralarının beş paralık olmasından utanç duyduklarını söylüyor. Ancak para reformunun fakir kesimleri kaosa sürükleyebileceği endişesiyle sıfırların muhafaza edilmesinden yana olanlar da var.
Kimi Endonezyalı sıfır atma operasyonundan sonra fiyatlara zam yapılabileceği ve enflasyonun artabileceği görüşünde. 1959 yılındaki son para reformu huzursuzluklara yol açmış ve esnaf yeni parayı almaya yanaşmamıştı. Yeni paranın benimsenmesi ülkenin ücra köşelerinde uzun zaman almıştı.
100'den fazla ülke bu yolu seçti
Uzmanlar düzenlemeden sonra Rupi'nin değer kaybetmeyeceğinden emin görünüyorlar. Aynı zamanda halka alışması için zaman tanınmasını da tavsiye ediyorlar. Uluslararası alandaki sıfır atarken istikrarı koruma tecrübesinden yararlanmak da mümkün olacak.
Fazla sıfırları banknotlarından silen ülkelerin sayısı 100'ün üzerinde. Ancak söz konusu ülkelerin parası günümüz Endonezya'sının aksine sürekli değer kaybediyor ve yüksek enflasyon yüzünden aşınıyordu. Arjantin ve Brezilya gibi Güney Amerika ülkeleri devalüasyonu sistematik bir araç haline getirmişti.
Sıfır atma tecrübesi olan Avrupa ülkeleri de az değil. Türkiye, Romanya ve Beyaz Rusya paralarını fazla sıfırlardan arındıran son ülkeler oldu. Bolca sıfır atan ülkeler arasında Almanya'yı da saymak gerekir. Enflasyon oranının astronomik oranlara çıktığı 1923 yılında Weimar Cumhuriyeti'nin para birimi 'revize' edilmek zorunda kalınmıştı.
© Deutsche Welle Türkçe
DW, dpa/AG, BK
