Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) seçime bir yıldan az bir süre kala tekrar gündeme geldi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı konuyla ilgili çalışmaya başladıklarını ve bunun önümüzdeki yılın başına kadar tamamlanacağını açıkladı.
Senaryolar neler?
Anadolu Ajansı ve TRT'ye göre bu konuda atılabilecek adımlardan bazıları şöyle:
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanların mevcut emeklilik yaşlarının kademeli olarak düşürülmesi,
Emekli maaşlarında kesinti kabul edenlerin emeklilik tarihinin öne çekilmesi,
Erkeklerde 9 bin, kadınlarda 7 bin 200 gün prim yatıranlara emeklilik hakkı verilmesi.
EYT Derneği: Seçim malzemesi olmaktan yorulduk
BBC Türkçe'ye konuşan EYT Federasyonu Başkanı Gönül Boran, bu konunun siyasetçilerin gündemine bir kere daha yalnızca seçim yaklaşırken girdiğini hatırlattı ve "Seçim malzemesi olmaktan yorulduk" dedi.
Yine de bu sefer bu yönde bir çalışma olduğuna dair resmi bir açıklama duymanın "tünelin ucunda ışık" anlamına gelmesinden mutlu olduklarını söyleyen Boran, "Bizi seçim malzemesi haline getirmeyip inandırıcı olmak istiyorlarsa bunu bir kanunla bir günde bile çözebilirler" diye konuştu.
Boran iktidar tarafından muhatap alınmamaktan da şikayetçi.
Her gün Çalışma Bakanlığı'nı arayıp randevu talep ettiklerini, Cumhurbaşkanlığı ile görüşmek için başvurular yaptıklarını söyleyen Boran, bugüne kadar hiçbir geri dönüş olmadığını, bu yüzden Çalışma Bakanlığı bünyesinde kurulacak ekibin nasıl bir çalışma yürüteceğini bilmediklerini söylüyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, BBC Türkçe'nin bu konudaki sorularına "Şu an çalışmamız devam ettiği için bir cevap vermiyoruz" cevabını verdi.
Boran, bu konuda muhalefet partileriyle yıllardır görüşme halinde olduklarını ve sorunlarının çözümüne destek verdiklerini, AKP ile ise yalnızca il başkanlıkları seviyesinde görüşebildiklerini söyledi.
EYT'lerin Maltepe'de düzenlediği mitinge de yoğun bir katılım olmuştu
AKP Grup Başkanvekili Elitaş: Partimizin çalışması yok, bakanlığı bekleyeceğiz
BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan AKP Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, partisinin bu konuda herhangi bir çalışması olmadığını, bu konuda Çalışma Bakanlığı'ndan gelecek çalışmaya bakacaklarını söyledi.
Ellerinde teknik veriler olmadığını belirten Elitaş, "Bu teknik bir mesele. Çalışmalarını yapsınlar, bakacağız" dedi.
Mustafa Elitaş
MHP'nin tutumu
EYT konusunda kilit konumdaki parti ise MHP.
Son genel seçimde bunu seçim beyannamesine koyan MHP'nin muhalefete destek vermesi durumunda TBMM'den bu konuda bir yasa geçebilir.
Buna benzer bir durum seçimin hemen ardından yaşanmış, İYİ Parti'nin hazırladığı EYT hakkındaki araştırma önergesinin görüşülmesine CHP ve HDP ile destek vermiş ve bu TBMM'de kabul edilmişti.
MHP lideri Devlet Bahçeli'nin Cumhur İttifakı'nın yerel seçimde sürmeyeceğine dair açıklamalar yaptığı dönemde yaşanan bu gelişmenin ardından milletvekillerini taslağı desteklemeye yönlendiren MHP Grup Başkanvekili Erhan Usta, Bahçeli tarafından görevden alındı.
Bu gelişmenin ardından araştırma önergesi TBMM Genel Kurulu'na geldiğinde AKP ve MHP'nin oylarıyla reddedildi.
Konuyla ilgili bir açıklama yapan MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay da MHP'nin emeklilikte yaşa takılanların sorunlarını çözmede kararlı olduğunu ancak bunun için iktidarla uzlaşma ve mutabakat aradıklarını söylemişti.
Boran: MHP 'Bizi iktidar yapın çözelim' dedi
Son dönemde MHP ile bu konuyu görüşüp görüşmediklerini sorduğumuz Boran, MHP'den "Sözümüzün arkasındayız" yanıtı aldıklarını aktardı:
"Federasyona bağlı dernek başkanım makamında bir MHP Genel Başkan Yardımcısı ile görüştü. 'Niye çözmüyorsunuz?' dedik, aldığımız cevap 'Siz bizi iktidar yapacaksınız ki, biz sizin hakkınızı verelim' oldu.
"Bu saatten sonra hiç inandırıcı gelmiyor.
"MHP'nin bu sorunu çözeceğiz dediği süreç böyle olmamalıydı. Samimilerse Cumhur İttifakı olarak bugün yapmalılar."
Erdoğan neden tavır değiştirdi?
Cumhurbaşkanı Erdoğan daha önce EYT'lerin taleplerine net bir şekilde karşı çıkıyordu.
Erdoğan 2019 yerel seçimleri öncesinde yaptığı bir konuşmada, "seçimleri kaybetmelerine yol açsa bile" EYT yasası çıkmayacağını söylemişti:
"Niçin erken emeklilik? Ne zaman emekli olması gerekiyorsa o zaman emekli olsun ve parasını en güzel şekliyle alsın.
"Tutturmuşlar erken yaşta emeklilik, İskandinav ülkeleri bu sistem yüzünden battı.
"Bizim ülkenin başına da bu erken emekliliği dolayanlar maalesef bunun bedelini ödeyecekler ve ödediler.
"Milletimin zararına olan bir şeye seçim kaybetsek de yokum."
EYT nedir?
Emeklilikte yaşa takılanlar, sigortalı çalışırken 8 Eylül 1999'daki bir yasal değişiklikten sonra emekli olma koşulları büyük oranda değişen kişilere deniyor.
O dönem yaşananları Kocaeli Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Öğretim Üyesi Aziz Çelik şöyle anlatıyor:
"EYT sorunu 1999'da DSP, ANAP ve MHP koalisyon hükümeti tarafından kabul edilen ve emeklilik yaşını yükselten 4447 sayılı kanun ile yaratıldı. 8 Eylül 1999 gününe kadar işçiler emeklilik için iki şartı yerine getirmesi gerekiyordu: Kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 günlük prim ödeme gün sayısı.
"Yapılan değişiklikle emeklilik yaşı kadınlarda 58'e, erkeklerde 60'a, prim gün sayısı ise 7000 güne yükseltildi. 8 Eylül 1999 gününden önce işe girenler için kadınlarda 40 ile 58 erkeklerde ise 44 ile 60 yaş arasında değişen kademeli geçiş süresi getirildi."
Aziz Çelik, bu yasanın dönemin muhalefet partileri olan Refah Partisi ve Doğru Yol Partisi tarafından Anayasa Mahkemesi'ne götürüldüğünü ve iptal kararından sonra kademeli bir emeklilik yaşı düzenlemesine geçildiğini aktarıyor.
Bu yeni düzenlemede 20 yıldır sigortası yatanlar değişiklikten etkilenmese de iki yıl önce sigortalı olmuş kişilerin durumları kökten değişti.
Çelik'e göre o dönemde bu düzenlemeye karşı çıkan sendikalar, bugün de yaşa takılanların sorunlarının çözülmesini istiyor.
Dünyada örnekleri var mı?
Aziz Çelik, başka ülkelerde de mevcut çalışanları etkileyen değişiklik yapıldığını söylüyor ve ekliyor:
"Ancak Türkiye'de yapılan değişiklik o tarihte çalışanların emekli olmalarını 15-18 yıla kadar uzattı. Öte yandan dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ülkelerin çalışma ilişkileri rejimini bir bütün olarak ele almaktır. Sadece emeklilik yaşına dayalı bir karşılaştırma yanıltıcı olacaktır. Beklenen ömür, yaşlıların iş güvencesi ve çalışma koşulları, sendikalaşma ve toplu pazarlık kapsamı da dikkate alınmalıdır."
