Şükrü Kızılot
(Hürriyet - 15 Hürriyet 2012)
Gayrimenkullerle ilgili vergiler yaşantımızın adeta bir parçası
Türkiye’de 23 milyon “Emlak Vergisi mükellefi” var. Buna göre, neredeyse her ailenin, bir ya da bir kaç gayrimenkulleri nedeniyle Emlak Vergisi ile ilişkisi var.
Olay Emlak Vergisi ile bitmiyor.
Gayrimenkulün kiralanmasından elde edilen “gayrimenkul sermaye iradı” nedeniyle vergi mükellefi olanların sayısında “olağanüstü artış” var. Örneğin gelir vergisi ve KDV mükellefi, 10 yıl öncesine kıyasla azalırken, kira geliri beyan edenlerin sayısı yaklaşık yüzde 300 arttı.
Ev ya da başka gayrimenkulün satışından elde edilen “değer artışı kazancı” nedeniyle ödenecek olan “Gelir Vergisi”, ölüm veya bağış nedeniyle ödenen “Veraset ve İntikal Vergisi”, gayrimenkul alımında ödenen KDV, alım-satımda ödenen “Tapu harçları”, önem arz ediyor. Ayrıca, şirketlerin gayrimenkul alımı-satımı nedeniyle ortaya çıkan vergiler, “kooperatif” yoluyla edinilen konutlar, üyeliğin devri, inşaatın tamamlanması, kura çekimi, konutların üyelere dağıtımı ve tapu işlemleri, şirketlerin edindiği “gayrimenkuller”,bunların kiralanması ve satışındaki vergiler ve “vergi avantajları” yönüyle olaya baktığımızda, gayrimenkullerle ilgili konular neredeyse herkesi ilgilendiriyor.
Beş gün devam edecek olan bu dizide yukarıdaki konular, değişik yönleriyle açıklanacak, özellikli durumlara yer verilecek. Daha sonra da sorularınız yanıtlanacak.
Sıfır oranlı emlak vergisi için ‘evde bizzat oturma’ şartı var mı?
İndirimli emlak vergisi uygulamasından yararlanabilmek için konutta “bizzat oturma” koşulu aranmıyor.
Bu nedenle, sahip olduğu tek konutu kiraya verip, başka bir konutta kira ile oturanlar da diğer koşulları taşımaları halinde, emlak vergisi ödemezler.
Konuyla ilgili olarak, Maliye Bakanlığı tebliğ ile;
“İndirimli vergi oranının uygulanması için konutta “bizzat oturma” koşulu aranmamaktadır. Bu nedenle, sahip oldukları tek konutu kiraya verip, kirada oturanlar da şartları taşımaları kaydıyla, indirimli vergi oranından yararlanabilirler” şeklinde açıklama yapmıştır (Bkz. 31 Aralık 2003 tarih ve 25333 sayılı üçüncü mükerrer baskı Resmi Gazete’de yayınlanan 38 Seri No.lu Emlak Vergisi Genel Tebliği).
Uygulamada bazı belediyelerin, evini kiraya verip kendisi kirada oturan emekli, ev hanımı ve işsizleri “sıfır oranlı” emlak vergisinden yararlandırmadıklarına rastlanabiliyor. Bu durumda olanların ilgili belediyeye, yukarıdaki tebliği de belirtmek suretiyle, “düzeltme” başvurusu yapmalarında yarar var.
Emekliye, ev hanımına, işsize ve engelliye ‘sıfır emlak vergisi’ avantajı var
Sıfır oranlı emlak vergisi avantajı, 10 milyon civarında emekli, ev hanımı, işsiz ve engelli vatandaşlarımızı yakından ilgilendiriyor.
Çok kişinin farkında olmadığı bu avantajdan yararlanabilmek için bazı koşullar aranıyor.
Kimler yararlanabiliyor?
1- Geliri sadece kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından, örneğin SSK (4/a), Bağ-Kur (4/b) ve TC Emekli Sandığı’ndan (4/c) aldıkları emekli aylığından ibaret olanlar ile bunların dul ve yetimleri,
2- Hiç bir geliri olmayan ev hanımları ve işsizler,
3- Gaziler,
4- Engelliler,
5- Şehitlerin dul ve yetimleri,
“indirimli (sıfır oranlı) emlak vergisi” uygulamasından yararlanabiliyorlar.
200 m2 ve tek konut koşulu
İndirimli yani “sıfır oranlı” emlak (bina) vergisi avantajından, Türkiye sınırları içinde;
1. Brüt alanı 200 m2’yi aşmayan,
2. Tek konuta sahip olanlar (intifa hakkına sahip olunması dahil),
yararlanabiliyorlar.
Bildirimde bulunmak gerekiyor
Konutu nedeniyle, “sıfır oranlı emlak vergisi” avantajından yararlanmak isteyenlerden;
- Hiçbir geliri olmayanların, “Hiçbir Geliri Olmadığını Belgeleyenlerin Tek Meskenine Ait Form” ile “Hiçbir Geliri Olmayanların Tek Meskenlerine Ait Taahhüt Belgesi”ni,
- Emekliler ile bunların dul ve yetimlerinin “Tek Meskeni Olan Emeklilere, Dul ve Yetimlere Ait Form”u,
- Gaziler ile şehitlerin dul ve yetimlerinin “Tek Meskeni Olan Şehitlerin Dul ve Yetimlerine ve Gazilere Ait Form”u,
- Özürlülerin ise “Tek Meskeni Olan Özürlülere Ait İndirimli Bina Vergisi Formu” ile “Sağlık Kurulu Raporu”nu ilgili belediyeye vermeleri gerekmektedir.
Bildirim formları belediyelerden “ücretsiz” olarak temin edilebileceği gibi www.gib.gov.tr adresinden de indirilebilir.
Söz konusu taahhüt belgesi veya formları daha önceki yıllarda vermiş olup, durumlarında değişiklik olmayanların, izleyen yıllarda tekrar taahhütname veya form vermeleri gerekmiyor.
Faiz ve repo 23 bin TL'yi geçerse vergi var
Emekliler, ev hanımları ve işsizlerin 2011 yılında 23 bin TL’yi aşan menkul sermaye iradı (mevduat faizi, repo, döviz tevdiat hesabı faizi, fon payı geliri vb.) geliri varsa, 2012 yılında sıfır oranlı emlak vergisinden yararlanamazlar. Altındaysa yararlanırlar (Bkz. 45 No.lu Emlak Vergisi Tebliği).
Bu tutar 2013 yılı için 25 bin TL olarak uygulanacak.
2012’de emekli olana "sıfır vergi" 2013'de başlar
Yıl içinde emekli olanlar, emekli oldukları yılın emlak vergisini öderler.
Emekliler; gerekli koşulları taşımaları ve bildirimde bulunmaları halinde, emekli oldukları tarihi izleyen yıldan itibaren, sahip oldukları “bir konut” nedeniyle emlak vergisi ödemezler.
2012’de satılan evin emlak vergisini kim ödeyecek?
Alan kişi, 1 lira dahi emlak vergisi ödemeyecek.
2012 yılında örneğin Ocak ayında evini satan kişi, Mayıs 2012’de ve Kasım 2012’de, sattığı evin emlak vergisinin tamamını ödeyecek!
Alan kişi ise, 2013 yılından itibaren emlak vergisi ödemeye başlayacak
Emeklinin iki evi varsa biri mi muaf?
Hayır, ikisi de emlak vergisine tabi.
Bir evi olsaydı, koşulları taşımasına bağlı olarak, emlak vergisi ödemeyecekti.
Emlak vergisinde iki yarım bir tam etmiyor
Emlak Vergisi uygulamasında; emekli, işsiz, ev hanımı ve engelli açısından, iki yarım bir tam etmiyor.
ÖRNEK: Emekli Nuri Bey’in 1/2 hisse ile maliki olduğu, her biri 90 m2 iki evi vardır.
Bu durumda Nuri Bey, “sıfır oranlı” emlak vergisinden yararlanamaz ve her iki evi için de emlak vergisi öder.
Emekli olup çalışan Ekrem Bey vergi ödeyecek
Emekli olduktan sonra, ücretli ya da kendi adına bağımsız olarak çalışanlar, indirimli “sıfır oranlı” emlak vergisinden yararlanamazlar.
Bu nedenle, 140 m2’lik bir konutu olan Ekrem Bey, emekli olduktan sonra çalıştığı için emlak vergisi ödemeye devam edecek.
Ancak engellilerin durumu farklı. Engelliler, emekli olduktan sonra çalışsalar dahi birden fazla konutu olmadığında, emlak vergisi ödemezler.
Evi olan üniversite öğrencisine emlak vergisi yok
Öğrenciler de hiç bir geliri olmayanlar sınıfına dahil oldukları için 200 m2 yi aşmayan bir evleri varsa, emlak vergisi ödemezler.
ÖRNEK: Gazi Üniversitesi’nde öğrenci olan Arda’ya, babasından 130 m2 bir ev miras kalmıştır. Arda bu evde annesi ile birlikte oturmaktadır.
Arda, üniversite öğrencisi olduğu için geliri yoktur. Evi de 200 m2 ‘nin altında olduğundan, emlak vergisi ödemeyecektir.
Kocasından harçlık alan Fatma Hanım'a "geliri var" denilmeyecek
Emlak vergisi uygulaması bakımından ev hanımları, hiç bir geliri olmayanlar sınıfına dahil edilir. Brüt alanı 200 m2 ‘yi aşmayan bir evi varsa emlak vergisi ödemez.
Bu nedenle, Fatma Hanım’ın eşinin çalışması ve mutfak masrafı, evin diğer ihtiyaçları ve alış veriş yapması için ona düzenli olarak para vermesi, Fatma Hanım’ın “geliri olduğu” anlamına gelmez.
2012’de Bedriye Teyze’nin emlak vergisi yüzde kaç arttı?
Bedriye Teyze’nin İstanbul’da bir evi, Bodrum’da da yazlığı var.
Yılın sekiz ayı İstanbul’da, dört ayı da Bodrum’da kalıyor. Yazın torunları da geldiği için çok mutlu oluyor.
Bedriye Teyze bu yıl emlak vergisi yönünden biraz şanssız!
Nedenine gelince, her yıl evinin emlak vergisi değeri, “yeniden değerleme oranının yarısı kadar” artıyordu. 2012’de Bakanlar Kurulu olaya müdahale etti ve evlerinin değeri “yeniden değerleme oranının tamamı kadar” artırıldı.
Böyle olunca, ödeyeceği vergideki artış da beklentisinin üzerinde oldu.
Buna göre, Bedriye Teyze de dahil Türkiye’deki tüm gayrimenkullerin emlak vergisi hesaplamasına esas değeri “yüzde 10,26 oranında” arttı.
Özellikli bazı durumlar dışında, 2012’de ödenecek emlak vergileri de yüzde 10,26 oranında arttı.
