Lübnan'da Merkez Bankası rezervlerinin temel ihtiyaç ürünlerini sübvanse edemeyecek seviyelere ulaştığı birkaç aydan beri ilaç temininin yanı sıra elektrik ve akaryakıt krizleriyle boğuşan halk, şimdi de elektrik ve yakıt kıtlığına bağlı olarak su krizinin baş göstermesinden korkuyor.
Müslüman ve Hristiyan dinlerine mensup siyasi güçlerin bir yıldan fazla süredir hükümeti kurmaya yanaşmadığı Lübnan'da günden güne kötüleşen ekonomik kriz, vatandaşın doğrudan hayatını etkileyen su sektörünü de vurdu.
Lübnan'da bir süredir devam eden akaryakıt krizinin sebep olduğu elektrik kesintileri, şebekeye su pompalama makineleri ve damacanayla satılan içme suyunu arıtma tesislerini de olumsuz etkiledi.
Aylardan beri elektrik kesintilerinin yanı sıra eczanelerde ilaç bulmakta zorlanan Lübnanlılar, akaryakıtın yokluğunda şimdi de içme suyunun kesilmesinin endişesiyle yaşıyor.
Aslında devletin şebeke suyunun yetersiz olduğundan uzun yıllardan beri tankerlerle su ihtiyaçlarını gidermeye alışmış Lübnanlılar, halihazırdaki akaryakıt krizinden dolayı tankerler de vatandaşın su ihtiyacını karşılamaya yetmiyor.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Lübnan Direktörü Henrietta Fore, geçen hafta ülkedeki çoğunluğu çocuk 4 milyon kişinin gelecek günlerde içme suyuna ulaşım konusunda ciddi sıkıntılar yaşamasının muhtemel olduğuna dikkat çekmişti.
Ülkenin resmi haber ajansı NNA'ya konuşan Fore, "Lübnan, sular üzerinden geçen hastalıkların artışına tanık olabilir." diyerek, su krizinin yaşanmaması için ülkede enerjinin ivedilikle sağlanması çağrısı yapmıştı.
Su krizinin gıda ve sağlık güvenliğini tehdit ettiği uyarısı
Lübnan Enerji ve Su Kaynakları Bakanlığına bağlı Litani Nehri Ulusal Birimi Müdürü Sami Ulviye, ülkenin su kurumlarında tam bir çöküşe çok yaklaşıldığının altını çizerek, bunun birçok alanda tehlikeli sonuçlara yol açabileceği uyarısında bulundu.
Mevcut ekonomik krizin yanı sıra su kurumları idaresindeki kötü işleyiş ve uluslararası donörlerden gelen destekler durduğu için Lübnan'daki su kurumlarında çöküşlerin yaşandığına dikkati çeken Ulviye, ülkedeki su krizini oluşturan sorunları şöyle sıraladı:
"Lübnan'da devletin su kurumları evlere dağılan şebekeye suyu pompalayamıyor. Tankerle evlere su temin eden dağıtıcılar yakıt krizi nedeniyle artık çalışamıyor. Üçüncü sorun ve en tehlikelisi ise içme suyu kıtlığı yaşanıyor. Bu krizin, Lübnanlıların yanı sıra yüz binlerce Suriyeli mültecinin hayatını tehdit eden gıda ve sağlık güvenliği düzeyinde çok tehlikeli boyutları söz konusu."
Ulviye, ülkedeki su krizinin çözümü için şebeke suyunu pompalayacak istasyonlara ivedilikle yakıt temin edilmesi gerektiğini dile getirdi.
"Osmanlı sulama yasaları, suyun adil dağılımını sağlıyor ve su kaynaklarını da koruma altına alıyordu"
Su kaynaklarını koruma yasalarının da ülkede ihlal edildiğine vurgu yapan Ulviye, şunları söyledi:
"Keşke biz ilgili yetkililer su kaynaklarını koruma yasalarını uygulayabilseydik. Özellikle de 1912 yılında Osmanlı İmparatorluğunun çıkardığı sulama kanunu ve Lübnan bağımsızlığı öncesine kadar çıkan diğer yasalar, su sektörüne bir düzen sağlıyordu. Osmanlı dönemi ve sonrasında çıkan sulama yasaları, suyun adil şekilde dağılımını sağladığı gibi nehir ve diğer su kaynaklarını da koruma altına alıyordu."
Lübnan'ın bağımsızlığından sonra ve özellikle de 1990 yılından bu yana yönetime gelen hükümetlerin su kaynaklarını yönetmekte aciz kaldığına işaret eden Ulviye, söz konusu dönemlerde su sektörünün hep ikinci plana bırakıldığı ve su kaynaklarını koruyacak yasaları uygulamadığını savundu.
Ülkedeki su krizinin tarım sulama alanına da uzayacağı ve gıda güvenliğine yönelik bir tehdit haline geldiğine vurgu yapan Ulviye, "Suyun azalmasıyla birlikte çiftçiler kirli nehir sularını kullanmak zorun kalacak. Bu da ülkede gıda ve sağlık güvenliğini tehdit ediyor." diye konuştu.
Ulviye, ekonomik kriz gölgesinde kanalizasyon sularını arıtma tesislerinin enerji kısıtlamaları ile bakımsızlık nedeniyle birkaç hafta içinde çökebileceği uyarısında bulundu.
Yaklaşık 170 kilometrelik uzunluğuyla Lübnan'ın en büyük akarsularından biri olan Litani Nehri, uzun yıllardan beri yatağına akan kanalizasyon sularının yarattığı kirlilik nedeniyle zaman zaman ülkede gündem oluyor.
Vatandaş evde duş almak yerine denize yöneliyor
Beyrut sakinlerinden Sencer isimli vatandaş, AA'ya yaptığı açıklamada, kentteki çoğu insan gibi kendisinin evinde de su kesintisinin çok yaşandığını belirterek, bu nedenle de evde duş yapmak yerine denize yöneldiklerine işaret etti.
Lübnan'da uzun yıllardan beri krizlere alışık olduklarını dile getiren Sencer, ancak şu anda akaryakıt ve uzun saatler boyunca yaşanan elektrik kesintilerinden dolayı çok daha zor bir dönemden geçtiklerini belirtti.
Yaşı 60'ı aşan Beyrutlu Sencer, devlet yetkililerin vatandaşın halini sormadığından şikayet etti.
"Su hayattır ancak bizde yok"
Lübnanlı vatandaş Rabih Kecek de devlet şebekesinden evlere gelen suyun hemen hemen tümüyle kesildiğini söyleyerek, "Bu şartlarda nasıl yanaşır ki? Su hayattır ancak bizde yok." diye konuştu.
Ülkede daha önce belli bir ücret karşılığında evlere su taşıyan tankerlerin artık eskisi gibi hizmet veremediğine tanıklık ettiklerini anlatan Kecek, onların da artık su bulmakta sorun yaşadığını hissettiklerini aktardı.
Ekonomik krizle birlikte su fiyatlarının da ciddi anlamda arttığına dikkati çeken Kecek, daha önce 25 bin Lübnan lirasına aldıkları tankeri bugünlerde 100 binin üzerine çıkmasına rağmen bulmakta zorluk çektiklerini ifade etti.
Ülkedeki akaryakıt ve elektrik krizi
Son 30 yılın en büyük ekonomik krizinin yaşandığı Lübnan'da devlet, günlük tüketilen 12 milyon litre civarındaki akaryakıtı Merkez Bankası üzerinden sübvanse ediyordu.
Merkez Bankası, 12 Ağustos itibarıyla uygulanmak üzere akaryakıta sağlanacak döviz kredilerinin resmi kur yerine piyasadaki serbest kur üzerinden hesaplanacağını ve böylelikle akaryakıt sübvansiyonunun kaldırılacağını açıklamıştı.
Merkez Bankasının akaryakıta yönelik devlet desteğini kaldırma kararından sonra hükümet, 21 Ağustos'ta yoksul aileler için "yardım karnesi" sağlanıncaya kadar yakıttaki sübvansiyonu azaltarak sürdüreceğini duyurmuştu.
Lübnan Enerji Bakanlığına bağlı Petrol Genel Müdürlüğü, hükümetin kararından sonra akaryakıt fiyatlarına yüzde 66'dan fazla zam yapmıştı. Yeni fiyatlar üzerinden ithal edilen yakıt bugün itibarıyla piyasaya sürüldü ancak krizin sonucu olan istasyon önlerindeki uzun kuyruk manzaraları devam ediyor.
Siyasi ve ekonomik krizlerle boğuşan Lübnan'da iki buçuk ay önce başlayan enerji sıkıntısı nedeniyle günlük 20 saati aşan elektrik kesintileri yaşanıyor.
