HAZAL ÖZVARIŞ / T24 Amerikan diplomatlarının görevli bulundukları ülkelerden Washington'a gönderdiği belgeleri yayımlayan Wikileaks'in açıkladığı son partide THY'ye uçak alımı için yapılan pazarlıklar sırasında yaşanan ilginç gelişmeler anlatılıyor. 12 Mayıs 2004 tarihli belgede, dönemin Maliye Bakanı'nın (Kemal Unakıtan), uçak alımı pazarlığı sırasında bir yakınını Boeing'e temsilci-danışman yaptırmak istediği öne sürülüyor. Belgedeki iddiaya göre, Unakıtan, THY'ye uçak satmaya çalışan Boeing'e yerleştirmek istediği tanıdığının “THY'nin ihtiyaçlarının tamamen farkında olduğunun” altını çiziyor. Unakıtan'ın bu talebinin hemen ardından söz edilen kişi Boeing'e başvurarak, “şirketin Türkiye piyasasındaki başarıdan emin olması için kendisini Türkiye danışmanı olarak Boeing'e almalarını” tavsiye ediyor.
Tartışma yaratacak belge 12 Mayıs 2004'te ABD'nin Ankara Büyükelçisi olan Eric Edelman'ın imzasını taşıyor. Edelman, özelleştirme kapsamında bulunan kuruluşlarla birlikte Özelleştirme İdaresi Başkanlığı çatısı altında bulunan Türk Hava Yolları'nın yeni uçak alımı ve kiralanan uçakların kira süresinin uzatılması pazarlıkları sırasında Ankara'da yaşanan gelişmeleri Washington'a aktarıyor.
Özelleştirme İdaresi'nin bağlı olduğu bakanlık olarak Maliye Bakanlığı THY'nin uçak alım pazarlıklarında devreye giriyor. Belgede, Unakıtan'ın adı verilmiyor. Ancak “Maliye Bakanı” ifadesi açıkça kullanılarak o sırada Maliye koltuğunda oturan AKP Eskişehir Milletvekili Kemal Unakıtan'ın adı belli ediliyor.
'THY ihtiyaçlarının farkında olan tanıdığımı temsilci yapın'
Belgedeki iddiaya göre, Unakıtan uçak alım sürecinde Boeing'e yerleştirmek istediği yakınının “hava yolu işlerinden iyi anladığını ve Türk Hava Yolları'nın ihtiyaçlarının tamamen farkında olduğunu” belirterek THY'nin tercih edeceği uçakların seçiminde bu kişinin etkili olabileceği mesajını veriyor.
'Başarınızdan emin olmak için beni danışman yapın...'
Unakıtan'ın Boeing'e bu mesajı vermesinin hemen ardından söz edilen “tanıdık” Boeing'e başvuruyor ve “Türkiye piyasasındaki başarıdan emin olmaları için kendisini Türkiye danışmanı olarak şirkete almalarını” tavsiye ediyor.
Belgede Unakıtan'ın Boeing'e danışman-temsilci yapmak istediği kişinin adı verilmiyor, söz konusu bölümler noktalarla geçiştiriliyor.
Edelman: Boeing bakan baskısından endişeli
Büyükelçi Edelman, Avrupalı Airbus ile rekabet içinde THY'ye uçak satmaya çalışan Amerikan Boeing şirketi yöneticilerinin “Maliye Bakanı'nın baskısından endişe duyduklarını” kayda geçiriyor.
T24 Unakıtan'ı aradı
T24, 2009 yerel seçimlerinden sonra yapılan revizyonda kabine dışında kalan AKP Eskişehir Milletvekili Kemal Unakıtan'ı arayarak, Wikileaks belgelerindeki iddialar konusunda açıklamalarını almak istedi. Unakıtan'ın TBMM'deki ofisine not bırakan T24, belgenin yayınından önce Unakıtan'dan bir yanıt alamadı.
İşte belgenin birebir çevirisi
TARİH 2004-05-12 12:22:00
KAYNAK Ankara Büyükelçiliği
SINIFLANDIRMA GİZLİ
GİZLİ ANKARA 002680
KONU: BOEING TÜRK PİYASASINDA BASKI HİSSEDİYOR
1. (C) Özet: Boeing temsilcileri, AKP kabinesinden kıdemli bir yetkilinin şirketin Türkiye temsilciliğine bir tanıdığının alınması için yaptığı baskılardan endişelenmeye devam ediyor. Boeing, şu an Türk Hava Yolları'nın filosunu genişletmek için 19 dar ve geniş uçak gövdenin potansiyel satın alımı için EADS- Airbus ile rekabet ediyor. 19 uçak ve B737- 400 hava aracının kira süresinin uzatılma ihtimalinin yanında, Türk Hava Yolları, gelecek uçak taleplerini karşılamak için 35 uçaklık ek ihtiyacını karşılamayı umuyor. Özet sonu.
2. (C) Bu haftanın başında Boeing temsilcileri, elçilik yetkilileri ile Boeing'in Türk pazarındaki yerine dair kaygıları tartışmak için bir araya geldi. AKP kabinesinden kıdemli bir yetkilinin şirketin Türkiye temsilciliğine bir tanıdığının alınması için yaptığı baskılardan endişeleniyor. Devlete ait, Türk bayrağı taşıyıcısı THY, uçak filosunu genişletmek için on dokuz uçaklık satın alma ile ilgileniyor. Filosunu genişletmekle birlikte, THY, kira sözleşmeleri 2006'da sona eren Boeing 737-400 tipi olan 8 uçağın sözleşmelerini de uzatmak istiyor. THY gelecek uçak taleplerini karşılamak için 35 uçaklık ek ihtiyacını karşılamayı umuyor.Yaklaşık 2.9 milyar Amerikan Doları (bunun yaklaşık % 85'i ABD ihracatını içeriyor) paha biçilen proje son yıllarda Türkiye'de yapılan en büyük projelerden biri. Başbakan Erdoğan ile yapılmış geçmiş tartışmalarda, Almanya Bakanı ve Fransız Devlet Başkanı THY'nin satın alımlarını Airbus lehine gündeme getirdi.
3. (S) Boeing kontaktlarına göre, –––– ––––, –––– –––– –––– –––– –––– –––– –––– –––– –––– ––––, Mart 2004'te Boeing'e geldi ve Boeing'i –––– –––– ––––, ––––, –––– –––– ––––, –––– –––– –––– –––– –––– –––– ––––, –––– ––––, –––– –––– isimli Türk bir işadamına tanıttı. Bay ----, Boeing'e THY'nın alımını tartışmak için Türkiye Maliye Bakanı'nın Boeing ile buluşmayı istediğini ve kendisinin Maliye Bakanı'yla yapılacak görüşmeyi ayarlamak için gönüllü olduğunu belirtti.
4. (C) Boeing'in Maliye Bakanı ile görüşmesi esnasında, Bakan, Bay----'ın hava yolu işlerinden iyi anladığını ve Türk Hava Yolları'nın ihtiyaçlarının tamamen farkında olduğunu söyledi. Maliye Bakanı ile yapılan görüşmenin hemen ardından Bay. ----, Türkiye piyasasındaki başarısından emin olabilmek için Boeing'in kendisini Türkiye danışmanı olarak almasını istedi. Boeing, Bay----'ın isteğini geri çevirdi.
5. (C) Yorum: İletilen belge, üst düzey Avrupa Birliği üyeleri, Almanya ve Fransa devletlerinin başındakilerin Airbus lehine aşırı lobiciliğinden endişelenmeye devam ediyor. Maliye Bakanı, bu haftanın devamında Paris'te Airbus'la görüşecek. İletilen belgede, Washington'daki temsilciliklere ellerindeki tüm imkanları kullanarak THY'nin alımlarında şirketin GOT temsilciliklerini etkilemenin, alımlarda şeffaflığın sağlanması için önemli olduğu öneriliyor. Belgeler Boeing lehine aktif desteğine devam edecek. Yorum sonu.
EDELMAN
[Bu kayıt, orjinal kriptonun bir parçası. Orjinal kriptonun tam metni mevcut değil]
