T24 - Kuzey Afrika ülkelerinden Tunus’ta diplomalı işsizlerin bir aydır sürdürdüğü sokak eylemlerinin ardından 23 yıllık otoriter Devlet Başkanı Zeynel Abidin bin Ali’nin Suudi Arabistan’a kaçarak iktidarı bırakması, bölgedeki diğer Arap ülkelerinde de “domino etkisi” paniğine yol açtı. İlk listede demir yumrukla yönetilen Mısır, Cezayir, Ürdün ve Fas bulunuyor. Ürdün’de 5 bin kişi, Tunus’taki eylemcilerle benzer bir şekilde hayat pahalılığını protesto eden gösteri düzenledi. Mısır’da bir grup protestocu, “Bin Ali, Mübarek’e uçağının hazır olduğunu söyle” diye sloganlar attı.
23 yıldır ülkeyi demir yumrukla yöneten Zeynel Abidin bin Ali’nin önceki gün Suudi Arabistan’a kaçmasından ilk etkilenen ülke Ürdün oldu. Ürdün’de Maan kasabasında en az 5 bin kişi, gıda fiyatlarına aşırı zam yapılması ve hayat pahalılığı nedeniyle başbakanın istifası talebiyle protesto gösterisi düzenlendi. Gösteriler henüz Kraliyet’e yönelmedi. Ancak İsrail medyası, Kral Abdullah’a başkaldıran göçebe Arap kabilelerinin ordu ile karşı karşıya geldiğini ve askeri birliklerin ülkenin güneyindeki Maan kasabasını kuşattığını ileri sürdü.
Mübarek şakası
Mısır’da ülkede bulunan Tunusluların, Tunus büyükelçiliği önündeki gösterisi bir anda Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek aleyhine protesto gösterisine döndü. Tunusluların gösterisine katılan yüze yakın Mısırlı, “Zeynel Abidin Bin Ali, Mübarek’e söyle uçağı hazır”, “Tunuslular dinleyin sırada Mısır var” diye sloganlar attı. 4 dönem iktidarda bulunan ve 5’inci dönem de adaylığını koymaya hazırlanan 82 yaşındaki Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek için yapılan bir şaka da ülkede hızla yayılıyor. Mısır sosyal medyasında yayılan şakada “Tunus lideri Zeynel Abidin bin Ali, Mısır’ın tatil cenneti Kızıldeniz kıyısındaki Şarm el Şeyh kasabası üzerindeyken inmeye kalktı ancak Mısır’a gelmek için değil, yolcu almak için (Mübarek’in villası kast edilerek)” deniliyor.
Cezayir ve Fas
Tunus’taki sokak eylemleri geçen hafta komşu ülke Cezayir’e de şeker ve yağ fiyatlarında zam protestosu olarak sıçramıştı. Diplomalı işsizler diye adlandırılan işsizliğin rekor seviyelere ulaştığı Cezayir ve Fas’ta da iktidarlar diken üzerinde Tunus’u takip ediyor.
Önce hanedanın mülkleri yağmalandı
Kaosun hakim olduğu Tunus’ta ilk önce Zeynel Abidin bin Ali ve ailesine ait mülkler yağmalandı. First La dy Leyla bin Ali’nin kardeşi Belhassen Trabelsi’nin Sokra kentindeki malikanesi yakıldı ve en küçük eşyaya varıncaya kadar yağmalandı. Tanklar desteğindeki ordu birlikleri kamu binaları çevresinde güvenliği sağlamaya çalışıyor. Kentin ana tren istasyonu tamamen yakıldı, süpermarketler ve işlerleri de yağmalandı. Kaosta, sömürge dönemi eski “patron” Fransızlar birinci hedef gözetiliyor. Fransızlara ait işyerleri ve binalar özellikle saldırıya uğruyor.
2 günde 3 başkan
23 yıldır 10.5 milyon nüfuslu ülkeyi demir yumrukla yöneten Zeynel Abidin bin Ali önceki güne kadar iktidar koltuğunda oturuyordu. Bin Ali Suudi Arabistan’a kaçtı, ardından 1999’dan bu yana Başbakanlık koltuğunda oturan teknokrat Muhammed Gannuşi, vekaleten devlet başkanlığını üstlendiğini ilan etti. Hatta Gannuşi, ülkedeki muhalefet partileriyle koalisyon görüşmelerine de başladı. Öğlen saatlerinde ise Tunus Anayasa Kurulu, anayasanın 57’nci maddesine dayanıp, Devlet Başkanlığı’na Başbakan’ın vekalet edemeyeceğini belirterek 87 yaşındaki Meclis Başkanı Fuad Mebaza’yı vekaleten Devlet Başkanı atadı. Anayasa Kurulu ayrıca, 45 ile 60 gün arasında da erken genel seçim ilan etti. Kurul’un atadığı yeni lider yemin ederek göreve başladı. Ancak bu karışıklığa rağmen, Tunus’ta ilan edilen 2 devlet başkanı çatışma içine girmedi. Göstericilerin ise her iki ismin de eski lider bin Ali’nin yakın çalışma arkadaşı olması nedeniyle liderliklerini kabul edip etmeyeceği bilinmiyor.
Leyla Dubai’de akrabaları otelde mahsur
Suudi Arabistan’ın Cidde kentine kaçan Zeynel Abidin bin Ali’nin eşi Leyla’nın Dubai’de olduğu belirtiliyor. Bu arada, Bin Ali hanedanına mensup bir grubun ise Fransa’da Marne-la-Vallee’de Disneyland Hotel’de mahsur kaldığı ve korkudan ülkelerine dönemedikleri açıklandı.
Bin Ali’yi halk eylemlerini arkasına alan askerin iktidardan uzaklaştırdığı da ileri sürülüyor. Bu görüşe destek olarak, son bir aydır devam eden şiddet olaylarında askerin göstericilere ateş açmaması ve bin Ali ülkeden kaçarken askeri helikopterlerin eskortluk yapması gösteriliyor.
Facebook’ta örgütlendiler
Tunus’ta Zeynel Abidin bin Ali iktidarını deviren protestocuların örgütlenmesini Facebook ve YouTube gibi sosyal paylaşım siteleri sağladı. Wikileaks’te yayınlanan Zeynel Abidin bin Ali ve eşi Leyla ile ilgili ABD’nin hazırladığı yolsuzluk kriptoları da patlama noktasını oluşturdu. Bu belgeler de Facebook ve YouTube üzerinden yayıldı. Twitter’dan gelişen olayları, fotoğrafları paylaşan aktivistler, toplumda dayanışma ve birlik hissinin oluşmasını sağladı. Ayrıca Batı dünyası bir aydır süren isyana pek ilgi göstermezken, yayınında Tunus olaylarına geniş yer veren Katar mahreçli El Cezire televizyonu bir anlamda isyanı taze tuttu. Bu nedenle Tunus’u iyi bilen siyasi yorumcular, “Her ne kadar ülkenin milli çiçeği dolayısıyla Yasemin diye adlandırılsa da bu devrimin adı Facebook devrimidir” diyor.
Firarlı isyan: 42 ölü
Manastır Cezaevi’nde mahkûmların çıkardığı yangın isyana döndü. Gardiyanların açtığı ateş ve yangın nedeniyle 42 kişi öldü. Geri kalan mahkumlarsa firar etti. Mehdiye Cezaevi’nde çıkan isyanda da 5 kişi ölünce, cezaevi yönetimi olaylar büyümesin diye bin tutukluyu serbest bıraktı.
Son tatil Bodrum’da
Tunus’un devrik Devlet Başkanı Zeynel Abidin bin Ali, son tatilini Bodrum’da yapmıştı. Eşi Leyla Trabelsi ve çocuklarıyla Bodrum’a gelen Bin Ali’yi sadece DHA görüntülemişti. Bin Ali ve ailesi 27 Temmuz 2010’da Bodrum’un Torba Koyu’ndaki Case Del Arte Otel’e yerleşmişti. Aileye, bu tatilde akrabaları ve 8 koruma eşlik etmişti. Günlüğü 20 bin dolardan kiralanan Cobra Queen adlı 45 metrelik lüks ahşap yat ile Bodrum ve Gökova’nın koylarını gezen Bin Ali için olağanüstü koruma önlemi uygulanmıştı.
Cidde’de ‘Misafir’
Tunus’un devrik Devlet Başkanı Zeynel Abidin bin Ali’nin kaçışı da büyük heyecan yarattı. Önce ailesiyle birlikte Fransa’nın Korsika havaalanına inmek istediği haberleri geldi ancak Fransa’nın reddetmesi üzerine uçağın İtalya’nın Cagliari Havaalanı’na indiği açıklandı. İtalyan yetkililer, uçağın Tunus’tan geldiğini doğruladı ancak içinde Zeynel Abidin bin Ali’nin bulunmadığını açıkladı. Esrarengiz uçak yakıt alarak İtalya’dan ayrılırken, Zeynel Abidin bin Ali, Suudi Arabistan’da ortaya çıktı. Suudi Arabistan, Tunus liderinin Cidde kentinde ‘misafir’ edildiğini açıkladı.
Tunus’a seslenecek
TUNUS’taki Yasemin Devrimi, başta Arap ülkeleri olmak üzere tüm dünyada şok dalgaları halinde hızlı tepkilere neden oldu. Devlet Başkanı Zeynel Abidin bin Ali’nin ülkeden kaçmasının ardından ilk olumlu mesaj ABD’den geldi, Uluslararası tepkiler şöyle:
ABD Başkan Barrack Obama, Tunus halkının cesaretini ve onurlu duruşunu alkışladığını açıkladı, en erken zamanda seçim yapılmasını istedi.
LİBYA Resmi haber ajansı Jana: “Tunus Devlet Başkanı Zeynel Abidin bin Ali devrim lideri kardeşi ile telefonda görüştü. Kaddafi kardeş Tunus halkına seslenecek.”
AB Tunus halkının demokrasi taleplerini tanıyor ve destekliyoruz.
FRANSA Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, eski sömürgeleri için kabineyi olağanüstü topladı. Zeynel Abidin bin Ali sığınma hakkı isterse kabul etmeyecek.
İNGİLTERE Tunus için ilk 48 saat çok önemli.
SUUDİ ARABİSTAN Kral Abdullah’ın ofisi, devrik Tunus lideri Zeynel Abidin bin Ali Tunus’daki olaylar nedeniyle misafir ettiğini açıkladı.
CEZAYİR Hükümet sessiz, medya Tunus’taki protestoculara tam destek verdi, “Arkaik diktatörlüklerin olduğu Arap ülkelerine ders oldu” yorumunu yaptı.
Binlerce turist perişan
Tunus, özellikle Fransız, İngiliz ve Alman turistlerin rağbet ettiği Akdeniz ülkelerinden. Halk devriminin ardından Tunus havasahası kapatılınca binlerce turist ülkede, Tunuslular da yurtdışında mahsur kaldı. Göstericilerin eski sömürge gücü Fransız hedeflerine saldırması yabancı turistlerin ülkeden kaçışını hızlandırdı. Tunus Havayolları’nın seferlerini iptal ettiği yolcular İstanbul Atatürk Havalimanı’nda da görevlilerle tartışıp milli marşlarını okudu.
Adını da söktüler
23 yıldır yönettiği Tunus’tan kaçmak zorunda kalan Cumhurbaşkanı Zeynel Abidin bin Ali’nin adı havalimanından silindi. İtfaiye erleri TAV Havalimanları Holding’in geçen Ekim’de yapımını tamamladığı Enfidha-Zine El Abidine Ben Ali Uluslararası Havalimanı’nın girişindeki harfleri tek tek yerinden söktü. TAV Havalimanları Holding’in 2047 yılına kadar işleteceği havalimanında 782 personel çalışıyor. Bu personelden 30’ü ise Türk vatandaşı.
