T24 - Yasadışı dinlenmeye karşı alınabilecek önlemleri yasal dinlemenin başkanı, “Faturanızda göndermediğiniz SMS varsa telefonda casus olabilir. Bundan kurtulmanın yolu var” dedi.
Yasal dinlemenin merkezi, Türkiye’nin dijital kalesini gezerken buranın başkanına soracak pek çok sorumuz vardı. Öncelikli sorularımızdan biri yasadışı dinleme ve bundan korunmanın yolu oldu. Özellikle cep telefonlarının dinlenmesi konusunda toplumda yaygın bir kaygı var. Cep telefonu dinlenmesinin pek çok yönteminin olduğu da daha önce kamuoyuna yansıdı. Devletin kulağının başında duran ve her yasadışı dinlemeden sonra bakışların yöneldiği TİB Başkanı Fethi Şimşek internete düşen kayıtların hiçbirinin TİB’den çıkmadığını ifade ederek söze başlıyor:
İddianameden sızma
“İnternete düşen sadece iki konuşmanın kaynağı telefon konuşması çıktı. Savcılık iddianamesine girenler dışında bu kayıtların hiçbiri bizim kurumumuzdan çıkmadı.”
TİB dışındaki telefon dinlemelerinin yasadışı olduğunu vurgulayan Şimşek, cep telefonuna gönderilen casus yazılımla kayıt yapmanın mümkün olduğuna dikkat çekti. Bir kişinin telefonunda böyle bir yazılım olup olmadığını anlamak için ayrıntılı faturasına bakabileceğini belirten Şimşek, şunları söyledi:
‘Mesajlara bakın’
“Casus yazılım varsa, telefon kullanılmaya başladığında kaynağa istem dışı mesaj gönderir. Bu nedenle faturanızda sizin bilmediğiniz SMS görürseniz, telefonunuzda casus yazılım bulunma ihtimali yüksektir.” TİB Başkanı Fethi Şimşek, iki önlem olduğunu söyledi:
“Birincisi cep telefonunu güvenilir bir servise götürüp inceletmek. İkincisi ise ‘fabrika ayarlarına dön’ seçeneğini tercih ederek telefona format atmak.
3’üncü nesil iletişim için yeni yöntemler
BlackBerry mesajları CIA’ı bile zorluyor.
İletişim teknolojisindeki gelişmeyi dinleyenlerinde takip etmesi gerekiyor. TİB’de yeni teknolojilere karşı yeni yöntemler araştırıyor. Örneğin BlackBerry mesaj sistemi gibi izlenmesi ve deşifre edilmesi CIA için bile sorun olan iletişim cihazları da mevcut. Kriptolu cihazların izlenmesi de zor. TİB Teknik Daire Başkanı Basri Aktepe, “Sadece devlet kurumları kriptolu telefon sahibi olabilir. Vatandaş kriptolu telefon kullanıyorsa bu zaten başlı başına suç. Bunun yakalanması halinde kişi yargılanır ve ceza alır. Bu telefonları kesinlikle sivil şahıslar kullanamaz” dedi. TİB Başkanı Başkanı Fethi Şimşek 3. nesil iletişimin kendileri için yeni bir durum yarattığına dikkat çekti.
‘3G’yi bakanlığa sorduk’
Şimşek, 3G ile görüntülü iletişimin de başladığına dikkat çekerek, “Biz Adalet Bakanlığı’ndan görüş sorduk. Gelecek görüşe göre 3G’li telefonlar konusundaki işlemleri belirleyeceğiz. Görüntülü iletişimin takip edilmesinin yollarda var” dedi. İzlenmesi en zor olan kayıtlardan biri ise BlackBerry mesaj servisi.
‘Yargıtay santralını dinlemek imkansız’
Yasal dinlemenin güvencesi
Fethi Şimşek TİB’in yasadışı dinlemeye karşı bir güvence olduğunu ve her zaman hukuk içinde hareket ettiğini, dinleme kararlarının dikkatle incelendiğini anlatıyor.
Türkiye Yargıtay santralının dinlendiği iddialarının gündeme bomba gibi düştüğü günler yaşadı. Yargıtay Savcısı Ömer Faruk Eminağaoğlu kendisiyle ilgili bir soruşturmada Yargıtay’daki dahili telefonunun dolayısıyla santraldan bütün Yargıtay hâkim ve savcılarının dinlendiğini öne sürmüştü. Bu iddialarla ilgili Ankara Başsavcılığı inceleme başlatmış ve mahkeme kararıyla TİB’de 29 Mart 2010 tarihinde müffettişler arama ve inceleme yapmıştı. Savcılık soruşturma sonunda TİB’in Yargıtay santralını dinlemediği kararına vardı. TİB Başkanı Şimşek’e göre, TİB’in sistemi birden çok kişinin konuştuğu santrallari yani PRI hatları dinleyemiyor. Çünkü hangi sesin kime ait olduğunun, şüphelinin sesinin tespit edilmesi bu hatlarda mümkün değil. Şimşek, kesin bir şekilde “Dinleme konusunda en güvenli hat PRI hattıdır. Buradaki görüşmeleri bizim dinlememiz hiçbir zaman söz konusu olmadı” diyor.
Ama Cumhuriyet dinlendi
Ergenekon’un tutuklu sanığı Balbay Cumhuriyet santralından dinlenmişti.
TİB Başkanı Şimşek santralların en güvenli hatları olduğunu ifade etti. Ancak tersi örnekler var. Ergenekon sanığı Mustafa Balbay’ın Cumhuriyet gazetesinin Ankara bürosunun santralından dinlendiğini ve bu sırada Cumhuriyet muhabiri İlhan Taşçı ile CHP’nin lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun yaptığı konuşmanın da kaydedildiğini anımsattık. Şimşek’in yanıtı şöyle oldu: “Olayı spesifik bilmiyorum. Cumhuriyet’te nasıl bir sistem var bilmiyorum. Çoklu sistemden dinleme yapılması mümkün değil. Yargıtay da aynı şekilde.”
‘Telekulak’ın en kirli hali: Ortam kaydı
“Bizden kayıt sızmaz” diyen TİB’in gösterdiği adres net: “İnternete düşen kayıtlar ortam dinlemesi. Bu yetki polis ve jandarmada var.”
Dijital Kale’nin içinde dinlemenin yasal yönünü izlerken bize eşlik eden TİB Başkanı Fethi Şimşek kendilerinin yasadışı dinlemelerle ilgilerinin bulunmadığını anlatıyor ve kurumda yapılan ve savcılık iddianamesine girmemiş hiçbir kaydın internet siteleri ya da basında yer almadığında ısrar ediyor. Şimşek’in kurumdan bir sızma olmayacağına yönelik sözleri şöyle:
‘Sızdıran hemen bulunur’
“TİB’de her işlemin kaydı silinemeyecek şekilde tutulduğu ve yapılan kaydın hangi güvenlik görevlisine teslim edildiği belli olduğu için soruşturma aşamasında sızma durumunda sorumlular anında tespit edilebiliyor.”
‘Peki o zaman Türkiye’nin gündeminden düşmeyen, sürekli internet sitelerine, basına sızan dinlemeleri yapanlar kim?’
“Fethi Şimşek şu sözlerle adresi gösteriyor: “Bugüne kadar gündeme gelen dinlemelerin sadece ikisi telefon dinlemesi.”
Şimşek sözlerine şöyle devam ediyor: “İnternete düşen konuşma kayıtlarının tamamına yakını, telefon dinlemelerinden değil, polis lügatinde ‘teknik takip’ denilen ‘ortam dinlemesi’ yoluyla elde edilmiş kayıtlar.”
Polisin takip yetkisi
CMK’nın 140. maddesi çerçevesinde mahkemeler adli soruşturmalarda polise ve jandarmaya ‘görüntülü ve sesli teknik izleme’ izni verebiliyor. Polis ya da jandarma da bu işi sahip olduğu özel teknik araç gereçlerle yapabiliyor. Bu işlem sadece adli soruşturmalarda yapılabildiği için MİT’in ortam dinleme yetkisi yok. “Ortam kaydı sıkıntı” diyen Şimşek şu bilgileri verdi: “Kesinlikle hâkim kararı gerekir. Hâkim kararı olmadan yapılıyorsa yasaya aykırı bir fiildir. İster kamu görevlisi, ister diğer şahıslarca yapılsın hukuka aykırı şekilde, rakibini, hasmını zor durumda bırakmak, şantaj yapmak ve bunun gibi amaçlarla kişinin haberi olmadan yapılan kayıt, ‘yasadışı ortam dinlemesidir’. Bu, hapis gerektiren bir suçtur.”
Askeri özel hattaki kulak
Olcan konuşmaları internete düşmüştü.
TİB verilerine göre, bugüne dek internete düşen ses kayıtları arasında sadece iki vaka söz konusu. Çukurca’da Hantepe mevkiinde 7 askerin şehit olmasına neden olan mayınların TSK mayını olduğu iddiasına dayanak gösterilen konuşmaların kaydı bunlardan biri. Van Jandarma Asayiş Kolordu Komutanı Korgeneral Yurdaer Olcan ile Tuğgeneral Zeki Es, Tümgeneral Gürbüz Kaya ve Yarbay Taner arasındaki konuşmalar internete düşmüş, basına sızmıştı. TİB’e göre söz konusu konuşmalar TİB üzerinden kaydedilmedi. Çünkü söz konusu konuşmalar Genelkurmay’ın özel hattından yapılmıştı.
Eski Genelkurmay Başkanı Orgeneral İlker Başbuğ’un Brüksel’de refakatindeki subaylarla yaptığı konuşma da aynı ortamdaki bir akademisyen tarafından bilgisayar ile kaydedilmiş ve internete düşmüştü. Fail tespit edilmişti.
