T24 - İdam edilen Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın avukatı Halit Çelenk dün 89 yaşında hayata gözlerini yumdu. O, Üç Fidan’la artık aynı mezarlıkta yatacak...
Tarih 6 Mayıs 1972. Yer Ankara Ulucanlar Cezaevi’nin avlusu... Boynuna geçirilmiş çift iplik, sehpasını kendi tekmeleyen Deniz Gezmiş, son konuşmasını yaparken onu pür dikkat dinleyen 50 yaşında bir avukat. Halit Çelenk. Pür dikkat dinliyor, çünkü, Deniz Gezmiş, “Biz cesaretle sehpaya gideceğiz. Ama siz ne olup bittiğini görün. Yarın aleyhimize yalan yanlış bir şey söylenirse gerçeği anlatırsınız” demiş.
Gezmiş söylüyor, Çelenk o an ezber ediyor son sözleri: “Yaşasın tam bağımsız Türkiye...” Hayatının sonuna kadar acısını duyacağı, çaresizce izlediği görüntüleri de...
Deniz’e verdiği sözü tuttu
Deniz’e verdiği sözü, 5 Mayıs 2011’e kadar, bütün sorumluluğuyla tuttu Halit Çelenk. Türkiye’nin Metris’ten, Mamak’a, Diyarbakır’a cezaevlerinin hemen hepsini gördü. Buralarda tutuklu olarak yatan sanatçıların, bilim adamlarının, gazetecilerin davalarına baktı; kendi deyişiyle “güzel insanlar”ı savundu “halkını seven, onların ‘bir orman gibi kardeşçesine yaşaması’ için uğraş veren insanları.”
Ve yaşarken geçtiği tarihi, Deniz’lerin infazı başta olmak üzere, ‘gerçeği söylemek, savunmak’ üzerine inşa etti. Aslında Çelenk’in ‘hukuk’u seçişi en geniş kültür edineceği bir branş arayışıyla başladı. 1921’de Antakya’da doğan Halit Çelenk, Asi Nehri’ne bakan Antakya Mekteb-i Sultanisi’nde okudu. Fransız aydınlanmasının şair, yazar ve düşünürlerini; La Martine, Racine, Corneille, Diderot, Montesquieu, Voltaire, Rousseau ve daha nicelerini evlerinin önündeki avluda nar ağacının altındaki masada hatmetti. Kendisini ileride Türkiye’deki sol hareketin en önemli isimleri arasına sokacak devrimci düşüncelerine daha o yıllarda sağlam bir altyapı hazırladı.
1962’de TİP’e üye oldu
Niyeti Sorbonne’da okumaktı. Ama II. Dünya Savaşı çıkınca, 1939’da İstanbul Hukuk Fakültesi’ne kaydoldu. Okul yıllarında Şekibe Sayar’la evlendi. Okulu bitirince bir yazıhane açmak istedi ama olmadı. Babadan varlıklıydı Çelenk, istese işten bile değildi bu. Ama o, ‘insana ancak kendi emeğinin helal’ olduğunu düşündüğünden babasından yardım almayı reddetti. 1948’de eşinin baba memleketi Samsun’a gitti. Orada ceza davalarına baktı.
1960’ta ailece Ankara’ya yerleştiler.1962’de eşiyle birlikte Türkiye İşçi Partisi’ne üye oldu. Kendisi TİP Ankara Sekreterliği ve Genel Yönetim üyeliği, eşi Şekibe Çelenk ise Merkez Haysiyet Divanı’nda üye olarak görev yaptılar.
1963 ve 1965 yıllarında, sırasıyla, İlerici Avukatlar Derneği ve Devrimci Avukatlar Derneği kurucuları ve yöneticileri arasında bulunan Halit Çelenk 1976 yılında yüze yakın meslektaşıyla birlikte Çağdaş Avukatlar Derneği’ni kurdu. 1968 yılında Türk Hukuk Kurumu yönetim üyeliğine seçidi. 22 yıl süreyle bu kurumun ikinci başkanlığını yaptı.
1965 yılında Fakir Baykurt’un başkanlığında kurulan Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın ve TÖB-DER’in hukuk danışmanlığını da yapan Halit Çelenk, İHD’nin de kurucuları arasındaydı. Çelenk, 12 Mart ve 12 Eylül dönemlerinde, Dev-Genç, THKO, TİP, TKP, TSİP, Dev-Yol, DİSK, Barış, Türkiye Yazarlar Sendikası, Halkevleri Köy-Koop gibi davalarda avukatlık yaptı.
Onlarca ismin avukatıydı
12 Mart darbesinden sonra THKO davasında Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan ile arkadaşlarının avukatlığını üstlendi. 12 Eylül döneminin önemli davlarından ‘Barış Davası’nda sanık olarak yargılanan Çelenk, her ne kadar “Denizlerin avukatı” olarak anıldıysa da içlerinde Mahir Çayan, Aziz Nesin, Kemal Türkler, Mihri Belli, Adalet Ağaoğlu, Uğur Mumcu, Vedat Türkali, Mümtaz Soysal, Adalet Ağaoğlu, Melike Demirağ’ın da aralarında bulunduğu, Türkiye’deki sol görüşten onlarca ismin avukatlığını üstlendi.
Tedavi görüyordu
2002’den bu yana astım ve kanser tedavisi gören Halit Çelenk’in insan haklarına dayalı hukuk ve demokrasi mücadelesiyle geçen 89 yıllık hayatı, dün öğle saatlerinde noktalandı. Çelenk’in cenaze töreni bugün Denizler’in anması ile birleştirilecek. Tören için saat 12.00’de Karşıyaka Mezarlığı 2 No’lu Kapı’da buluşulacak. Denizlerin mezarındaki anmanın ardından Halit Çelenk de aynı mezarlıkta toprağa verilecek.
Çelenk, bu kez, her 6 Mayıs’ta sabah erkenden gittiği Deniz, Yusuf ve Hüseyin’in mezarı başında değil, onlarla birlikte olacak...
ÇELENK’İN KİTAPLARI
‘’İdam Gecesi Anıları’’, ‘’THKO Davası, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan ve Arkadaşlarının Sorgu ve Savunmaları’’, ‘’Devlet Güvenlik Mahkemeleri Niçin Kaldırılmalı?’’, ‘’Hukuksuz Demokrasi’’, ‘’Umut Hangi Dağın Ardında?’’, ‘’Barış Savaşçıları’’, ‘’Beş Kapı-Beş Kilit’’.
