Kıvanç El
İstanbul Büyükşehir Belediyesi için yapılacak seçimde asıl yarış CHP'nin adayı mevcut Başkan Ekrem İmamoğlu ile AKP'nin adayı Murat Kurum arasında geçecek olsa da diğer partilerin de aday çıkarması seçimin sonucunda etkili olacak. Özellikle Kürt oylarının talibi DEM Parti ile muhafazakâr-dindar oyların peşindeki Yeniden Refah Partisi'nin (YRP) muhtemel adaylarının İstanbul seçimini kritik hale getireceği tahmin ediliyor.
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, 2019 yılında CHP ve İYİ Parti'nin ortak adayı olarak ve HDP'nin de kentten aday çıkarmayarak dolaylı desteği ile yerel seçimleri kazanmıştı. Ancak geçen yılki 14 Mayıs seçimlerinin ardından ittifakların dağılması sonucu İmamoğlu, 31 Mart 2024 yerel seçimlerine bu kez daha fazla adayla ve ittifaksız katılacak.
İstanbul için şu ana kadar İYİ Parti Buğra Kavuncu'yu, Zafer Partisi Azmi Karamahmutoğlu'nu, Saadet Partisi Birol Aydın'ı ve Vatan Partisi İbrahim Özkan'ı aday gösterdi. Ancak asıl merak edilen ve dengeleri değiştirme ihtimali olan DEM Parti ile Yeniden Refah'ın açıklayacaklarını ilan ettikleri adayları.
DEM Parti, CHP ile müzakerelerini sürdürse de hafta sonu yaptığı Merkez Yürütme Kurulu (MYK) toplantısında İstanbul'dan aday çıkarma kararı aldı. Adaylık için adı en fazla konuşulan isim ise Edirne Cezaevi'nde tutuklu bulunan eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş'ın eşi Başak Demirtaş. Yerel seçimleri kendi adaylarıyla katılma kararı alan YRP'de ise İstanbul için öne çıkan bir isim şimdilik yok, ancak parti adayını yakında açıklayacağını söylüyor.
"DEM Parti en yüksek oyu Demirtaş'la alır"
Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Vahap Coşkun, seçimlerde Başak Demirtaş'ın Selahattin Demirtaş'ı temsil edeceğine işaret ederek "Bir nevi Selahattin Demirtaş seçime girecek. Bunun DEM Parti seçmenini motive eden bir unsur olacağını düşünüyorum. Başka bir isim seçime girseydi muhtemelen bu kadar bir motivasyon söz konusu olmazdı ama Demirtaş soyadının seçime girmesi DEM Parti seçmenleri için İstanbul'da toparlayıcı bir etki yaratabilir" diyor.
Coşkun'a göre DEM Parti, İstanbul'da en yüksek oyu Demirtaş ile alır. Bu durumda da hem AKP hem de CHP açısından seçim sonuçları doğrudan etkilenir.
Araştırmacı ve siyasi analist İbrahim Uslu'ya göre de Başak Demirtaş DEM Parti seçmenini birleştirecek güce sahip. Uslu, Demirtaş'ın adaylığının aynı zamanda DEM Parti tabanını Demirtaş soyadına sahip çıkmaya yönlendirecek.
Kürt seçmen tabanında sevilen isim olan Sırrı Süreyya Önder'in 2014 yılında aday olduğunu hatırlatan Uslu, Önder'in Kürt oylarının yarısını aldığını belirtiyor. Uslu, Başak Demirtaş adından bağımsız ilk yapılan kamuoyu araştırmalarında benzer bir durumun ortaya çıktığını ve DEM Parti tabanının en az yarı oranda kendi adayına oy vereceğinin görüldüğünü kaydediyor.
Sırrı Süreyya Önder, İstanbul'da yaklaşık 400 bin oy almıştı. DEM Parti'den önce 2023 Mayıs'ta seçimlere giren Yeşil Sol Parti'nin de içerisinde olduğu ittifakın oyu ise İstanbul'da yaklaşık 1 milyon 200 bindi. Bu oyun 1 milyonunun Kürt seçmen olduğu tahmin ediliyor.
İbrahim Uslu, "Başak Demirtaş özel bir isim. O aday olursa elbette dönüp bir daha ölçmek gerekiyor. Ne kadar fire verecek, onu tekrar ölçmek gerekiyor. Adaylığı, Ekrem İmamoğlu açısından otomatik olarak bir risk anlamına geliyor. Çünkü DEM Parti, İmamoğlu'nun havuzundan oy alan bir parti ve seçim sonuçlarını radikal biçimde etkileme potansiyeline sahip" değerlendirmesi yapıyor.
20 Şubat tarihi adayların belirlenmesi için son gün. Uzmanlar bu tarihten sonra yapılacak anket çalışmalarından daha sağlıklı sonuçlar alınacağına dikkat çekiyor.
Rawest Araştırma'nın 9-12 Ocak tarihli son anketine göre de DEM Parti seçmeni İstanbul'da aday olarak yüzde 35 oranında Başak Demirtaş, yüzde 27 oranında da Sırrı Süreyya Önder'i görmek istiyor. Ankete göre katılımcıların yüzde 70'i DEM Parti'nin aday çıkarmasını istiyor.
"İmamoğlu kazanırsa liderliği tescillenir"
Akademisyen Vahap Coşkun, DEM Parti'nin aday çıkarması sonrası muhalefet seçmeninden "oyları bölüyorlar" şeklinde gelen eleştirilerin DEM Parti seçmenini rahatsız ettiğini de söylüyor. DEM Parti tabanının seçimlere güçlü bir aday ile girilmesini istediğini vurgulayan Coşkun, "Böyle bir istek varken DEM Parti yönetiminin bunu göz ardı etmesi herhangi bir şekilde düşünülemez. Eğer İmamoğlu bu atmosferde seçimi kazanırsa zaten kendi muhalefet kanadındaki liderliğini tescil edilmiş olacak, o nedenle İmamoğlu için de bir imtihan" yorumunu yapıyor.
Metropol Araştırma Kurucusu Özer Sencar'a göre de İmamoğlu'nun sahaya çıkması sonrasında siyasette dengeler değişebilir. Sencar, "İmamoğlu sahneye çıkmakta geç kaldı ama çıkınca dengeleri bozabilecek bir güç. İstanbul'u tüm bu şartlarda almayı başarırsa 2028'de de Cumhurbaşkanı olur" görüşünü dile getiriyor.
Yeniden Refah Partisi dengeleri ne kadar etkiler?
Araştırmacı Uslu'ya göre seçimlerde adaylar iki havuzdan oy alıyor. İlk havuz "iktidar havuzu", diğeri ise "muhalif havuzu" olarak nitelendiriliyor. Başak Demirtaş'ın "muhalif havuz"dan besleneceğine dikkat çeken Uslu, YRP'nin ise "iktidar havuzu"ndan oy alacağını kaydediyor.
Uslu, "İşbirliği olursa oylar AK Parti'ye gider. 2023 seçimlerinde Erdoğan'a verdiler, partiye vermediler. Murat Kurum ile bir dertleri yok ve yine Erdoğan'a verirler, yani Murat Kurum'a oy verirler" değerlendirmesi yapıyor. Uslu, yapılan farklı ölçümlere göre YRP'nin İstanbul'da yüzde 4 ila yüzde 6 oy potansiyeli olduğunun ortaya çıktığını kaydediyor. Uslu, "Ortalamasını alsanız yüzde 5 eder. Yeniden Refah, büyüyen ve büyümeye devam eden bir parti. 2023 seçimlerini dikkate alarak iktidar havuzunun yüzde 46 olduğunu varsayarsak işbirliği olmazsa bu havuzu 41'e indirir. YRP'den İmamoğlu'na oy gitmez ama Murat Kurum'u aşağı çeker" diyor.
Metropol Araştırma Kurucusu Sencar'a göre Yeniden Refah'ın aday çıkarıp çıkarmaması hâlâ net değil. 2023 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de Genel Başkan Fatih Erbakan, cumhurbaşkanı adayı olup Yüksek Seçim Kurulu'na başvuru yapmıştı. Ancak Erbakan daha sonra AKP ile yapılan müzakereler ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşmenin ardından adaylıktan çekilmişti. YRP kurmayları ise benzer bir tablonun yaşanmayacağını, İstanbul'da adaylarını açıklayacaklarını savunuyor.
Fatih Erbakan hafta sonu yaptığı toplantıda AKP'nin "adil ve dengeli" adım atmadığı için anlaşamadıklarını ifade ederek İstanbul adayını 10 Şubat'ta kamuoyuna ilan edeceklerini söylemişti. DEM Parti de İstanbul adayını 9 Şubat'a kadar açıklayacağını duyurdu. Ancak DEM Parti içerisinde adayın kim olacağına ilişkin görüşmeler sürüyor.
