Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, 2023 yıl sonunda merkezi bütçe açığının 1 trilyon 633 milyar lira olarak beklendiğini belirtti.
2024 yılı bütçesinin görüşmelerine, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda başlandı. Daha sonra, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, 2024 yılı bütçesinin sunumunu yaptı.
AA'nın aktardığına göre Yılmaz, 2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ve 2022 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi'ne ilişkin TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda yaptığı sunumda, 2022 yılında bütçe giderlerinin 2 trilyon 942,7 milyar lira, bütçe gelirlerinin 2 trilyon 800,1 milyar lira, bütçe açığının 142,7 milyar lira, faiz dışı fazlanın da 168,2 milyar lira olarak gerçekleştiğini aktardı.
Yılmaz: AB üyesi ülkelerle karşılaştırıldığında, Türkiye pozitif yönde ayrışıyor
Bütçe disiplini açısından 2022 yılı performansının Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye'nin pozitif yönde ayrıştığını söyleyen Yılmaz, bütçe açığının Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'ya (GSYH) oranının AB üyesi ülkelerde ortalama yüzde 3,4, Türkiye'de ise yüzde 1 olduğunu dile getirdi.
Yılmaz, bütçe disiplininden ödün vermeden yapılan harcamaların kompozisyonuna bakıldığında harcamaların yüzde 39,9'unun cari transferler ve sermaye transferlerinden, yüzde 24,2'sinin personel giderleri ve sosyal güvenlik devlet primi giderlerinden, yüzde 10,6'sının faiz giderlerinden, yüzde 9,4'ünün sermaye giderlerinden, yüzde 8,8'inin mal ve hizmet alım giderlerinden, yüzde 7,1'inin borç verme giderlerinden oluştuğunun görüldüğü belirtti.
2023 yılı merkezi yönetim bütçe gerçekleşmelerine ilişkin yıl sonu beklentilerini de paylaşan Yılmaz, 2023'te merkezi yönetim bütçe giderlerinin 6 trilyon 562,6 milyar lira, merkezi yönetim bütçe gelirlerinin 4 trilyon 929,7 milyar lira, bütçe açığının 1 trilyon 633 milyar lira, faiz dışı açığın da 986,8 milyar lira olarak gerçekleşeceğini tahmin ettiklerini bildirdi.
Yıl sonu bütçe açığının milli gelire oranının ise yüzde 6,4 olacağını öngördüklerini dile getiren Yılmaz, bu yıl için öngörülen 762 milyar lira deprem harcaması hariç bütçe açığının milli gelire oranının, başlangıç öngörüsüne uygun olarak yüzde 3,4 seviyesinde beklendiğini, gelir tahsilatındaki olumlu performansa göre bu oranın daha aşağı düzeylerde gerçekleşmesinin de olası görüldüğünü söyledi.
Yılmaz, 2023 yılında personel giderlerinin 1 trilyon 326,5 milyar lira, Sosyal Güvenlik Kurumlarına devlet primi giderlerinin183,2 milyar lira, mal ve hizmet alım giderlerinin 471 milyar lira, cari transferlerin 2 trilyon 501,6 milyar lira, sermaye giderlerinin 538,8 milyar lira, sermaye transferlerinin 685,1 milyar lira, borç verme giderlerinin 210,4 milyar lira, faiz giderlerinin 646,1 milyar lira olarak gerçekleşmesini beklediklerini ifade etti.
Cevdet Yılmaz, 2023 yılında vergi gelirlerinin yaklaşık 4 trilyon 270,7 milyar lira, vergi dışı gelirlerin ise yaklaşık 659 milyar lira olacağını öngördüklerini söyledi.
"Yatırımlarımıza devam edeceğiz"
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Şimdiye kadar hazırladığımız bütçeler ile hastaneler, otoyollar, demiryolları, köprüler, tüneller, barajlar, içme suyu ve sulama tesisleri, organize sanayi bölgeleri, AR-GE merkezleri, enerji ve savunma sanayi projeleri gibi sayısız yatırımı hayata geçirdik. Bu çerçevede 2024 yılı bütçemizde de yatırımlarımıza devam edeceğiz. Enerjiden tarıma, eğitimden sağlığa, sanayiden savunma sektörüne kadar Sayın Cumhurbaşkanı'mızın liderliğinde her alanda somut ve dinamik politikaları, planlı ve programlı bir şekilde birer birer uygulamayı sürdüreceğiz. Maliye politikamızı deprem ve afet harcamalarını yaparken yapısal bir bozulmaya yol açmayacak ve bütçe disiplinini koruyacak bir yaklaşım içerisinde uygulamaktayız."
2024 merkezi yönetim bütçesinde, 226 kamu idaresinin bütçesi bulunduğunu kaydeden Yılmaz, "2024 yılı Merkezi Yönetim Bütçesinde bütçe giderlerinin 11 trilyon 89 milyar lira, bütçe gelirlerinin ise 8 trilyon 437,1 milyar lira olacağı tahmin edilmektedir. Bütçe açığının Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'ya oranının ise yüzde 6,4 olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir" dedi.
Son 20 yılık süreçte, mali disipline kararlılıkla devam ederken bütçeyi de hizmet bütçesi haline getirdiklerini vurgulayan Yılmaz, 2002 yılında milli gelire oranla yüzde 14,3 olan faiz giderlerini oldukça düşük seviyelere indirdiklerini, 2024 yılı bütçesinde faiz giderlerinin GSYH'ye oranının yüzde 3 seviyesinde olmasını öngördüklerini aktardı.
"Deprem hasarları için 1 trilyon 28 milyar lira kaynak ayırıyoruz"
Cevdet Yılmaz, 11 kenti doğrudan etkileyen, "asrın felaketi" olarak nitelendirilen Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerin, 120 bin kilometrekarelik bir alanda 14 milyon insanın yaşadığı, Türkiye'nin tarımsal ve sanayi üretiminin yoğun olarak yapıldığı, kadim medeniyetin tarihi, kültürel ve turistik bakımından zenginliklerini barındıran yörelerinde büyük bir yıkıma neden olduğunun altını çizdi.
Deprem sonrası yapılan çalışmaları anlatan ve depremin ekonomiye tahmini maliyetinin yaklaşık 104 milyar dolar olarak hesaplandığını belirten Yılmaz, "Hiçbir afette, hiçbir felakette milletimizi sahipsiz bırakmadığımız gibi deprem bölgesindeki 11 ilimizin altyapısı ve üstyapısıyla yeniden ayağa kaldırılması birinci önceliğimizdir" dedi.
Depremin en çok etkilediği ve büyük oranda şehir merkezlerinde kalan eski yerleşim alanlarının zeminlerini de detaylı bir şekilde incelediklerini ve bu bölgelerde, fay hattına yakınlık söz konusu olduğunda vatandaşı mağdur etmeyecek şekilde imar kısıtlaması, bina yüksekliği ve yoğunluğunda azaltım dahil her türlü kısıtlamayı yaptıklarını söyleyen Yılmaz, şöyle konuştu:
"Tüm projelerimizi, Türkiye Yüzyılı vizyonu ve ülkemizin tüm ulusal ve uluslararası strateji ve politika belgeleri, sektörel projeksiyonları, eylem planları, çevre düzeni, bölge, bütünleşik kıyı alanları ve nehir havzası yönetim planlarını dikkate alarak tasarladık. Şehirlerimizi ovalardan çıkararak yamaçlara doğru uzanacak bir hatta sıvılaşmanın olmadığı ve fay hatlarından uzak alanlara inşa ediyoruz. Kapsayıcı, afetlere duyarlı ve yaşanabilir bir şehirleşmeyle depremden etkilenen tüm şehirlerimizde yaşanabilirliği en yüksek seviyeye çıkaracak kentsel dönüşüm seferberliğiyle afetlere duyarlı ve sıfır atık yönetimi ile yaşanabilir yerleşimler oluşturmayı hedefliyoruz. Bu hedefin gerçekleştirilmesinde, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kurduğumuz Kentsel Dönüşüm Başkanlığı ve bu çerçevede Meclisimizin gündemine gelmesini beklediğimiz kentsel dönüşümü hızlandırmayı hedefleyen kanun teklifi önem arz etmektedir."
Yılmaz, 2023 yılı içinde bütçeden 762 milyar lira tutarında deprem harcaması yapılacağını öngördüklerini belirterek, "2024 yılı bütçemizde afet risklerinin azaltılması, depremlerin yol açtığı hasarların süratle giderilmesi ve deprem bölgesinde yaşayan vatandaşlarımızın ihtiyaçları için 1 trilyon 28 milyar lira kaynak ayırıyoruz. Bu tutarın GSYH'ye oranı yüzde 2,5 seviyesindedir" dedi.
Deprem harcamaları hariç 2024 yılı bütçe ödeneklerinin ekonomik sınıflandırmaya göre dağılımını da paylaşan Yılmaz, personel giderleri için toplam 2 trilyon 865,9 milyar lira, mal ve hizmet alım giderleri 669,8 milyar lira, cari transferler 4 trilyon 52,8 milyar lira, sermaye giderleri 636,5 milyar lira, sermaye transferleri 68,1 milyar lira, borç verme giderleri 298,2 milyar lira, yedek ödenekler 215,3 milyar lira, faiz giderlerinin 1 trilyon 254 milyar lira olduğunu kaydetti.
Yılmaz, 2024 yılında merkezi yönetim bütçe gelirlerinin 2023 yılı gerçekleşme tahminlerine göre yüzde 71,1 artışla 8 trilyon 437,1 milyar liraya, vergi gelirlerinin ise yüzde 73,5 oranında artarak 7 trilyon 407,7 milyar liraya ulaşacağını tahmin ettiklerini belirterek, "Bütçe gelirlerinin alt kalemleri şöyledir; gelir vergisi 1 trilyon 188,9 milyar lira, kurumlar vergisi 1 trilyon 275,7 milyar lira, katma değer vergisi 2 trilyon 497,7 milyar lira, özel tüketim vergisi 1 trilyon 403,9 milyar lira, diğer vergi gelirleri 1 trilyon 41,5 milyar lira, vergi dışı gelirler de 1 trilyon 29,4 milyar liradır" bilgisini paylaştı.
