Hafta başında Ankara’ya yaptığı jet ziyarette Güney Akım sürpriziyle gündem oluşturan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile gerçekleştirdiği görüşmede Suriye konusunda “Esad yönetimi ile Suriye’deki muhalefeti bir araya getirme” önerisinde bulunduğu, ancak Erdoğan'ın “Bu zemin kalmadı, mümkün görülmüyor” yanıtını verildiği ortaya çıktı.
Milliyet gazetesinin Ankara Temsilcisi Serpil Çevikcan'ın "Zemin kalmadı mümkün görünmüyor" başlığıyla köşesine taşıdığı(4 Aralık 2014) Erdoğan-Putin göeüşmesiyle ilgili detaylar şöyle:
Putin’in, Ankara’ya geçtiğimiz pazartesi yaptığı ziyaretin en önemli iki Gündem maddesi Suriye ve Güney Akım Projesi’ydi. Suriye konusunda, Türkiye’nin tezlerine aykırı biçimde, ilk günden bu yana Esad’a destek verdiği bilinen Putin ile Erdoğan’ın basın toplantısına da bu görüş farklılıkları yansımıştı.
‘Aynı masa’ önerisi
Putin, görüş ayrılıklarını, “Bazı konulara farklı bakıyoruz. Ama güncel krizlerin çözülmesinde yaklaşımımız aynı. ‘Esad’ın kalması konusunda iddialı mıyız’; bu soruyu Suriye halkına yönlendirmek istiyorum. Seçimler yapıldı. Esad’ın büyük desteğe sahip olduğunu gördük. Tatmin edici bir işbirliğini oluşturmaya çalışıyoruz. Biz bu sürecin tüm aktörleriyle mutlaka temas halinde olacağız, Türkiye’deki dostlarımızla da aynı şekilde” ifadeleriyle ortaya koymuştu.
Erdoğan ise bu ifadelere “Suriye’deki mevcut yönetimin zulmeden, katleden, terör estiren yönetimin durumunu ortaya koydum. Başkanın farklı yaklaşımı var. Geneli itibariyle çözüme mutabakat var. Ama nasılı üzerinde sıkıntılarımız var. Esed giderse ne olur yaklaşımı yanlıştır. Esed rejimini yok farz etmek gerekir. Farklı kesimlerin olacağı bir yönetim oluşturulmalı. Dünyada darbeciler hep yüksek oylarla gelir” karşılığını vermişti. Görüşmelerin perde arkasında da Putin’in Suriye sorununun çözümünde Esad yönetimini ana aktör olarak gören yaklaşımını sürdürdüğü öğrenildi. Putin’in, bu çerçevede Ankara’ya, “Esad yönetimi ile Suriye’deki muhalefeti bir araya getirme” önerisinde bulunduğu ortaya çıktı.
Putin’in, ziyaretinden bir hafta önce muhaliflerin önemli isimlerinin Moskova’da Rus yetkililerle bir araya geldiğini belirterek, Rusya’nın hem Esad yönetimi ile hem de muhaliflerle temas halinde olduğunu vurguladığı öğrenildi. Putin’in, Ankara’dan, Suriye muhalefeti üzerindeki ağırlığını kullanarak, Esad yönetimi ile muhalifleri aynı masada buluşturma konusunda destek istediği belirtildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ise bu öneriye karşılık, Ankara’nın Suriye sorununun çözümüne dönük görüşlerini yinelediği ve “Suriye muhalefeti ile Esad yönetimini bir araya getirebilecek şartların ortadan kalktığını” vurguladığı belirtildi. Erdoğan’ın, “Bu zemin kalmadı, mümkün görülmüyor” yanıtını verdiği öğrenildi.
Şaşırtan iptal
Erdoğan ile Putin görüşmesinin Avrupa’da da hesapları bozan başlığı ise Rus gazının Avrupa’ya nakline ilişkin Güney Akım Projesi’nin iptal edilmesi oldu. Kulislere yansıyan bilgilere göre, iki ülkenin başbakan ve dışişleri bakanlarının da yer aldığı görüşmede Putin, Güney Akım Projesi’ne yönelik Bulgaristan’ın izlediği politika ile “Rusya’ya kafa tuttuğunu” söyleyerek, “Bulgaristan AB üyesi olduktan sonra çalışmak zorlaştı. Adeta bıktırdı” ifadelerini kullandı. AB baskısıyla münhasır ekonomik bölgesinde Güney Akım için Rusya’nın fizibilite çalışması yapmasına izin vermediği bilinen Bulgaristan konusunda söz konusu ifadeleri kullanan Putin’in görüşmede Güney Akım’ı iptal ettiğini söylediği, bunun üzerine kendi heyetindeki isimlerin bile aşkınlık yaşadığı bildirildi.
Putin, bu kritik kararı basın toplantısında, “Bulgaristan’dan gerekli izin alınmadı, bu koşullarda projenin gerçekleştirilmesine devam edemeyeceğiz. Karadeniz’de projenin inşaatına başlamayacağız. Avrupa bunu gerçekleştirmek istemiyorsa gerçekleştirilemeyecek. Demek ki enerji kaynaklarımızı farklı yerlere göndereceğiz” sözleriyle açıkladı.
Putin, bu ifadelerinin hemen ardından Türkiye topraklarında Güney Avrupa tüketicileri için yeni bir enerji hattı kurulması konusunda da mutabakata varıldığını belirterek, “Türkiye’nin enerji taleplerini karşılamaya hazırız. Yeni enerji hattı kurulmasında da yardımcı olacağız. Türk-Yunan sınırında bir gaz dağıtım merkezi oluşturulabilir” dedi.
Erdoğan da yeni enerji hattının kurulması konusunda mutabakata varıldığını belirterek, bu gelişmenin önemine işaret etti. Putin’in bu kritik kararı Ankara’da netleştirerek, basın toplantısında açıklaması, yeni bir enerji hattı kurulması konusunda da iki ülke arasında ortak karar alınması, başta enerji olmak üzere ekonomik ilişkiler konusunda “milat” olarak nitelendi. Ankara, bu gelişmeleri Rusya’nın, Türkiye’ye yönelik bakışındaki önemli bir ivme olarak yorumladı.
Papa’ya Patriklik protokolü
Ankara’nın geçen haftaki önemli konuğu ise Papa Francis’ti. Kaynaklar, Papa’nın Türkiye ziyaretinin Ankara açısından büyük önem taşıdığını, başkentte ve İstanbul’da ağırlanışı sırasında bütün detayların en ince ayrıntısına kadar programlandığını kaydettiler. Papa’nın Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşmede, İslam dünyası ve Müslüman âlemi konusundaki yaklaşımlarının memnuniyetle karşılandığı ve Ankara’da verdiği mesajların başta Cumhurbaşkanı olmak üzere devlet yönetimini memnun ettiği kaydedildi. Kaynaklar, aynı zamanda Vatikan Devlet Başkanı olan Papa’ya “patriklik protokolü” de uygulanarak, Papa’nın ruhani liderliğine verilen önemin de gösterildiğinin altını çizdi.
