İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası'nın (İSMMMO) hazırladığı "Çöpteki Hazine" başlıklı raporunda, Türkiye'de çöpe atılarak geri dönüşemeyen atıkların, yılda 1 milyar 100 milyon liralık kaynağa sahip olduğu bildirildi.
İSMMMO'nun, ÇEVKO Vakfı, atık yönetimi birimleri, belediyeler ve geri dönüşüm tesislerinden edinilen bilgiler ve ilgili taraflarla yapılan birebir görüşmeler doğrultusunda hazırladığı araştırmaya göre, günlük 5 milyon lira değerinde kağıt-karton, metal, cam, plastik, tekstil ve ahşap gibi atık üreten Türkiye, bunun sadece 2 milyon liralık kısmını "çöpten geçimini sağlayanlar" sayesinde ekonomiye kazandırıyor.
İSMMMO'nun hazırladığı "Çöpteki Hazine" başlıklı raporunda, sokak toplayıcıları, toptancılar ve geri dönüşüm gerçekleştirenler sayesinde atıkların günlük 2 milyon liralık kısmının yeniden ekonomiye kazandırıldığı belirtildi.
Yıl geneli için ise çöpe atıp geri dönüştürülemeyen atıkların mali bedelinin 1 milyar 100 milyon lira olduğu, ekonomiye kazandırılan yıllık 800 milyon liranın sıfır mamul ile karşılaştırılmasında ise Türkiye'nin 405 milyon liralık ek israftan kurtulduğu bildirildi.
1 ton kağıt 17 ağaç kurtarıyor
İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, rapordaki değerlendirmesinde, geri dönüşüm için hem merkezi hükümet hem de belediyelerin yatırım yapması ve özel sektörü de teşvik etmesi gerektiğini vurguladı.
Bugün dünyada, her yıl 16 milyon hektar orman alanının yok olduğuna dikkati çeken Arıkan "Bir ton kağıdın geri kazanımı 700-1000 doların ülkemizde kalması anlamına geliyor. Yalnızca İstanbul'da bir yılda tüketilen 450 bin ton kağıt geri kazanılsa, Türkiye'de yılda 38 kilometre karelik ağaçlık alan korunabilir" ifadesini kullandı.
Arıkan, yüzde 100 geri dönüşümlü kağıttan üretilmiş bir ton kağıdın, saatte 400 kilovat enerji, yaklaşık 26,5 metre küp su tasarrufu anlamına geldiğinin altını çizerek, 1 ton atık kağıdın yeniden değerlendirilmesinin 17 ağacı kurtardığını kaydetti.
Geri dönüştürücülerin yıllık kazancı 800 milyon lira
Türkiye'de geri dönüş tesislerinde ithal atıkların da işlendiği belirtilen raporda, kağıt ve karton geri dönüş tesislerinde günlük tesis başına 450 ton işlem yapıldığı, bu rakamın ithalatın yoğun yapıldığı dönemlerde ise 700-800 tonlara kadar çıktığı ifade edildi.
En fazla ithal edilen atıkların ise metal atıklar olduğu vurgulanan raporda, uzmanların Türkiye'de birkaç yıl içinde bilgisayar atıklarında artış beklediği bildirildi.
İSMMMO'nun raporunda şunlar yer alıyor:
"Büyükşehirlerde kişi başına atık miktarı günlük 1,5 kilograma kadar çıkıyor. En az atığın çıktığı iller ise Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde bulunuyor. Bu bölgelerde kişi başına atık 750 gram olurken, bunların içinde geri dönüşe konu olacak atıkların, soğuk geçen kış iklimleri nedeniyle yakıldığı izleniyor. Karadeniz bölgesinde de atıklar daha çok yaylalarda yakacak ve kap olarak değerlendiriliyor. Her 1 kilogramlık atığın 400 gramlık kısmını geri dönüştürmeyi başaran büyükşehirlerdeki uzmanlara göre, geri dönüşüm oranının en az yüzde 60'ı bulması gerekiyor. Her ne kadar bu konuda son dönemlerde birbiri ardına yeni yatırımlar yapılıp, dönüştürülebilir çöpü kaynağında toplama konusunda bilinçlendirme faaliyetlerine hız verilse de 16 büyükşehirde geri dönüştürülemeyen rakam yıllık 670 milyon lira olarak görünüyor.
En kolay geri dönüş kağıtta sağlanıyor. Bir yılda, Türkiye, kağıt geri dönüşünden 265 milyon 608 bin lira kazanım sağlıyor. Türkiye'de sayıları tam olarak bilinmemekle birlikte atık toplayıcıların yıllık kazancı 95 milyon liraya ulaşıyor. Bu işte en karlı grup ise hiç şüphesiz ki geri dönüşümcüler. Türkiye'de sayıları 100'e yaklaşan geri dönüştürücülerin yıllık kazancı 800 milyon lira. Kar marjı yüksek olduğu için büyük yatırım gruplarının da son dönemlerde ilgisi tamamen geri dönüşüm tesislerine yönelmiş durumda. Lisanslı çalışan işletme sayısı son üç yılda yüzde 70 oranında artış gösteriyor. Orta ölçekli bir geri dönüşüm tesisi için, bina hariç yaklaşık 100 milyon dolar para gerekiyor. Doğru toplama yapılması ve sistemli çalışılması durumunda kar marjı yüksek olduğu için kendini 3 yılda amorti edebiliyor."
