CHP Tekirdağ Milletvekili Faik Öztrak’ın Türkiye’nin altın ticaretinde yaşanan olağanüstü gelişmeleri Meclis gündemine taşıdı. Türkiye’nin altın ithalatının bu yılın ilk dokuz ayında yüzde 281 artışla 13,2 milyar dolara çıktığını ve ithalat ve ihracat ortağında Birleşik Arap Emirliklerinin (BAE) adının öne çıktığına dikkat çeken Öztrak, “Türkiye’nin bu yıl, 4,8 milyar dolarlık altın ihraç ettiği BAE’den, aynı dönemde 4 milyar dolarlık da altın ithal etmesi soru işareti yarattı” dedi.
Artan altın ithalatının Türkiye’nin cari açığında da ciddi bozulmaya sebep olduğunu belirten Öztrak, "Yılın ilk dokuz ayında önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 27 artışla 31,1 milyar dolara çıkan cari açığın 7,4 milyar dolarlık kısmı 'net altın ithalatından" kaynaklandı.
Yılın başından bu yana Merkez Bankası’nın altın rezervlerinde de yüzde 60’lık artışa da dikkat Çeken CHP'li Öztrak’ın Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek’in yanıtlaması talebiyle verdiği soru önergesi ve gerekçesi şöyle.
Altın ithalatı yüzde 281 arttı
2017 yılının ilk dokuz ayında Türkiye’nin altın ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 281 artarak 13,2 milyar dolara çıktı. Miktar olarak bakıldığında ise 2016 Ocak-Eylül döneminde 97 ton olan altın ithalatı, bu yılın aynı döneminde 335 tonu aştı. Yine bu dönemde Türkiye’nin altın ihracatı ise yüzde 11,5 azalışla 5,8 milyar dolara düştü. Geçen yılın Ocak-Eylül döneminde altın ticaretinde net ihracatçı olan Türkiye, bu yılın aynı döneminde net ithalatçı oldu.
BAE ile altın ticareti izaha muhtaç
TÜİK ve Merkez Bankası verilerinden derlenen bilgilere göre, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile yapılan altın ticaretiyle ilgili dikkat çekici gelişmeler yaşandığını gösteriyor. Buna göre Türkiye geçtiğimiz yılın ilk dokuz ayında BAE’ye 625 milyon dolarlık altın ihraç etti. Bu yılın aynı döneminde ise BAE’ye yapılan altın ihracatı 6 kattan fazla artışla 4,8 milyar dolara ulaştı. Bu rakamla BAE, 2017’nin ilk dokuz ayında Türkiye’nin en fazla altın ihracatı yaptığı ülke oldu.
İhracat tarafında bu gelişme yaşanırken, aynı dönemde BAE’den yapılan altın ithalatında da önemli artış yaşandı. 2016’nın ilk dokuz ayında BAE’den yapılan altın ithalatı 1,8 milyar dolar iken bu yılın ilk dokuz ayında bu rakam ikiye katlanarak 4 milyar dolara dayandı. Böylece Türkiye, ilk dokuz aylık dönemde BAE’den 4 milyar dolarlık altın ithal edip 4,8 milyar dolarlık altın ihraç etmiş oldu. BAE ile 2017’nin ilk dokuz ayında bu kadar yüksek miktarlarda parasal olmayan altın ihracat ve ithalatı izaha muhtaçtır.
Altın ithalatı cari açığı vurdu
Türkiye’nin cari açığı artan altın ithalatından olumsuz etkilendi. Bu yılın ilk dokuz ayında Türkiye’nin cari açığı yüzde 27 artışla 31,1 milyar dolara çıkarken, bu açığın 7,4 milyar dolarlık kısmı “net altın ithalatından” kaynaklandı. Türkiye’nin geçen yıl net ihracatçıyken, bu yıl net ithalatçı olduğu parasal olmayan altın ticareti olmasaydı, ilk dokuz ayda cari açık, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14 gerileyerek 23,7 milyar dolara düşecekti.
Merkez Bankası'nın altınları nerede?
CHP’li Öztrak, Başbakan Yardımcısı Şimşek’e şu soruları yöneltti:
2017’nin ilk dokuz ayında ülkemizin altın ithalatındaki olağanüstü artışın sebebi nedir?
Bu olağanüstü altın talebinin kaynağı kurumsal mıdır? Hangi kurumlar bu kadar yüksek miktarda altın talebinde bulunmuştur?
Geçmiş dönemlerde parasal olmayan altın özellikle doğal gaz ithalatında ödeme aracı olarak kullanılmıştır.
Bu yıl da ödemeler dengesinde görülen yüksek parasal olmayan altın ithalatı Türkiye’nin bazı ülkelerle yaptığı ticari işlemlerde ödeme aracı olarak kullanılmak amacıyla mı yapılmıştır?
Birleşik Arap Emirlikleri’ne bu yılın ilk dokuz ayında 4,8 milyar dolarlık altın ihraç edilirken, yaklaşık 4 milyar dolarlık da altın ithal edilmiştir.
Bu yıl ortaya çıkan sıra dışı altın ticaretinin sebepleri araştırılmış mıdır? Hangi sonuçlara ulaşılmıştır?
TCMB rezervleri içinde altının payında son dönemde görülen yüksek artışın gerekçeleri nedir?
TCMB’nin altın rezervlerinin, tutulduğu ülkeler itibariyle miktar ve tutarları nedir?”
