Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın sosyal medya üzerinden yayınladığı açıklama ile milyonlarca engellinin YHT ve anahat tren seferlerinde seyahat hakkını kaldırdığı ortaya çıktı. CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer kararın engellilere yönelik bir ayrımcılık, eşitsizlik olduğunu söyleyerek tepki gösterdi. Normalleşme başladığı haziran ayı itibariyle binlerce engellinin zorunlu sağlık kontrollerini takip ve tedavi için şehirlerarası seyahat etmeleri gerektiğini hatırlatan Çakırözer “Bu vatandaşların önce ücretsiz ulaşım hakkı ellerinden alındı. Bu çok büyük bir meseledir. Çok büyük mağduriyetler var. Yani engellilerin hem seyahat özgürlükleri engelleniyor. Hem de sağlığa ulaşma hakları ellerinden alınıyor. Bu kabul edilemez” dedi.
Önce ücretli yaptılar son kaldırdılar
TCDD’nin Yüksek Hızlı Tren ve ana hat seferlerinde milyonlarca engellinin ücretsiz ulaşım hakkını kaldırmasının ardından, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın 8 Temmuz’da Twitter üzerinden yaptığı paylaşımda milyonlarca engellinin Yüksek Hızlı Tren ve ana hatlardaki seyahat hakkını kaldırdığı ortaya çıktı. Aynı kararda kent içi Marmaray ve Başkentray trenlerinde herhangi bir sınırlama bulunmaması dikkat çekti. Sivil toplum örgütleri sosyal medyada ‘Seyahat Herkese Haktır’ kampanyaları başlatırken, konu Meclis’in de gündemine geldi.
CHP’li Utku Çakırözer, 28 Mayıs’ta seferlerin yeniden başlatıldığında engellilerin ücretsiz ulaşım hakkının kaldırıldığını hatırlatarak, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın 8 Temmuz’da yayınladığı kararla engellilerin seyahat hakkının tamamen kaldırılmasına tepki gösterdi. Engellilerin ücretsiz seyahat hakkının kaldırılmasını Meclis gündemine taşıdığını hatırlatan Çakırözer şu açıklamayı yaptı:
“Salgın öncesinde mart ayına kadar engelli yurttaşlarımız YHT, ana hak ve bölgesel trenlere ücretsiz binebiliyordu. Pandemi döneminde tren seferleri durdu. Mayıs sonunda seferler başladığında önce milyonlarca engellimizin yüksek hızlı tren ve anahat tren seferlerindeki ücretsiz ulaşım hakkını kaldırdılar. Engellilere parasını ödedikleri takdirde bilet satılmaya başlandı. Şikâyet edenlere gönderdikleri yazılar var elimizde. Hiç utanmadan, sıkılmadan engellilere ’Ücretini ödeyen binebilir’ yanıtı verdiler. Bu vahim bir hata ve büyük bir insafsızlıktı. Türkiye genelinde milyonlarca engellinin sesi sivil toplum örgütleri ile ücretsiz ulaşım hakkının geri verilmesi için mücadele verirken Bakanlıktan skandal bir açıklama ile karşılaştık. Yapılan bir sosyal medya paylaşımıyla ‘engellilerin seyahat hakkının kaldırıldığı’ duyuruldu. Seyahat herkes için bir haktır. Böyle bir karar milyonlarca engellinin seyahat hakkının ihlalidir. Engellilere yönelik bir ayrımcılıktır. Anayasa ve uluslararası sözleşmeler ile diğer ilgili yasal mevzuata aykırıdır,suçtur” dedi.
"Engelliye seyahat kısıtlaması suçtur"
Ulaştırma Bakanlığının, 8 Temmuz’daki açıklamasında engellilere getirilen seyahat kısıtlaması için Covid salgınını gerekçe olarak göstermesine de itiraz eden Çakırözer, “Salgın döneminde engelli yurttaşlarımızı idari izinli sayılmıştı. Ama haziran başı itibariyle bu sona erdi, engelli çalışanlar kamuda ve özel sektörde mesaiye başladı. Engellilerin şehirler arası seyahatlerinde de bir kısıtlama kalmadı. Buna rağmen Ulaştırma Bakanlığı’nın mevcut uygulaması sırf engelli oldukları için vatandaşlara seyahat kısıtlaması getirmekten başka bir şey değildir. Bu düpe düz eşitsizliktir ve kabul edilemez. Engellilerin seyahat hakkını elinden almak TCK’ya göre de Engelli Hakları Uluslararası Sözleşmesine göre de vahim bir suçtur. Ulaştırma Bakanlığına bu vahim suçtan, hatadan derhal dönmeleri çağrısında bulunuyoruz” dedi.
"Sağlığa ulaşım hakkı engelleniyor"
Normalleşme başladığı haziran ayı itibariyle binlerce engellinin zorunlu sağlık kontrollerini takip ve tedavi için şehirlerarası seyahat etmeleri gerektiğini hatırlatan Çakırözer “Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri açıldı. Eskişehir’den, Konya’dan birçok engelli çocuk ailesiyle Ankara’ya, İstanbul’a eğitime gidip geliyor. Bu vatandaşların önce ücretsiz ulaşım hakkı ellerinden alındı.Şimdi ise YHT’yeve ana hat trenlerine hiç alınmıyorlar. Bu çok büyük bir meseledir. Çok büyük mağduriyetler var. Yani engellilerin hem seyahat özgürlükleri engelleniyor. Hem de sağlığa ulaşma hakları ellerinden alınıyor. Bu kabul edilemez” dedi.
TCDD’nin engellilere seyahat kısıtlaması nedeniyle her gün yüzlerce hak ihlali yaşandığına dikkat çeken Çakırözer, “Görme engelli çocuklar eğitim için Konyla’dan Ankara’ya geliyordu. Önce para istendi onlardan. Paraları olmadığı için gelemediler. Şimdi hiç binemiyorlar. Tekerlekli sandalyeli engelli yurttaşlar da trenlere alınmıyor“ dedi.
Şehir içinde yasak yok
Ulaşırma Bakanlığı’nın 8 Temmuz tarihli paylaşımında Marmaray ve Başkentray gibi şehir içi demiryolu ulaşım araçlarında kısıtlama olmadığının belirtilmesi de tartışma yarattı. Çakırözer, “Kent içinde engellilere seyahat izni verip, şehirler arası seyahatte vermemenin sağlıkla falan izahı olamaz. İş YHT’ye gelince ‘sen dur binemezsin’ deniyor. Bunu kabul etmek mümkün değil. Kısa zaman önce öğrencilerin, memurların tren indirimlerini kaldırmışlardı. Amaç yine aynı. Engellinin ücretsiz biniş hakkını elinden alarak, YHT’ye kar sağlamak.” diye konuştu
"Engellileri eve mi kapatacaksınız?"
Çakırözer, açıklamasında Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na da çağrıda bulunarak şu talepte bulundu:
Şu anda 4736 sayılı Kanun ile getirilen “Engelli yurttaşlara ücretsiz seyahat hakkı” 30 Mayıs’tan itibaren Ulaştırma Bakanlığı tarafından haksız ve hukuksuz biçimde askıya alınmıştır
Ulaştırma Bakanlığı’nın 8 Temmuz açıklaması ile de BM Engelli Hakları Sözleşmesinin ‘Engellilere ayrımcılık yapılamayacağı’ ilkesi, ’Engellilerin güvenli ve sağlıklı bir biçimde seyahat etme hakkı’, ‘Engellilerin bağımsız yaşama ve topluma dahil olma hakkı’ ihlal edilmiştir.
Ulaştırma Bakanlığı’nın seyahat kısıtlamasına gerekçe olarak gösterdiği ‘Engelli bireylerin yardımcı personel talep ettikleri ve ortak kullanım alanlarına çok fazla temas ettikleri’ ifadeleri de yanlış ve talihsizdir. Engelli bireyler de tüm yurttaşlar gibi salgın döneminde hijyen ve dezenfektasyona dikkat etmektedir, maske takarak önlem almaktadır. Bu açıklamanın bir aşama sonrası milyonlarca engelliye eve kapatmak mı olacaktır? Bugün şehirlerarası trene almayan yarın şehir içi ulaşıma da engelli yurttaşları dahil etmeyebilir. Böyle bir keyfiyete izin veremeyiz.
Milyonlarca engellimizin hayatını doğrudan etkileyen bu eşit olmayan ve ayrımcı seyahat kısıtlaması derhal sona ermelidir.
Engelli vatandaşlarımızın ücretsiz ulaşım hakkı iade edilmelidir.
