Cumhuriyet Halk Partisi Milletvekili ve Meclis İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanvekili Sezgin Tanrıkulu'nun "Türkiye’de Mayıs Ayı Hak İhlalleri Raporu"nu açıkladı. Rapora göre mayıs ayında 203 yaşam hakkı ihlali, 287 işkence ve ve kötü muamele vakası yaşandı. RTÜK 5 kanala yayın durdurma ve para cezası kesti. Bir gazeteci gözaltına alınırken, 4 gazeteci tutuklandı.
Rapora göre mayıs ayında “Yargısız infaz, dur ihtarı ve rast gele ateş açma olaylarında” 1 kişi yaşamını yitirdi. Cezaevlerinde 3 kişi yaşamını yitirirken, Van'da askerlik yaparken 19 Mayıs günü hayatını kaybeden Ahmet Türeli'nin ölümü şüpheli olarak kaydedildi. Mayıs ayında 21 kadın erkekler tarafından öldürüldü. 156 işçi, iş cinayetlerinde hayatını kaybetti.
Cezaevleri
-İHD, ÇHD, Med Tutuklu Ve Hükümlü Aileleri Hukuki Ve Dayanışma Dernekleri Federasyonu (MED TUHAD-FED) ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği'nin (ÖHD) verilerine yer verilen raporda, Silivri 7 Nolu L Tipi Cezaevi’nde 15 koğuşun karantinada olduğu, 107 tutuklu ve hükûmlünün Covid-19 testlerinin pozitif çıktığı belirtildi. Karantinada olanlar dahil tüm mahkûmların aynı telefonu kullandıkları kaydedildi. Raporda şu bilgiler yer aldı:
-Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığından 22 Mayıs günü yapılan açıklamada, Silivri Cezaevi’nde bir mahkumun Covid-19 nedeniyle hayatını kaybettiği bildirildi.
-İstanbul Silivri 7 Nolu L Tipi Cezaevi’nde 44, Mardin E Tipi Cezaevi’nde de 6 infaz koruma memurunun Covid-19 testlerinin pozitif çıktığı öğrenildi. Silivri Cezaevi’nde 82 mahkumun tedavisi de sürüyor.
Diğer Gelişmeler
-Eren Yıldırım: CHP Adana Yüreğir İlçe Gençlik Kolları Başkanı Eren Yıldırım ve Ailesi, 14 Mayıs günü Adana’nın Yüreğir İlçesinde “kaymakamın koruma polisi” olduğu bildirilen bir kişinin saldırısına maruz kaldı. Polis, kaymakamın şikayeti üzerine Eren Yıldırım ile annesini, babasını ve kardeşini gözaltına aldı. 2 Haziran günü tahliye edilen Eren Yıldırım hakkında “hakaret” ve “kamu görevlisinin görevini yaptırmama” iddialarıyla dava açıldı.
- Hrant Dink Vakfı’na tehditler: Hrant Dink Vakfından 29 Mayıs günü yapılan açıklamada, 27-28 Mayıs günlerinde Vakfa ve Rakel Dink’e tehdit e-mailleri geldiği bildirildi. Mesajlar nedeniyle 30 Mayıs günü Konya’nın Selçuklu İlçesinde gözaltına alınan H.A., 31 Mayıs günü tutuklandı. Vakfa 31 Mayıs günü tehdit içerikli e-mail gönderen E.B. de, 2 Haziran günü İstanbul’da tutuklandı.
-Mardin’de toplu mezar: 28 Mayıs günü Mardin’in Dargeçit İlçesi Libka mezrası yakınlarındaki bir mağarada 40 kadar kişinin kemik ve kafatasları bulundu. Kemikleri bulan mahalle sakinlerinden İrfan Yakut, Dargeçit Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurdu. Olay yerinde yapılan incelemeye kayıp yakınlarının avukatlarının ve İHD avukatlarının katılmasına izin verilmedi. Yakut, babası Yahya Yakut’un 1993 yılında kaybedildiğini söyledi. Cumhuriyet Savcılığı, toplu mezara ilişkin soruşturmada gizlilik kararı aldı.
-Çanakkale’de yaşam savunucularına para cezası: Çanakkale Kazdağlarındaki altın madeni projesine karşı 288 gündür nöbet tutan dört yaşam savunucusuna, Kabahatler Kanunu uyarınca Çanakkale Valiliği tarafından 4 günde toplam 57.240 TL idari para cezası kesildi.
Yaşam hakkı
-Muhammed Alican Razı (21): Ankara Valiliği tarafından 25 Mayıs günü yapılan açıklamada, Susuz yol kontrol noktasında polislerin “havaya uyarı ateşi açmasına” karşın aracını durdurmayan Muhammed Alican Razı’nın trafik kazasında hayatını kaybettiği bildirildi. Açıklamada, Muhammed Alican Razı’nın adli suçlar nedeniyle arandığı, araçta bulunan R.S.’nin de hafif yaralandığı kaydedildi. Ancak, Adli Tıp Kurumu’nda yapılan otopsi sonucunda Muhammed Alican Razı’nın “başına isabet eden kurşunla” hayatını kaybettiği belirlendi.
-Yüksel D.: 8 Mayıs günü İstanbul Arnavutköy’de kimlik soran bekçilerle tartışan Yüksel D., silahla bacağından yaralandı.
-Ş.A. (16): 24 Mayıs günü Batman’ın Şafak mahallesinde Ş.A. adlı çocuk bacağından silahla yaralandı. Ş.A.’ya kimin ateş ettiği belirlenemedi.
Ali El Hemdan: 27 Nisan günü Adana’da Suriye vatandaşı Ali El Hemdan’ı (19) öldüren polis memuru F.K. hakkında dava açıldı. İddianame 21 Mayıs günü Adana 9. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi. İddianamede F.K.’nin “kasten öldürme” suçundan cezalandırılması istendi. İddianamede “Olayın görgü tanığının anlatımlarından ve görüntülerden polis memurunun sendelemesi, düşmesi gibi bir durumun ve herhangi bir koşma, kovalamacanın yaşanmadığı anlaşılmaktadır” dendi.
Ahmet Türeli: Van’da askerlik yapan Ahmet Türeli (21), 19 Mayıs günü hayatını kaybetti. 17 Mayıs günü nöbet tuttuğu yerde ağır yaralı olarak bulunan Ahmet Türeli’nin önce Van’da hastaneye kaldırıldığı, daha sonra gönderildiği Ankara Gülhane Askeri Eğitim Hastanesi’nde 19 Mayıs günü hayatını kaybettiği bildirildi. Resmi açıklamada, Ahmet Türeli’nin “intihar ettiği” iddia edildi. Ancak yakınları Türeli’nin göğsünün sol üst tarafından üç G-3 kurşunuyla yaralandığını bildirdiler.
İşkence ve kötü muamele
-Mayıs ayında 2’si çocuk en az 100 kişi (CHP Yüreğir İlçe Gençlik Kolları Başkanı Eren Yıldırım ve ailesi) gözaltında ya da gözaltı merkezleri dışında güvenlik güçlerinin işkencesine maruz kaldığını basına açıkladı, işkence gerekçesiyle suç duyurusunda bulundu ve/veya insan hakları örgütlerine başvurdu. Ay içinde eylem ve gösterilerde de en az 109 kişi (HDP Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, HDP Ankara İl Eş Başkanı Vezir Coşkun Parlak) polisin/jandarmanın fiziksel şiddetine maruz kaldı.
-Gökhan Açıkkollu: Gökhan Açıkkollu’nun gözaltında işkence nedeniyle ölümü (5 Ağustos 2016) üzerine açılan soruşturmada “kovuşturmaya yer olmadığı” kararı verildi. Açıkkollu’nun yakınları, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın tanıkları dinlemediğini, gözaltında tutulduğu 13 güne ilişkin kamera kayıtlarını incelemediğini, ölümünden sonra hazırlanan ek otopsi raporunu deliller arasında değerlendirmediğini bildirdiler. KHK ile ihraç edilen öğretmen Gökhan Açıkkollu, ölümünden sonra 7 Şubat 2018 tarihinde görevine iade edilmişti.
Cezaevlerinde Ölüm
-Sabri Kaya: Osmaniye Devlet Hastanesi’nin 20 Mayıs günü verdiği “cezaevinde kalamaz” raporu üzerine 22 Mayıs günü tahliye edilen ağır hasta Sabri Kaya, aynı gün Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi’nde hayatını kaybetti.
-Vefa Kartal: İHD Hapishaneler Komisyonu’nun ağır hasta mahpuslar listesinde yer alan Vefa Kartal, 31 Mayıs günü Edirne F Tipi Cezaevi’nde hayatını kaybetti.
-X.X.: Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı’ndan 22 Mayıs günü yapılan açıklamada Silivri Cezaevi’nde tutulan bir mahkumun Covid-19 nedeniyle hayatını kaybettiğini bildirildi. Açıklamada, mahkumun 7 Mayıs günü sağlık kurumuna sevk edildiği, yoğun bakımdaki tedavisi sürerken 21 Mayıs günü hayatını kaybettiği kaydedildi.
Düşünce ve ifade özgürlüğü
-Mayıs ayında, en az 1 gazeteci (Rojhat Doğru) tutuklandı, en az 4 gazeteci (Yusuf Kayışoğlu, Önsöz TV muhabiri Sena Şat Karaköy, Ferhat Akgün, Hakan Gülseven ve Taylan Kulaçoğlu) gözaltına alındı. Bağımsız Gazetecilik Platformu verilerine göre cezaevinde (29 Mayıs itibariyle) en az 103 gazeteci bulunuyor.
-Ay içinde RTÜK, 5 radyo ve televizyon kanalına program durdurma ve idari yaptırım cezası verdi:
Halk TV (10 kez program durdurma ve 10 kez idari para cezası)
Fox TV (idari para cezası)
Habertürk TV (idari para cezası)
Kafa Radyo (3 kez yayın durdurma)
Ülke TV (3 kez program durdurma)
-İlan Kesme Cezaları: Basın İlan Kurumu, “Hükümet vatandaşlarına şehit olmayı vaat eder mi?” başlıklı yazı nedeniyle Evrensel gazetesine 5 gün ilan kesme cezası verdi. Cumhuriyet Gazetesine 35 gün ilan kesme cezası verildi. Birgün Gazetesine de Kızılay ile ilgili haberleri nedeniyle 7 gün ilan kesme cezası verildi.
-Düşünce suçuna ilişkin gelişmeler: Mayıs ayında konuşmaları ya da yazıları nedeniyle en az 1 kişi (Mahmut Alınak) hakkında dava, 1 kişi (HDP Parti Meclisi üyesi Hatice Büşra Kuyun, polisler tarafından kaçırılmasına ilişkin basın açıklaması) hakkında soruşturma açıldı, en az 1 kişi (Mahmut Alınak) tahliye edildi.
-Mayıs ayında sosyal medya paylaşımları nedeniyle en az 11 kişi gözaltına alındı, en az 5 kişi (CHP İzmir Eski İl Başkan Yardımcısı Banu Özdemir, EMEP Adana Yüreğir İlçe Başkanı Ferit Kilis tutuklandı. En az 10 kişi (Hakim Ayşe Sarısu Pehlivan, Hakim Orhan Gazi Ertekin) hakkında soruşturma açıldı.
