Cevdet Yılmaz: Kıdem tazminatı yerine ‘kişisel tazminat

T24 - Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, kıdem tazminatıyla ilgili yeni sistem üzerinde çalıştıklarını belirterek, “Mevcut sistemin yerine bir fon kurulacak ve çalışanların adına ‘kişisel hesap’ açılacak” dedi. Yeni sistem yıl sonuna kadar şekillenecek.


Hükümet programıyla birlikte tekrar gündeme gelen kıdem tazminatıyla ilgili düzenlemelerin detayları netleşmeye başlıyor. Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, kıdem tazminatlarıyla ilgili hazırlanan yeni sistem üzerinde çalışıldığını, bu modelde bir fonun olacağını, ‘kişisel hesap’ düşündüklerini söyledi.


Yılmaz, herkesin kişisel bir hesaba sahip olacağı, o hesapta biriken miktarı görebileceği, onun nasıl değerlendirildiğini görebileceği bir yapı tasarladıklarını, bu şekilde burada biriken paranın başka şekilde istismar edilmesinin de önüne geçilmiş olacağını bildirdi. Yılmaz, kıdem tazminatı ile ilgili yeni modelle ilgili çalışmaların bu yıl içinde sonuçlandırılacağını anlattı.



Kimse dokunamıyor


Öğrenilen bilgilere göre yeni sistemde, kıdem tazminatları bir havuzda değil, çalışanların adına açılan hesaplarda değerlendiriliyor. Çalışanın hesabında biriken fona devlet ve işverenler dokunamıyor. Yeni kıdem tazminatı modeli şöyle:




Çalışanın maaşından veya ücretinden kesilen primler Kıdem Tazminatı Fonu’nda işçi adına bir hesapta toplanacak. Çalışana ödeme yapılabilmesi için fona en az 3 yıl boyunca prim yatırılması gerekiyor. Kıdem tazminatına hak kazanmak için tek bir işverene bağlı çalışma koşulu kaldırılıyor. Buna göre, 3 yıl içinde işten ayrılan bir kişinin primleri sıfırlanmıyor ve Kıdem Tazminatı Fonu’nda değerlenmeye devam ediyor. Yeni işe başladığında yeniden primler aynı hesaba yatırılıyor. Yıllık maaş zamları ve fonun getirisi hesapta biriken tutarın artmasına neden oluyor. Bir kişinin 37.5 yıllık çalışma sonrası 12 aylık kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde bir hesap yapıldı.




Parayı emeklilikte de alabilir


Bu hesaplamada 40 yıl boyunca ücretlerde yıllık yüzde 3, fonun getirisinde de yıllık yüzde 6’lık reel artış olacağı dikkate alındı. Çalışanın kıdem tazminatına hak kazanması halinde seçim hakkı var. İşçi dilerse Kıdem Tazminatı Fonu’ndan bu tazminatını çekebileceği gibi, dilerse parasına dokunmayıp değerlendirilmeye devam edilmesini talep edebilir. Çalışma hayatı boyunca Kıdem Tazminatı Fonu’ndaki parayı kullanmayan bir kişi, emekliliğinde bu parayı alabiliyor.  Emeklilikte de çalışana iki seçenek sunuluyor. İşçi emeklilik yaşında fondaki bu parasını tek bir ödeme şeklinde alabilecek ya da kendisine aynen emekli maaşı ödemesi şeklinde aylık ödeme yapılmasını isteyebilecek. Hesapta toplanan paraya ulaşabilmanın başka yolu ise iş piyasasından çıkış. Kişi işçi statüsünden çıktıktan 5 yıl sonra, hesabındaki parayı çekme hakkına sahip.



Mevcut sistemde çalışanlar için 3 farklı uygulama var


Milliyet gazetesinde yer alan habere göre, Hükümetin eski sistemden yeni sisteme geçerken mevcut sistemde çalışanlar için 3 seçenek hazırladığı belirtiliyor. Bunlar şöyle:
1- Çalışan eski sistemde kalmayı isteyebilir. Bu durumda kişinin hizmet sözleşmesinin kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona ermesi halinde kendisine işverence çalışma süresine uygun olarak son aylığı üzerinden kıdem tazminatı ödemesi yapılır.
2- İşçi ile işveren anlaşarak yeni sisteme transfer yapılır. Yani işveren o tarihe kadar işçi lehine işlemiş kıdem tazminatı çalışan adına fondaki hesabına aktarılıyor ve fona aktarılacak prim ödemeleri o tarihten sonra başlıyor.
3- Yeni sisteme kısmı transfer seçeneği. Buna göre, çalışan yine işverenle bir anlaşma yapar. Bu anlaşmayla, çalışan lehine o tarihe kadar işlemiş olan kıdem tazminatı hakkının dondurulmasına ancak o tarihten sonra belirlenecek olan fon hesabına işçi lehine prim ödenmesine karar verilir. İşçinin kıdem tazminatına hak kazanacak bir şekilde bu hizmet sözleşmesinin sona ermesi durumunda, işçi hem fondan tazminata hak kazanacak hem de anlaşmaya kadar olan tarih için doğan alacağını eski sisteme göre işverenden alacak.



Emek dünyası tepki gösterdi


Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz’ın kıdem tazminatının kaldırılacağı yönündeki açıklamalarına işçi konfederasyonlarından tepki geldi. Türk-İş kıdem tazminatı için “sosyal bir olgu” değerlendirmesinde bulunurken, KESK yönetimi de “Düşünülemez bile” diyerek kıdem tazminatının kaldırılması tasarısına tepki gösterdi.



DİSK: Haklar gasp edilemez


DİSK Genel Sekreteri Tayfun Görgün, kıdem tazminatının dünyanın hemen her ülkesinde var olan ödeme türlerinden birisi olduğunu anımsatarak, Fransa’dan Güney Kore’ye, Hollanda’dan Hindistan’a, Arjantin’den Japonya’ya, İtalya’dan Brezilya’ya kıdem tazminatının uygulandığını belirtti. Görgün, DİSK olarak kazanılmış hakların gasp edilmesine izin vermeyeceklerini kaydetti.



Türk-İş:?Sosyal olgu


Türk-İş’ten yapılan açıklamada da kıdem tazminatının kaldırılmaması gerekteği savunularak şöyle denildi: “Kıdem tazminatı, parasal değerinden öte, sosyal boyutu olan, yalnızca çalışan işçiyi değil, o emek ile geçinen işçi ailesini de ilgilendiren bir müessesedir. Sadece bir işçiyi değil aynı zamanda o işçinin geçindirmekle yükümlü olduğu ailesini de ilgilendirir. Bu nedenle kıdem tazminatının olmadığı bir çalışma yaşamı düşünülemez.



KESK: Düşünülemez bile


KESK’in toplu sözleşme ve hukuk sekreteri Ali Kılıç ise kıdem tazminatının kaldırılması tasarısı için, “KESK olarak buna karşıyız. Kıdem tazminatı sanki ücrete maliyetmiş gibi görünüyor.  Ama böyle değil. Kazanılmış bir haktır. Çalışanların kazanılmış hakkına göz dikiliyor. Böyle bir şey düşünülemez bile. Sermayeye kaynak aktarmaktır bu” dedi.



Hak-İş: Önerileri tartışalım


Hak-İş de konuyla ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Kıdem tazminatında mevcut haklardan geriye gidiş söz konusu olamaz. Özellikle özel sektörde çalışan işçiler açısından kıdem tazminatı sorunu olduğu çok net ortadadır. Yapılan araştırmalar, özel sektörde çalışan işçilerin büyük bölümünün kıdem tazminatlarını alamadığını ortaya koyuyor. Hak-İş, kıdem tazminatı konusunda kazanılmış haklardan geriye gidiş olmayacak şekilde özellikle özel sektörde yaşanan ve çalışanların mağduriyetine neden olan kıdem tazminatı sorunun çalışanlar lehine çözüme kavuşturulması için  çözüm önerilerini tartışmaktan yanadır.”




Yılmaz: Hak kaybı oluşmayacak


Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, kıdem tazminatı konusunda üzerinde çalışılan modele ilişkin bilgi verirken, “Hiç kimsenin hakkına hukukuna dokunmadan hak kaybı oluşturmadan geçmiş tecrübeleri de dikkate alarak yeni bir model tasarlanıyor” dedi. Yılmaz CNBC-e’de hükümetin üzerinde çalıştığı kıdem tazminatı fonuna ilişkin soruları yanıtladı.


Yılmaz, “kıdem tazminatında Avusturya modeli benimsenecek?” sorusu üzerine Avusturya modelinin kendisinin zikrettiği bir model olmadığını söyledi. Yılmaz, “Çağdaş ülkelerde diyelim” dedi. Yılmaz, uzun bir süredir bu konu üzerinde çalıştıklarını, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’in de sosyal taraflarla istişare içinde olduğunu anlattı.


Yılmaz, “Yeni sistemde kesinlikle hiç kimsenin hakkına hukukuna dokunmadan hak kaybı oluşturmadan geçmiş tecrübeleri de dikkate alarak, çünkü geçmişte gerçekten yanlış, güven kırıcı uygulamalar yaşanmış bunlar da çalışanlarımızın zihninde bazı endişeler oluşturmuştu. Bunun da önüne geçecek şekilde yeni bir model tasarlanıyor” diye konuştu.




‘İşgücü paketinde esnek çalışma var’


Bu modelde bir fonun olacağını, ancak “kişisel hesap” düşündüklerini anlatan Yılmaz, herkesin kişisel bir hesaba sahip olacağı, o hesapta biriken miktarı takip edebileceği, nasıl değerlendirildiğini görebileceği bir yapı tasarladıklarını bildirdi.


İşgücü paketinin içinde çok çeşitli unsurlar bulunduğunu ifade eden Yılmaz, esnek çalışmaya dönük, özellikle gençlerin ve kadınların iş dünyasına daha fazla katılmalarına dönük tedbirleri, daha fazla insana nitelik kazandırıcı, piyasaya onları hazırlayıcı kursları, programları bulunduğunu kaydetti.